Bændablaðið - 25.02.2016, Side 38

38 Bændablaðið | Fimmtudagur 25. febrúar 2016
Þegar horfið var frá því á sínum
tíma að auglýsa sérstaklega
komandi útflutning íslenskra
kynbótahrossa var stórt skref
stigið í átt til nær algers frjáls-
ræðis íslenskra hrossaræktenda
í sölumálum. Augljós afleiðing
þessarar ákvörðunar var að
Íslendingar ætluðu óhræddir að
keppa á frjálsum samkeppnis-
-grundvelli við aðrar þjóðir sem
rækta íslenska hestinn; hvað sem
liði einstefnuflæði erfðaefnis frá
upprunalandinu.
Árangur í harðri samkeppni
ræðst af því hvort varan/þjónustan
er betri, traustari eða ódýrari en það
sem samkeppnisaðilar geta falboð-
ið. Íslenskir hrossaræktendur geta
kannski hvað síst keppt í því að vera
ódýrari, enda fellur sami kostnaður
á gæðinginn, frístundahestinn og
ræktunargripinn þegar kemur að
flutningi til annarra landa og álfa.
Þó má vera að t.d. kostnaður við
uppeldi gripa sé hvað minnstur, eða
reiknaður hvað minnstur hérlendis
miðað við nágrannalöndin? Hvaða
tromp eigum við þá í erminni þegar
þessu sleppir og árangur á að nást?
Trompin verða að vera betri hross,
betur unnin og tamin, meiri gæði
– meira traust og trúverðugleiki.
Fagmennska og heilindi ofar hverri
kröfu. Sérstaða í gæðum, metnaði
og þjónustu við kaupendahópinn.
Væri snjallt að ...?
Einn liður í því að auka á gæðin,
auka á öryggi þeirrar vöru sem frá
landinu fer, væri að taka DNA-
stroksýni úr öllum hrossum á útleið,
til staðfestingar á ætterni. Árið 2015
voru útflutt hross alls 1.360 (661
hryssa, 466 geldingar og 233 stóð-
hestar). Í þessum 1.360 hrossa hópi
voru 430 hross þegar með DNA-
arfgerðargreiningu, eða rétt um 32%.
Spurningin snýst í grunninn um
kostnað; hvers virði er trúverðugleiki
og öryggi? Miðað við núverandi
kostnað við vinnslu sýna á Íslandi
þá væri greiningarkostnaður fyrir öll
útflutt hross ársins 2015 rétt um 11,5
milljónir króna, á 1.360 greind sýni.
Greining á einu stroksýni kostar nú
kr 8.432,- hjá þekkingarfyrirtækinu
Matís. Það er strípuð greining og án
tillits til kostnaðar við sýnatökuna
sjálfa; vinnutíma og komugjalds.
Ef sýni er tekið af starfsmanni
RML þá má nálgast verðskrá fyr-
irtækisins á heimasíðu þess, rml.is:
http://www.rml.is/static/files/RML-
verdskra/2016/verdskra-2016-net.
pdf
Ætti eitt yfir öll hross að ganga?
Kaupandinn sem leitar að blóð-
línu til að byggja undir sína rækt-
un vill klárlega vera viss um að fá
rétt erfðaefni en ekki eitthvað allt
annað. Kaupandanum sem finnur
draumahestinn sinn í geldingi er
kannski nokk sama hvað stendur á
bak við hann og sama má líkast til
segja um kaupandann sem vill og
finnur litfagurt folald. En þar með er
ekki öll sagan sögð. Þegar keppnis-
árangur bætist við undirstöður kyn-
bótaspárinnar (BLUP) þá verður að
líkindum ekki síður mikilsvert að
keppandi geldingar séu rétt ættfærðir
eins og dæmd kynbótahross.
