Bændablaðið - 19.07.2018, Blaðsíða 2

Bændablaðið | Fimmtudagur 19. júlí 20182
FRÉTTIR
Ágúst Andrésson, forstöðumaður hjá KS:
Afkoman slök og
óvissan of mikil
– Ekki eftirsóknarvert að bæta við innleggjendum
Ágúst Andrésson, forstöðumaður
hjá Kjötafurðastöð KS, segir þá
stöðu sem uppi er í sauðfjárrækt-
inni gera að verkum að ekki sé sér-
staklega áhugavert fyrir afurða-
stöðvar að bæta við sig nýjum inn-
leggjendum, „einfaldlega vegna
þess að afkoman hefur verið slök
og óvissan of mikil,“ segir hann.
Óvissan felist fyrst og fremst í
því hversu mikið hver afurðastöð
flytur út af sínum afurðum og þess
vegna hversu miklum hluta hver
afurðastöð kemur á innlendan
markað.
„Ef hægt væri að tryggja að allir
sætu við sama borð þegar kemur
að ráðstöfun umframframleiðslu,
annaðhvort með útflutningsskyldu
eða jöfnunarsjóði þá væri aftur orðið
eftirsóknarvert að auka viðskipti,“
segir Ágúst.
Hinkra með að gefa út verðskrá
Hann segir að nú sé beðið eftir
niðurstöðum endurskoðunarnefndar
búvörusamninga og í framhaldi af
því útspili yfirvalda.
„Um leið og það liggur fyrir hvort
fyrirhugaðar eru einhvers konar
kerfisbreytingar og hverjar þær þá
eru, þá verður fljótlega gefið út verð.
Meðan óvissa ríkir þá hinkrum við
aðeins lengur með að gefa út verð-
skrá,“ segir Ágúst. „Ef óvissunni
verður ekki eytt þá munum við gefa
út lágmarksverð með þeim fyrirvara
að við getum bætt við þegar hlutirnir
verða skýrari.“ /MÞÞ
„Við höfum verulegar og vaxandi
áhyggjur af ástandinu. Við
byggjum allt okkar á landbúnaði,
hér er ekkert þéttbýli en stór
hluti íbúanna byggir afkomu
sína á sauðfjárbúskap,“ segir
Jón Gíslason á Stóra-Búrfelli og
oddviti Húnavatnshrepps.
Sveitarstjórn hefur skorað á slát-
urleyfishafa að borga viðunandi verð
til sauðfjárbænda í haust. Lágt afurða-
verð muni koma mjög illa niður á
sauðfjárbændum í sveitarfélaginu.
Ungu bændurnir með stóru búin
verða fyrstir til að bregða búi
Jón bendir á að í fyrrahaust hafi
afurðaverð lækkað um 35% og
árið þar á undan um 10%. „Það er
alveg ljóst að lágt afurðaverð er í
raun skerðing á rekstararafkomu
sauðfjárbænda og alls óvíst hversu
mörg bú muni standa undir því.
Þolmörkum hefur þegar verið náð.
Það má gera ráð fyrir að ungu
bændurnir með stóru búin verði
fyrstir til að gugna, neyðast til að
bregða búi og þá er nú stutt í að
samfélagið hrynji,“ segir hann.
Ríkið greiddi í fyrrahaust uppbót
til bænda í kjölfar þess að afurðaverð
lækkaði umtalsvert í einu vetfangi.
„Það var gert í ljósi þeirrar stöðu
sem þá var uppi og skýrt tekið fram
að það yrði í þetta eina skipti svo
varla getum við átt von á því aftur.
Hafi sláturleyfishafar ekki burði
til að greiða hærra verð horfum
við fram á ískyggilega stöðu, það
verður ansi drungalegt um að litast
hér um slóðir,“ segir Jón.
Nauðsynlegt að taka upp
flutningsjöfnun
Furðar hann sig á að sláturleyfis-
hafar hafi ekki í fyrrahaust beitt sér
fyrir því að tekin yrði upp flutn-
ingsjöfnun, það séu þeir sem hafi
burðina til að pressa á stjórnvöld.
Verið sé að aka fé til slátrunar um
langan veg í flestum tilvikum.
Bendir hann til að mynda á að al-
gengt sé að bændur á Vestfjörðum
slátri sínu fé hjá SAH-Afurðum á
Blönduósi og aki jafnvel allt að
500 kílómetra leið með það. „Það
kostar alveg gríðarlega mikið og
ég er hissa á sláturleyfishöfum að
hafa ekki beitt sér fyrir því að tekin
yrði upp flutningsjöfnun, þeir hafa
mest vægi og þunginn í umræðunni
hefði átt að koma frá þeim. Svo var
ekki, þetta var aldrei rætt.
