Bændablaðið - 16.11.2017, Blaðsíða 48

48 Bændablaðið | Fimmtudagur 16. nóvember 2017
Ráðgjafarmiðstöð landbúnaðarins
Nú eru komin til notkunar fimm
ný reynd naut úr árgangi 2011 og
hafa þá alls 9 naut af 26 í þessum
árgangi komið til notkunar sem
reynd naut.
Til samanburðar komu 12 af 28
nautum í árgangi 2010 til dreifingar
sem reynd naut. Í 2011 árgangnum
er að finna fyrstu syni nautsfeðranna
frá 2004 en Ári 04043 átti 3 syni
í þessum árgangi og Stássi 04024
einn. Fleiri syni þeirra er svo að
finna í 2012 árgangnum sem og
syni Stíls 04041. Við fyrstu sýn eru
efnahlutföllin veiki hlekkur Árasona
og kemur svo sem ekki á óvart
hafandi hann sjálfan í huga.
Þau naut sem áður voru komin til
dreifingar úr þessum árgangi hafa
styrkt sína stöðu og hækkað í mati.
Þannig er Kunningi 11002 kominn
með 109 í heildareinkunn og með
geysigott mat fyrir efnahlutföll.
Gýmir 11007 er alhliða naut,
sterkur í afurðum og skapi með
111 í heildareinkunn. Stólpi
11011 bætir vel í og stendur nú
með 111 í heildareinkunn, öflugur
í mjólkurmagni og júgurgerð
en efnahlutföll og mjaltir í tæpu
meðallagii verða til þess að hann er
ekki tekinn í hóp nautsfeðra. Skalli
11023 bætir í og er kominn með
113 í heildareinkunn. Hann flyst í
hóp nautsfeðra enda geysisterkur í
mjólkurmagni, júgurgerð og skapi
en efnahlutföllin mættu vera hærri.
Þessi naut verða áfram í dreifingu
í vetur.
Ný reynd naut
Ef við víkjum svo að þeim nautum
sem koma ný til dreifingar í flokki
reyndra nauta þá eru þau eins og áður
sagði fimm talsins. Hér á eftir fer
nánari lýsing á þeim.
Laxi 11050 er frá Laxamýri í
Reykjahverfi undan Síríusi 02032 og
Safíru 206 Laskadóttur 00010. Dætur
Laxa eru stórar og mjólkurlagnar
kýr með fituhlutfall í mjólk um
meðallag en próteinhlutfall nokkru
lægra. Þetta eru háfættar, boldjúpar
og útlögumiklar kýr með eilítið veika
yfirlínu. Malirnar eru mjög breiðar
og vel gerðar. Fótstaða er góð, bein,
sterkleg og gleið. Júgurgerðin er
góð og júgrin ákaflega vel borin,
júgurfesta í meðallagi en júgurband
fremur lítt áberandi. Spenar eru
vel gerðir, hæfilegir að lengd og
þykkt en of gleitt settir. Mjaltir eru
úrvalsgóðar og lítið er um galla í
mjöltum. Þá er skap þessara kúa
gott. Um helmingur afkvæma Laxa
er einlitur þar sem rauðir og kolóttir
litir eru algengastir en allir grunnlitir
koma fyrir. Af tvílitum er huppóttur
mest áberandi. Undan Laxa geta
komið hyrndir gripir. Heildareinkunn
107.
Roði 11051 er frá Hrepphólum í
Hrunamannahreppi undan Ára 04043
og Kolu 522 Koladóttur 06003.
Dætur Roða eru mjög mjólkurlagnar
kýr en efnahlutföll eru frekar lág.
Þetta eru meðalstórar og í góðu
meðallagi háfættar kýr, boldjúpar
með meðalútlögur og sterka
yfirlínu. Malirnar eru meðalbreiðar,
beinar og þaklaga. Fótstaða er góð,
bein, sterkleg og nokkuð gleið.
Júgurgerðin er í tæpu meðallagi,
aðeins vantar á júgurfestu og þau
eru meðalvel borin. Spenar eru vel
gerðir, aðeins í lengri kantinum
en hæfilega þykkir og vel settir.
Mjaltir eru um eða yfir meðallag
og lítið er um galla í mjöltum.
Skapið er í meðallagi hjá þessum
kúm. Meirihluti afkvæma Roða er
tvílitur þar sem mest er um huppóttan
og skjöldóttan. Af grunnlitum eru
rauðir litir langalgengastir þó allir
litir nema gráir komi fyrir. Undan
Roða geta komið hyrnd afkvæmi.