Sérstaða okkar sem seljenda er
sem kunnugt er að hér er ekki um
nein vöruskil að ræða. Útflutt hross
kemur ekki heim. DNA-staðfesting
á réttum grip myndi ekki aðeins
verja erlendan kaupanda gegn
mistökum heldur ræktandann
líka. Fátíð en vel þekkt folalda-
víxl hjá hryssum er dæmi um mál
sem erfitt er að verjast, nema með
DNA-greiningu. Hross hafa verið
flutt út sem aldrei hefði hvarflað að
íslenskum ræktendum að láta frá sér
ef sannleikurinn hefði komið í ljós
fyrir útflutning. Orsakir sjaldgæfra
„útflutningsslysa“ geta verið marg-
þættar en pattstaðan sem kemur upp
milli kaupanda og seljanda getur
verið erfið og ekki eftirsóknarverð
fyrir neinn. Tæknin og möguleik-
arnir eru fyrir hendi til að losna
alveg við þessar uppákomur. Hér
vegast á kostnaður og ávinningur,
kostnaður sem nemur svo sem einni
járningu á lífsleið hvers hests.
Spennandi tímar
Það styttist óðum í landsmótsvor
og eftirvæntingin eftir því að sjá
hvað ræktendur koma fram með
eykst hröðum skrefum. Farseðill
kynbótahrossa á landsmót er bar-
átta við einkunnakommur til eða
frá, á því verður engin breyting frá
því sem áður hefur verið. Nú verð-
ur málum hins vegar þannig fyrir
komið að sem næst fastur fjöldi
hrossa, í hverjum aldursflokki
kynbótahrossa, kemur til dóms á
Hólum. Nánar um það hér: http://
www.rml.is/is/bufjarraekt/hrossa-
raekt/kynbotasyningar/val-kynbota-
hrossa .
Nú er í burðarliðnum afar jákvætt
og metnaðarfullt átak í markaðs-
setningu íslenska hestsins, sjá hér:
http://www.islandsstofa.is/frettir/
markadsverkefni-um-islenska-hest-
inn-til-naestu-fjogurra-ara/662/ . Á
komandi landsmóti á Hólum vilj-
um við helst af öllu geta sagt kinn-
roðalaust, kannski með agnarögn
af sárasaklausum þjóðrembingi og
stolti upprunalandsins, að hér séu
bestu hrossin og gullæð erfða-efn-
isins. Hér séu góðir og sanngjarnir
reiðmenn, hestamenn sem kunna að
sækja og höndla afköst og vinnu-
gleði – en þó þannig að aldrei sé
krafið umfram getu, þjálfun eða
þroska hrossa; aldrei til skaða.
Stóraukin tíðni endursýninga
sömu gripa hefur jafnan fylgt kyn-
bótasýningum á landsmótsvorum.
Engin ástæða er til annars en ætla
að svipað verði upp á teningnum
nú. Íþróttaiðkendur hjá Knattspyrnu-
félaginu Val, að Hlíðarenda í
Reykjavík, hafa einkunnarorð
stofnanda félagsins, Friðriks
Friðrikssonar, í heiðri: „Látið aldrei
kappið bera fegurðina ofurliði“.
Þessi hugsun mætti gjarna einkenna
allt sýningahald ársins 2016 og um
alla framtíð.
Hvað gætum við gert næst?
Ráðgjafarmiðstöð landbúnaðarins
Pétur Halldórsson
Ráðunautur hjá RML
petur@bondi.is
Villa á ungnautaspjaldi 14074-14088
Ráðgjafarmiðstöð landbúnaðarins
Guðmundur Jóhannsson
Ábyrgðarmaður í
nautgriparækt
mundi@rml.is
Á ungnautaspjaldi fyrir naut nr.
14074-14088 slæddust því miður
inn meinlegar villur.
Fyrir það fyrsta birtist röng mynd
við Grunda 14088 sem er ekki af
honum heldur Trompási 14070. Rétt
mynd af Grunda fylgir hér með. Þá
er kynbótamat móður Grunda, Sif
1497, ekki rétt á spjaldinu og fylgir
hér hið rétta mat.
