Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2015, Blaðsíða 51

Fólkið02/03
Hinn 31. ágúst sl. varði Marianne Elisabeth Klinke doktorsritgerð sína í
hjúkrunarfræði. Ritgerðin hefur fengið heitið Gaumstol eftir heilablóðfall
í hægra heilahveli: Klínískur gangur og reynsla sjúklinga. Hún byggist á
fimm greinum sem hafa verið birtar eða bíða birtingar.
gaumstol kEmur fyrir hjá um helmingi sjúklinga eftir heilablóðfall
í hægra heilahveli en talsvert sjaldnar eftir heilablóðfall í vinstra
heilahveli. Það veldur skertri getu sjúklinga til að átta sig á og
bregðast við áreitum frá þeirri hlið líkamans sem er gagnstæð hlið
heilaskaðans, í flestum tilvikum vinstri hlið.
Andmælendur voru dr. Marit Kirkevold, prófessor við Háskólann í
Ósló, og dr. Árni Kristjánsson, dósent við sálfræðideild Háskóla Íslands.
Marit Kirkevold byrjaði andmæli sín með að tilkynna að þetta væri
glæsilegt og metnaðarfullt doktorsverkefni og þar með var tónninn
sleginn. Eftir áhugaverðar umræður um verkið var ritgerðin tekin til
greina og Marianne komin í hóp hjúkrunarfræðinga með doktorsgráðu.
Leiðbeinendur í verkefninu starfa allir hjá Háskóla Íslands og voru
þeir dr. Helga Jónsdóttir, prófessor og deildarforseti hjúkrunarfræði-
deildar, dr. Björn Þorsteinsson, lektor við sagnfræði- og heimspeki-
deild og dr. Haukur Hjaltason, dósent við læknadeild. Auk þeirra sátu
í doktorsnefnd dr. Dan Zahavi, prófessor í heimspeki við Háskólann
í Kaupmannahöfn, og dr. Þóra Berglind Hafsteinsdóttir, prófessor hjá
Rudolf Magnus Institute við Háskólann í Utrecht í Hollandi.
Í grein I eru settar fram aðferðir við að afla rannsóknargagna um
reynslu sjúklinga með gaumstol. Hér gerir Marianne athyglisverða
tilraun til að móta fyrirbærafræðilega aðferð sem hentar þessum sjúk-
lingahópi. Í grein II er lýst reynslu sjúklinga með gaumstol á fyrsta
mánuðinum eftir heilablóðfallið. Í grein III eru rannsökuð hefðbundin
próf sem notuð hafa verið til þess að meta gaumstol og þau borin
saman við athuganir á daglegum athöfnum sjúklinga á eigin heimili
eftir útskrift úr endurhæfingu. Í grein IV er (i) metin framvinda
miðlungs og alvarlegs gaumstols hjá sjúklingum fram yfir útskrift úr
endurhæfingu, (ii) metið næmi klínískra mælitækja á gaumstoli og
(iii) mæld samsvörun milli niðurstaðna úr mati rannsakanda og sjúk-
linga á gaumstoli á ólíkum tímum. Grein V er kerfisbundin fræðileg
samantekt og í henni eru greindar aðferðir til þjálfunar einstaklinga
með gaumstol sem innleiða má í daglega umönnun á sjúkradeildum.