Bændablaðið - 01.11.2018, Blaðsíða 43

Bændablaðið | Fimmtudagur 1. nóvember 2018 43
Vertu viðbúinn vetrinum
LÉTTAR – STERKAR – TRAUSTAR
SNJÓKEÐJUR
Nøsted Kjetting as
Hafðu samband og kynntu þér
vöruúrvalið og þjónustuna
Ný
hönnun
LESENDABÁS
Sameiginlegt hagsmunamál
Innflutningur á kjöti hefur stór-
aukist eftir að íslensk stjórn-
völd slökuðu á þeim höftum sem
beitt hefur verið til að styðja við
íslenska kjötframleiðslu og til að
verja íslenska búféð.
Lega landsins hefur verndað
íslenskt búfé fyrir búfjársjúkdómum
sem herja á erlent búfé. Nú er svo
komið að fjórðungur á kjötmarkaði
hér á landi er innflutt kjöt. Á sama
tíma berast fréttir af alvarlegum
búfjársjúkdómum sem enn skjóta
sér niður erlendis eins og kúariða í
Skotlandi og afrísk svínapest sem
nú herjar í Evrópu.
Loftslagsmál eru eitt helsta
áherslumál ríkisstjórnarinnar
Aðgerðaráætlun í loftslagsmálum
miðar að því að Ísland nái
markmiðum Parísarsamningsins
til 2030 og metnaðarfullu
markmiði ríkisstjórnarinnar
um kolefnishlutleysi árið 2040.
Hluti af þeirri áætlun hlýtur að
vera að stefna að því að styrkja
innlenda matvælaframleiðslu og
styrkja alla umgjörð um nýtingu
lands í átt að sjálfbærni. Innlend
matvælaframleiðsla er best til þess
fallin að fækka kolefnissporum og
stuðla að minni umhverfissporum.
Opin landamæri
Við höfum verið á hraðferð við að
opna landið fyrir innflutningi fyrir
landbúnaðarafurðum. Fylgjendum
þeirra sem tala fyrir frjálsum
innflutningi segjast tala máli
neytenda og tala fyrir frelsi bænda.
Ekki skal dregið úr þeirri staðreynd
að málefni neytenda og íslenska
landbúnaðarins fari saman. Það á
líka við þegar kemur að auknum
innflutningi landbúnaðarvara. Það
er stórt hagsmunamál íslensks
landbúnaðar og neytenda að brugðist
verði við auknum innflutningi
á hráu kjöti, ógerilssneyddum
mjólkurvörum og hráum eggjum.
Þar getur hreinlega skilið á milli
feigs og ófeigs í hreinleika íslenskra
búvara. Aldargamalli baráttu
íslenskra vísindamanna og bænda
við innflutta búfjársjúkdóma hefur
orðið mikið ágengt en er nú virt að
vettugi.
Íslensk stjórnvöld samþykktu
árið 2010 að innleiða matvælagjöf
ESB með það að leiðarljósi að
íslensk lög um dýrasjúkdóma
myndu standa með því að ekki
yrðu flutt hingað hráar dýrafaurðir.
En sakleysi okkar og trú á því að
ekki yrði farið yfir þá varnargarða
er orðið að engu með niðurstöðu
EFTA dómstólsins.
Tryggja þarf varnir landsins
Það er ljóst að við verðum að breyta
um stefnu. Okkar vopn eru okkar
frábæru hreinu landbúnaðarvörur
sem okkur ber að verja. Niðurstaða
EFTA brýtur á rétti okkar allra,
ekki síst neytenda, heilbrigði dýra
og matvælaöryggis. Tilgangur
innleiðingar á matvælalöggjöf
ESB hefur snúist í andhverfu sína.
En með matvælalöggjöfinni átti að
styrkja hag neytenda.