Beðist er velvirðingar á þess-
um villum. Á nautaskra.net er að
finna pdf-skjal með þessu sama
spjaldi og þar eru þessar upplýs-
ingar réttar.
Grundi.
Hinn kunni sjónvarpskokkur Rick Stein var á Íslandi:
Heimsótti Bjarteyjarsand og smakkaði þorramat
Rick Stein, einn kunnasti sjón-
varpskokkur Breta, var hér
á landi í byrjun mánaðar-
ins og heimsótti áhugaverða
veitingastaði í Reykjavík; meðal
annars Gló, Mat og drykk og
Dill – auk þess að heilsa upp á
bændurna á Bjarteyjarsandi á
Hvalfjarðarströnd. Stein var hér
við upptökur fyrir nýja sjónvarps-
þáttaröð, en einn liður í henni er
einmitt íslensk matarmenning.
Arnheiður Hjörleifsdóttir, ferða-
þjónustu- og sauðfjárbóndi með
meiru, á Bjarteyjarsandi, segir að
BBC hafi fyrst haft samband við þau
í kringum mánaðamótin október -
nóvember. „Við höfum áður tekið
þátt í svipuðum verkefnum og
það hefur yfirleitt bara verið mjög
skemmtilegt – svo við slógum til,“
segir Arnheiður. Í framhaldinu og til
að undirbúa tökur og fleira, komu
hingað tvær konur frá BBC í lok
árs og áttu fund með okkur. Þá voru
línurnar lagðar og svo vorum við í
nánum tölvupóstsamskiptum þar til
að tökudegi kom núna í febrúar.“
Hafði áhuga á að heimsækja
íslenskt sauðfjárbú
„Rick Stein hafði mikinn áhuga á því
að heimsækja íslenskt sauðfjárbú og
kynna sér starfsemina en einnig að
fá að upplifa tvennt í tengslum við
matreiðslu og íslenskar matarhefðir
hér hjá okkur.
Annars vegar vildu þau að við
myndum hægelda fyrir þau íslenskt
lambalæri sem hafði legið í okkar
frægu bláberjamarineringu í nokkra
daga fyrir eldun. Hins vegar lang-
aði hann að taka þátt í fjölskyldu-
þorrablóti.
Þetta var því dagskráin þegar hann
heimsótti okkur á Bjarteyjarsandi,
hann fór líka í fjárhúsin, reykkofann
og í fjöruna.“
Að sögn Arnheiðar gengu
tökurnar vel og var þetta ánægju-
legur dagur. Það eina sem setti strik
í reikninginn var veðrið sem ekki var
upp á sitt besta.
Stein, sem einnig er vinsæll og
afkastamikill höfundur matreiðslu-
bóka, hefur staðið að sjónvarpsþátta-
gerð allt frá 1985 og fylla sjónvarps-
þáttaraðirnar hans rúmlega þrjá tugi.
Áætlað er að BBC Two taki þátta-
röðina með Íslandsheimsókninni til
sýningar í vor – Arnheiður telur lík-
legt að það verði í apríl-maí. /smh
Vel fór á með þeim Rick Stein og Arnheiði Hjörleifsdóttur þegar sjónvarps-
kokkurinn kunni heimsótti Bjarteyjarsand. Myndir / úr einkasafni
Það er að ýmsu að hyggja þegar
tekinn er upp sjónvarpsþáttur.
Þórdís Þórisdóttir, sem er búsett á
Bjarteyjarsandi ásamt manni sín-
um, Guðjóni Jónassyni og börnum,
hugar að sviðahausunum fyrir þorra-
veisluna.
Sigríður Inga Björnsdóttir, móðir Arn-
heiðar, þykir sjálf meistarakokkur, auk
þess að vera ullarvinnslukona.