Heildareinkunn 107.
Skellur 11054 er frá Lágafelli í
A-Landeyjum undan Ára 04043 og
Míu 214 Ássdóttur 02048. Dætur
Skells eru mjólkurlagnar kýr en
efnahlutföll eru undir meðallagi.
Þetta eru fremur stórar og háfættar
kýr, boldjúpar með góðar útlögur
og sterka yfirlínu. Malirnar eru
breiðar, aðeins hallandi en fremur
flatar. Fótstaða er góð, bein, sterkleg
og gleið. Júgurgerðin er mjög góð,
mikil festa, áberandi júgurband og
júgrin eru mjög vel borin. Spenar eru
vel gerðir, stuttir en hæfilega þykkir
og vel settir. Mjaltir eru mjög góðar
og gallar í mjöltum fátíðir. Skap
þessara kúa er mjög gott. Meirihluti
afkvæma Skells er tvílitur og ber þar
mest á huppóttum og skjöldóttum. Af
grunnlitum eru rauðir og kolóttir litir
langmest áberandi þó allir grunnlitir
komi fyrir. Ekki er þekkt að Skellur
gefi hyrnd afkvæmi. Heildareinkunn
109.
Öllari 11066 er Ölkeldu 2
í Staðarsveit á Snæfellsnesi
undan Ófeigi 02016 og Jönu
432 Stígsdóttur 97010. Dætur
Öllara eru mjög mjólkurlagnar
kýr en efnahlutföll eru undir
meðallagi. Þetta eru meðalstórar
og í góðu meðallagi háfættar
kýr, boldjúpar með meðalútlögur
og sterka yfirlínu. Malirnar eru
fremur grannar, beinar og þaklaga.
Fótstaða er góð, bein og sterkleg.
Júgurgerðin er úrvalsgóð, mjög
mikil festa, áberandi júgurband og
júgrin eru mjög vel borin. Spenar
eru vel gerðir, hæfilega langir, vel
settir en grannir. Mjaltir og skap
þessara kúa eru í meðallagi og koma
seinar mjaltir aðeins fyrir. Allmikill
meirihluti afkvæma Öllara er tvílitur
þar sem mest ber á huppóttum og
skjöldóttum. Af grunnlitum koma
rauðir litir langoftast fyrir þó allir
litir nema gráir finnist. Ekki er
þekkt að Öllari gefi hyrnd afkvæmi.
Heildareinkunn 107.
Bryti 11070 er frá Akurey 2 í
V-Landeyjum undan Gylli 03007
og Búbót 580 Stígsdóttur 97010.
Dætur Bryta eru mjólkurlagnar
kýr en efnahlutföll eru undir
meðallagi. Þetta eru meðalstórar
og í góðu meðallagi háfættar kýr,
boldýpt og útlögur eru í meðallagi
en yfirlína aðeins veik. Malirnar
eru meðalbreiðar, aðeins hallandi
og þaklaga. Fótstaða er aðeins
hokin og veik. Júgurgerðin er góð,
mikil festa, áberandi júgurband og
júgrin eru vel borin. Spenar eru
vel gerðir, hæfilega langir, mjög
vel settir en frekar grannir. Mjaltir
þessara kúa eru úrvalsgóðar og
mjaltagallar fátíðir. Skapið er í tæpu
meðallagi. Meirihluti afkvæma
Bryta er einlitur og koma rauðir
litir oftast fyrir en allir nema gráir
finnast. Af tvílitum koma huppóttur
og skjöldóttur oftast fyrir. Ekki er
þekkt að Bryti gefi hyrnd afkvæmi.
Heildareinkunn 106.
Önnur reynd naut í dreifingu
Þau naut sem áfram verða í
dreifingu og ekki er áður getið
eru fædd 2010. Strákur 10011
stendur með 108 í heildareinkunn
og sækir styrk sinn öðru fremur
í mjólkurlagni og góðar mjaltir.
Fossdal 10040 er nú með 109 í
heildareinkunn en kostir hans
liggja öðru fremur í gríðargóðri
júgurgerð og mikilli júgurhreysti.