Það verður að ná samningum við
ESB á grundvelli EES samningsins
um að Íslandi verði heimilað
að verja okkar dýrastofna gegn
búfjársjúkdómum. Það þýðir að
við verðum að koma í veg fyrir
innflutning á hráu kjöti og sækja
þarf strax um allar tryggingar sem
til eru í þá veru. Auka þarf eftirlit
með innflutningi og tollahliðum.
Þannig geta íslensk stjórnvöld
tryggt að íslenskur landbúnaður
standi jafnfætis í samkeppni á
markaði.
Matvæla- og
landbúnaðarráðuneyti
Íslenskur landbúnaður er á
krossgötum. Það er komið að
þeim tímamótum að blása byr í
seglin með íslenskum neytendum
og landbúnaði. Stofna ætti sér
matvæla- landbúnaðarráðuneyti.
Þar undir ættu landbúnaðar-
matvæla- og neytendamál og þetta
væri liður í metnaðarfullri áætlun í
loftslagsmálum. Með því að styrkja
stjórnsýsluna er stutt við sjálfbærni,
nýsköpun og vöruþróun íslenskra
matvælaframleiðslu. Draga þarf
enn frekar fram sérstöðu íslenskrar
framleiðslu og umhverfislega
þýðingu þess að nýta betur innlend
aðföng eftir því sem hægt er. Þegar
þangað er komið getum við sagt að
hag íslenskra neytenda sé borgið.
Halla Signý
Kristjánsdóttir þingmaður
Framsóknarflokksins.
Þórarinn Ingi Pétursson
varaþingmaður
Framsóknarflokksins
Halla Signý Kristjánsdóttir. Þórarinn Ingi Pétursson.
Allt frá samningagerð um bún-
aðar lagas amning árið 2007
hefur það verið baráttumál
Bænda samtakanna að koma
eftirlaunaskuldbindingum
þeirra og búnaðarsambanda út
úr fjármálalegum samskiptum
samtaka bænda og ríkisins.
Með sérstakri bókun var málið
sett á dagskrá.
Skuldbindingarnar eru arfur
gamla tímans – frá þeim tíma
er starfsemi fyrir landbúnað var
meira eða minna fjármögnuð eftir
þeim lagaákvæðum sem römmuðu
inn stjórn búvöruframleiðslunnar
og ræktunarstarf. En á því var
ekki tekið þegar sú löggjöf
var endurnýjuð og öðru formi
samskipta komið á. Í raun má
segja að félagasamtök bænda
hafi setið eftir með Svarta Pétur
af ríkisrekstri fyrri áratuga.
Þessar skuldbindingar
hafa í raun hamlað eðlilegum
breytingum á félagskerfi bænda.
Bundið þau í form gamals tíma
og því hafa samtök bænda ekki
náð að straumlínulaga félagskerfi
sitt að breyttum tímum.
Nú opnast nýir möguleikar
Með því samkomulagi sem
Bjarni Benediktsson fjármála-
ráðherra og Kristján Þór
Júlíusson sjávarútvegs- og
landbúnaðarráðherra hafa
undirritað við Bændasamtök
Íslands hafa opnast nýir
möguleikar.
Með þessum áfanga opnast
bændum nýjar víddir til að
endurhugsa félagskerfi sitt
og sækja fram. Ekki þarf að
fjölyrða um nauðsyn þess.
Það er áhugavert að skoða
þróun félagskerfis bænda í
nágrannalöndum okkar. Með
nokkurri einföldun má segja að
íslenska félagskerfið hafi þróast
með líkum hætti og félagsskapur
danska landbúnaðarins. Þó
verður að nefna að það sem
skilur okkar íslenska umhverfi
frá öðrum Norðurlöndum, sem
er að við höfum ekki jafn sterka
stoð í samvinnufélagarekstri
ýmissa lykilfyrirtækja sem
þjónusta landbúnað. Við eigum
samt sem áður stór og öflug
samvinnufélög hér á landi en
líka fjölda einkafyrirtækja.
Bændahreyfing annarra landa
býr að mun nánara sambýli við
öflug fyrirtæki sem þjónusta
landbúnað, en hér á landi.
