Bændablaðið - 01.11.2018, Blaðsíða 28

Bændablaðið | Fimmtudagur 1. nóvember 201828
MATVÆLI&MARKAÐSMÁL
Fundur um hvernig megi auka verðmætasköpun í íslenskum landbúnaði:
Við getum gert betur og eigum fullt af tækifærum
– sagði Kristján Þór Júlíusson sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra
Þann 10. október boðaði Kristján
Þór Júlíusson sjávarútvegs-
og landbúnaðarráðherra til
fundar í Þjóðminjasafninu undir
yfirskriftinni Hvernig aukum
við verðmætasköpun í íslenskum
landbúnaði?
Fundurinn var mjög vel sóttur
en þarna voru fjölmargir fulltrúar
bænda, neytenda, verslunar og
áhugamanna um þessi mál.
Ráðherra segist sjá mikil tækifæri
Við setningu fundarins sagðist
ráðherra sjá mun meiri tækifæri í
landbúnaði eftir að hafa kynnst af
störfum sínum sem ráðherra þeim
krafti sem þar er. Hann sagði að það
væri þó á ýmsum sviðum hægt að
gera betur. Staðan væri mismunandi
eftir greinum. Umbætur yrðu þó ekki
gerðar nema menn tækju höndum
saman. Sjálfur sagðist hann þó reyna
að nálgast málin með bjartsýni að
leiðarljósi.
Margir hafa gagnrýnt Kristján Þór
fyrir nálgun hans á málefnum
landbúnaðarins og þá ekki
síst fyrir að reyna að minnka
vægi hans innan stjórnkerfisins
með því að hætta við
ráðningu skrifstofustjóra
á skrifstofu matvæla og
landbúnaðar í atvinnuvega-
og nýsköpunarráðuneytinu nú
í haust. Í fyrri viku sendi stjórn
Auðhumlu frá sér áskorun til
ráðherrans um að endurskoða
þá ákvörðun. Þá hafa
sveitarfélög, Bændasamtök
Íslands og fjölmargir aðrir
gagnrýnt þessa ákvörðun
ráðherra. Þetta varð þó ekki
umræðuefni fundarins þó það
væri mörgum ofarlega í huga,
heldur miklu fremur var rætt
um hvaða leiðir væru í stöðunni
til að bæta hag landbúnaðar og
þá ekki síst sauðfjárbúskapar.
Getum gert betur
„Ég leyfi mér að fullyrða það hér
að við getum á ýmsum sviðum gert
betur. Í opinberri umræðu er þó
áberandi að stjórnvöld séu notuð
sem boxpúði. Þannig getur verið
þægilegt að eiga andskotann á
einum stað og allir sameinast um að
berja hann, en það veldur því að við
komum málum ekkert áfram. Ég hef
þykknað aðeins með árunum, þoli
alveg högg, er kominn með ágætan
skráp. Meðan við erum í þessum
farvegi að búa okkur til púðann og
fara svo aftur heim í skotgrafirnar,
þá verður engin þróun í því verkefni
sem menn eru að sýsla með dag
hvern. Ég tek stöðuna í þessum
efnum því með þeim hætti að við
eigum fullt af tækifærum,“ sagði
Kristján.
Benti hann á endurskoðun á
búvörusamningum þar sem væri
fullt af tækifærum til að takast á
við breytingar. Með sama hætti
lægju fyrir nýlegar breytingar á
tollasamningi. /HKr.
Kristján Þór Júlíusson sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra í pontu á fundi
við verðmætasköpun í íslenskum landbúnaði?“ Myndir / HKr.
Sigurður Eyþórsson, framkvæmdastjóri Bændasamtaka Íslands:
Um 18.000 manns í strjálbýli treysta með
einum eða öðrum hætti á landbúnað
– Hrein orka, hreint vatn, lítil lyfjanotkun og íslenskir búfjárstofnar eru dýrmæt sérstaða
Sigurður Eyþórsson, framkvæmda-
stjóri Bænda samtaka Íslands, sagði
á fundi um aukna verðmætasköpun
í íslenskum landbúnaði að
samkvæmt tölum Hagstofu
Íslands væri landbúnaðurinn
að skila yfir 50 milljörðum í
framleiðsluverðmætum inn í
íslenska hagkerfið.
Þarna er um að ræða bæði
dýraafurðir eins og kjöt- og
mjólkurvörur, egg sem og korn og
aðrar plöntuafurðir úr garðyrkju
og ylrækt. Þar að auki væri
mikilvæg framleiðsla á æðardún,
minkaskinnum, hrossum til
útflutnings og skógarafurðum.