Kústur 10061 er með 109 í
heildareinkunn en þarna er á
ferðinni afurðanaut, bæði hvað
varðar magn og efni. Lúður 10067
styrkir sína stöðu vel og stendur
í 116 í heildareinkunn nú. Lúður
hlýtur að teljast öflugt alhiða naut
þó athygli veki mjólkurlagni,
gríðarhá prótein% og góðar
mjaltir. Sólon 10069 er með 106 í
heildareinkunn og styrkleikar hans
eru fyrst fremst á afurðahliðinni.
Dropi 10077 er með 114 í
heildareinkunn en hann verður að
teljast alhliða þó mestur styrkur
liggi í hinni frábæru júgurgerð
dætra. Mörsugur 10097 er með
106 í heildareinkunn og er öflugur
valkostur vegna hárra efnahlutfalla
og góðrar júgurgerðar.
Naut úr dreifingu
Þau naut sem falla úr dreifingu eru
Blómi 08017, Neptúnus 10079,
Úranus 10081, Bætir 10086 og Úlli
10089. Þessi naut eru ýmist talin
fullnotuð eða sæði er uppurið hjá
Nautastöð BÍ. Enn getur þó verið
að finna einhver strá úr þessum
nautum í kútum frjótækna sem er
þá um að gera að nýta standi hugur
manna til þess.
Nautsfeður næstu mánuði
Þau naut sem valin voru sem
nautsfeður til notkunar næstu
mánuði eru Strákur 10011, Lúður
10067, Gýmir 11007, Skalli 11023
og Skellur 11054 en þeir tvei
síðast nefndu eru nýir í þessum
hópi. Áfram verður falast eftir
nautkálfum undan Dropa 10077,
Úranusi 10081 og Úlla 10089.
Undanfarnar vikur hefur framboð á
nautkálfum verið mikið og gott og
því hægt að gera miklar kröfur til
þeirra. Full ástæða er til að þakka
bændum þann mikla áhuga sem
þeir sýna kynbótastarfinu en með
góðu og öflugi vali nautkálfa er
lagður grunnur að erfðaframförum
næstu ára.
Val og pörun nautsmæðra
Áfram er miðað við að nautsmæður
séu ekki með lægri heildareinkunn
en 106, 90 fyrir fitu% og 100 fyrir
mjaltir. Þessu til viðbótar eru
svo skoðaðir fleiri þættir þegar
nautkálfur býðst og er þá m.a. litið
til afurða, útlits, bils milli burða,
mjalta o.fl.
Í Huppu hefur nú verið lesin
tillaga að pörun fyrir allar kýr og
kvígur fæddar til og með 2016 og
með 106 í heildareinkunn eða hærra.
Þessi tillaga er gerð í forritinu EVA
sem reiknar pörunartillögurnar
á landsvísu og tekur tillit til
lágmörkunar skyldleikaræktar með
mestu mögulegu erfðaframförum.
Auðvitað þýðir aukin á áhersla
á minni skyldleikarækt minni
erfðaframfarir til skamms tíma en
hins vegar aukinna erfðaframfara
til lengri tíma litið.
Það er okkar tilmæli að farið sé
að þessum pörunartillögum og ef
vikið er frá henni að það sé gert
í samráði við ráðunauta RML.
Þannig eigum við að geta náð enn
markvissari og betri pörun en ella
og styrkt nautkálfaúrvalið enn
frekar.
Hæstu naut
Við skulum svo til gaman kíkja
aðeins á hvaða naut standa hæst
fyrir ákveðna eiginleika og tekur
þessi umfjöllun eingöngu til nauta
sem fengið hafa afkvæmadóm. Í
heildareinkunn Stendur Bambi
08049 efstur allra nauta í dag með
119 í heildareinkunn en fast á hæla
honum kemur Úranus 10081 með
118. Næst kemur svo Lúður 10067
með 116, Koli 06003 er með 115
og þá kemur Dropi 10077 með
114. Skalli 11023 er með 113 og
með 112 eru svo kunnugleg nöfn
eins og Kambur 06022, Laufás
08003 og Úlli 10089. Þá eru Frami
05034, Birtingur 05043 og Baldi
06010 með í 111 í dag. „Gömlu
matadorarnir“ Kaðall 94017 og
Stígur 97010 eru báðir með 108
og Laski 00010 er með 107.
Fyrir einstaka valda eiginleika
er röðin þessi:
Nýjungar í kynbótastarfinu
Góðu heilli er langt frá því að
það ríki stöðnun í kynbótastarfinu
og stöðugt er leitað nýrra leiða
og tækja til þess að efla það og
bæta bændum og neytendum
til hagsbóta. Áður hefur verið
fjallað um erfðamengisúrval hér
í blaðinu og á öðrum vettvangi.