Þjónustu- og afurðafyrirtæki eru
hluti af íslenskum landbúnaði.
Það mátti glögglega sjá á
glæsilegri Landbúnaðarsýningu
og vel sóttri, sem er nýlokið.
Samtök bænda á Íslandi
og Danmörku hættu að þróast
með líkum hætti hér um 1990.
Þegar við ákváðum að sameina
Stéttarsamband bænda og
Búnaðarfélag Íslands fóru danskir
bændur aðra leið. Um leið og þeir
lögðu niður sitt „búnaðargjald“
einfölduðu þeir sitt félagskerfi
og skildu ráðgjafarhlutann frá.
Við fórum aðra leið.
Danskir bændur eiga í
dag öflug hagsmunasamtök
fyrirtækja og bænda. Þau eru
áberandi í dönsku þjóðlífi og
landbúnaður mun sýnilegri.
Það þarf ekki nema að
fylgjast með umræðum og
fréttaskýringaþáttum þar í
landi til að sjá að umræða um
landbúnað þar er bæði efnisríkari
og faglega mun sterkari en við
eigum að venjast.
Nú hefur búnaðargjaldið verið
lagt af og ráðgjafarþjónustan
aðskilin frá búnaðarsamböndum
og BÍ. Stofnuð hefur verið
Búnaðarstofa um framkvæmd
búvörusamninga og fleira. Hún
er nú hluti af Matvælastofnun, en
eðlilegt er að hún verði gerð að
sjálfstæðari einingu til eflingar á
stjórnsýslu landbúnaðar.
Búnaðarsamböndin eru
í allt annarri stöðu eftir að
e f t i r l a u n a s k u l d b i n d i n g a r
þeirra eru núna komnar í skjól.
Bændur eiga mikil verðmæti sem
búnaðarsamböndin eru og halda
á. Það er nauðsynlegt að hugsa
hvernig beita má þessum miklu
verðmætum til hagsbóta fyrir
atvinnuveginn.
Bændasamtök Íslands eru
helsti samnefnari bænda og
vinna mikið verk. Það er hins
vegar nauðsynlegt að efla þau
til mikilla muna. Stytta þarf
boðleiðir innan hreyfingarinnar
og nýta fjármuni mun betur en
gert er. Samtök bænda feta sig nú
í nýju umhverfi þar sem skiptir
máli að þau geti sýnt og sannað
fyrir félagsmönnum sínum að það
skipti máli að vera í þeim hópi.
Nú má ekki bíða og sjá til
Engum dylst hve halloka
land búnaðurinn hefur farið í
málefnabaráttu bænda undanfarin
ár. Fyrst og fremst vegna minni
virkni og þátttöku bænda í
félagsskap bænda. Skerpa verður
til mikilla muna þá framgöngu
og auka félagslega virkni. Ekki
er verið að gagnrýna eða ásaka
þau sem í þessari baráttu hafa
staðið – nema síður sé. Þeim skal
þakkað fyrir þeirra störf. En til
að gera starf þeirra markvissara
og sterkara verður að gera
grundvallarbreytingar. Ekki síst
verður að auka aðkomu annarra
en eingöngu bænda að þessari
hreyfingu. Þúsundir manna sem
vinna við störf beint og óbeint að
landbúnaði eru líka undir.
Það má engan tíma missa. Nú
ríða yfir svo miklar breytingar að
ekkert tækifæri má liggja ónotað
til að skerpa og efla framgöngu
íslensks landbúnaðar.
Það er kominn tími á nýja
hugsun og ný samtök. Þau hafa
í mínum huga það einfalda
vinnuheiti; Íslenskur landbúnaður
– fjöldahreyfing sem lætur sig
starfsumhverfi landbúnaðarins í
stærra samhengi, sig varða.
Haraldur Benedikstsson
alþingismaður og fyrrverandi
formaður Bændasamtaka
Íslands.
Baráttumál í höfn
Haraldur Benediktsson
Bændablaðið
Smáauglýsingar 56-30-300