Í sumar hafi auk þess komið til
umfangsmikill útflutningur á heyi
vegna þurrka í Skandinavíu.
Auk þess benti Sigurður á að
ýmiss konar þjónusta hafi verið að
aukast sem tengdist landbúnaði,
eins og ferðaþjónusta. Þetta skilaði
allt saman yfir 4.000 beintengdum
störfum og hafi mikil áhrif á
byggðina í landinu.
Sigurður benti á að samkvæmt
tölum Hagstofu Íslands búa um
18.000 manns í strjálbýli sem
treysta með einum eða öðrum hætti
á landbúnað sér til lífsviðurværis,
þó sá fjöldi ynni ekki allur beint við
landbúnað. Þá sé ekki verið að tala
um alla þá sem starfa við úrvinnslu
landbúnaðarafurða í landinu.
Sérstaðan er verðmæt
Hrein orka, hreint vatn og lítil
lyfjanotkun í landbúnaði er
hluti af þeirri gæðaímynd sem
íslenskur landbúnaður byggir
á. Segir Sigurður að þar hafi
íslenskur landbúnaður verulegt
forskot miðað við t.d. landbúnað
í Evrópusambandslöndunum.
Sýklalyfjanotkun sé t.d. um 88
sinnum meiri en á Íslandi í löndum
þar sem hún er mest innan ESB-
landa.
„Þetta er verðmæt sérstaða. Við
erum að nota lítið af varnarefnum og
mun minna en gert er annars staðar í
Evrópu. Það hefur mikla þýðingu að
við vitum hvernig staðið er að þessari
framleiðslu og að við vitum hvaðan
framleiðslan kemur. Þá erum við að
mestu leyti með framleiðsluhætti
sem byggjast á fjölskyldubúum.
Í þessu felst mikil menning sem
m.a. ferðaþjónustan treystir á í sínu
viðskiptamódeli. Þá erum við líka
með sérstæða búfjárstofna sem eru
sumir hverjir upprunalegir frá því
land byggðist. Það eru nautgripirnir,
sauðféð, hrossin og geiturnar, í því
felast líka mikil verðmæti.
Enn aðeins með 18 af 120
skráðum dýrasjúkdómum
Í öllu þessu nýtist okkar einangrun líka
vel. Alþjóðadýraheilbrigðisstofnunin
skráir 120 tilkynningarskylda
dýrasjúkdóma. Af þeim hafa
aðeins 18 greinst hér á landi, en um
90 á meginlandi Evrópu. Þetta er
líka mjög verðmæt sérstaða sem
vert er að leggja mikið á sig til að
passa. Þar er vaxandi innflutningur
landbúnaðarafurða sem gæti ógnað
þessu, en í sumum greinum er hann
kominn í 20% hlutfall og hefur farið
vaxandi undanfarin ár. Það var verið
að flytja inn rúmlega 4.400 tonn
af beinlausu kjöti í fyrra,“ sagði
Sigurður.
Benti hann á að skýringuna á
auknum innflutningi væri m.a.
að finna í því að dregið hafi
verið úr tollvernd. Útflutningur
landbúnaðarafurða væri hins vegar
hlutfallslega ekki mikill, en hafi þó
skilað um 4,2 milljörðum króna. Þar
af hafi rúmlega helmingurinn verið
sauðfjárafurðir.
Hlýnun veðurfars skapar bæði
ný tækifæri og vanda
Sigurður segir að hlýnun veðurfars
á Íslandi geti gefið tækifæri til að
auka framleiðslu landbúnaðarafurða
hér á landi. Samfara auknum
tækifærum vegna hlýnunar aukist
um leið ásókn ýmissa meindýra sem
ekki hafi áður verið vandamál. Þessa
hafi einkum orðið vart í ýmiss konar
plönturæktun.
Sagði Sigurður að ekkert eitt
svar væri við því hvernig auka
ætti verðmætasköpun í íslenskum
landbúnaði. Þar væri fjölbreytnin
trúlega lykilatriði því ekki væri
hægt að finna þar eina lausn sem
hentaði öllum. Hann sagði að til að
gera aukna nýsköpun í greininni
að veruleika og til að sinna
markaðsstörfum þyrfti öflugan
stuðning og vilja. /HKr.
Sigurður Eyþórsson, framkvæmda stjóri Bænda samtaka Íslands. Mynd / HKr.