Þetta verkefni er í gangi og þegar
þetta er skrifað er söfnun lífsýna í
fullum gangi. Hún hefur gengið vel,
þökk sé miklum áhuga og skilningi
bænda á verkefninu. Þeir hafa ekki
einungis tekið vel á móti þeim er
sýnin hafa tekið heldur beinlínis
fagnandi og stutt framkvæmdina
vel og dyggilega með leyfi
fyrir sýnatökunni og aðstoð við
framkvæmd hennar. Slíkt er alls
ekki sjálfgefið og ber að þakka
með virktum. Í dag standa áætlanir
þannig að erfðamengisúrval verði
að veruleika hérlendis eftir 3-5 ár.
Síðast liðinn þriðjudag varð Jón
Hjalti Eiríksson meistararitgerð sína
er fjallaði um mælidagalíkan fyrir
íslenska kúastofninn. Nú í vetur
mun verða unnið að innleiðingu
þess við kynbótamatsútreikninga
fyrir afurðir og frumutölu. Með
Nafn og nr. Mjólk Fitu% Prótein% Afurðir Frjósemi Frumutala Gæðaröð Skrokkur Júgur Spenar Mjaltir Skap Ending Kynbótaeinkunn Hæð dætra
Strákur 10011 125 103 93 118 108 93 117 95 97 99 115 96 99 108 5,8
Fossdal 10040 110 88 107 112 92 121 89 98 126 98 91 104 117 109 5,8
Kústur 10061 117 105 108 118 93 113 89 100 106 107 103 90 105 109 5,3
Lúður 10067 122 100 125 131 94 106 102 100 110 101 117 104 99 116 5,6
Sólon 10069 114 96 112 118 95 83 79 100 94 108 104 92 95 106 5,6
Dropi 10077 109 84 117 115 119 118 104 100 128 99 109 111 111 114 5,8
Mörsugur 10097 101 123 111 107 96 105 96 107 115 104 95 110 108 106 5,5
Kunningi 11002 113 116 121 120 96 88 103 102 92 111 101 102 107 109 5,7
Gýmir 11007 117 104 107 117 105 105 93 101 101 101 101 116 116 111 5,9
Stólpi 11011 117 87 96 114 112 113 94 94 111 106 94 110 110 111 5,6
Skalli 11023 127 83 96 121 79 112 98 107 115 104 104 118 111 113 5,3
Laxi 11050 120 97 89 112 98 80 98 108 108 98 122 113 105 107 5,9
Roði 11051 126 84 90 117 75 120 103 103 92 111 105 97 97 107 5,3
Skellur 11054 116 93 89 108 91 105 125 108 122 106 118 115 114 109 5,7
Öllari 11066 121 80 89 113 107 101 106 105 125 99 99 96 93 107 5,4
Bryti 11070 114 97 93 109 88 101 102 102 111 106 120 93 105 106 5,4
Einkunnir reyndra nauta Nautastöðvar BÍ sem fyrirhugað er að nota sæði úr veturinn 2017-18Guðmundur Jóhannesson
ábyrgðarmaður í
nautgriparækt
mundi@rml.is
Reyndu nautin styrkja sína stöðu – Um niðurstöður kynbótamats í október 2017
Afurðir Eink.
Lúður 10067 131
Úranus 10081 131
Skandall 03034 126
Flói 02029 126
Frumutala Eink.
Heiðarás 89014 139
Erró 89026 138
Garpur 98009 135
Dreitill 06001 135
Júgur Eink.
Víðkunnur 06034 143
Baldi 06010 137
Kambur 06022 135
Birtingur 05043 134
Spenar Eink.
Sorti 90007 145
Glanni 98026 138
Krúsi 08014 131
Náttfari 00035 129
Koli 06003 129
Mjaltir Eink.
Bambi 08049 136
Úi 96016 134
Gyllir 03007 131
Úranus 10081 131
Skap Eink
Stokkur 01035 134
Bambi 08049 130
Trosi 11026 129
Aðall 02039 127
Pinkill 94013 127
Ending Eink.
Birtingur 05043 123
Kambur 06022 122
Taumur 01024 120
Þulur 09069 119
Þráður 86013 119
Koli 06003 119