Sveitarstjórn Húnavatnshrepps
hefur skorað á stjórnvöld að
finna leiðir til að styrkja hinar
dreifðu byggðir landsins eins og
til að mynda með niðurgreiðslu
á flutningskostnaði á ull og slát-
urfé. Með því móti yrði komið
á móts við þann mikla kostnað
sem sláturleyfishafar og aðrir í
úrvinnslu sauðfjárafurða bera
vegna flutninga og sá sparnaður
myndi skjóta fastari stoðum undir
rekstur afurðastöðvanna.
Afurðastöðvar loka á nýja
innleggjendur
Jón nefnir að sláturleyfishafar
séu fáir og stórir og hafi burði
til að loka á sauðfjárbændur. Viti
hann dæmi þess. SAH-Afurðir
er það sláturhús sem næst er
Húnavatnshreppi og segir Jón að
þar á bæ hafi í fyrrahaust verið
greitt einna lakast verð fyrir af-
urðir. Bændur þar um slóðir hafi
þreifað fyrir sér hjá öðrum, ætlað
þá að aka fé sínu um lengri veg í
þeirri von að fá ögn meira greitt
fyrir. „Ég veit að bændur hér hafa
verið að spyrjast fyrir og beinast
liggur við að reyna fyrir sér hjá KS
á Sauðárkróki, en þar er allt læst,
þeir taka ekki við nýjum innleggj-
endum. Auðvitað er maður kannski
ekki hissa á því að sláturhúsin vilji
ólmir taka meira inn fyrst svona
illa gengur að selja afurðirnar.
Hinir sláturleyfishafarnir treysta
á þetta ástand, að menn hafi ekki
val um hvar þeir slátra, þeir kom-
ist ekkert annað og neyðast til að
skipta við sitt sláturhús.“
Heimtökugjaldið hækkaði
Jón segir einnig að sveitarstjórn
Húnavatnshrepps hafi einnig bent
á að tryggja þurfi að bændur geti
fengið slátrað á hóflegu verði vilji
þeir sjálfir afsetja sínar afurðir.
„Það eru margir sem vilja spreyta
sig á því verkefni í þeirri von
að fá hærra verð. Því miður er
þá sú staða upp á teningnum að
heimtökunni fylgir gríðarlega hár
kostnaður, þannig hækkaði KS
heimtökugjaldið verulega í fyrra
þannig að eiginlega er búið að taka
fyrir þann möguleika bænda þó
vissulega sé munur á þessu gjaldi
milli sláturleyfishafa.“ /MÞÞ
Fyrir ári síðan héldu bændur í
Húnaþingi fund á Blönduósi vegna
slæmrar stöðu í sauðfjárræktinni.
Ekki blæs byrlega um þessar mundir
og menn óttast að sumir bændur á
svæðinu neyðist til að bregða búi.
Spænskt svínakjöt
innkallað
Matvælastofnun sendi frá sér
viðvörun þann 13. júlí sl. vegna
gruns um salmonellusmit í
spænsku svínakjöti. Krónan
brást við og innkallaði allar
vörur undir vörumerkinu „Lúxus
grísakótelettur“. Var það gert í
samráði við Heilbrigðiseftirlit
Reykjavíkur. Fram kemur í
tilkynningu Matvælastofnunar
að neytendur geti skilað
vörum sem falla undir þessa
innköllun. Matvælastofnun og
Heilbrigðiseftirlit sveitarfélaga
hafa undanfarið kannað stöðu á
algengustu sjúkdómsvaldandi
örverum í kjöti á markaði. Er það
gert með skimun á innlendu og
erlendu kjöti sem á boðstólum er
meðal smásala. /BR
Pósthús í
Bændahöllinni
Íslandspóstur mun opna pósthús í
Bændahöllinni á næstunni þar sem
áður var útibú Arion banka. Bankinn
mun breyta sínum rekstri í húsinu
og bjóða upp á nýja bankaþjónustu
sem m.a. felst í því að viðskiptavinir
nýta hraðbanka og fjarfundabúnað
í samskiptum sínum við
þjónustufulltrúa. Arion banki verður
með aðstöðu hjá póstinum fyrir sína
starfsemi. Útibúum Íslandspósts á
Eiðistorgi á Seltjarnarnesi og í
miðbæ Reykjavíkur, í Pósthússtræti,
verður lokað þegar nýja pósthúsið
verður opnað við Hagatorg. /TB
Varað við óróa
í Öræfajökli
Almannavarnir vara við skýrum
merkjum um ókyrrð í Öræfajökli í
Austur-Skaftafellssýslu. Óróanum
fylgir aukin jarðskjálftavirkni
og þensla, sem kemur fram í
úrvinnslu gervitunglagagna og
GPS mælinga. Engin merki eru
um að hraði þenslunnar fari
minnkandi en orsök hennar er
talin vera innskot nýrrar kviku
í rótum eldstöðvarinnar.
Að mati vísindamanna er virkni
Öræfajökuls nú dæmigerð fyrir
eldfjöll sem búa sig undir eldgos.
Virknin getur hætt áður en til goss
kemur en um það er ekkert hægt
að segja á þessu stigi. Ein möguleg
afleiðing núverandi þróunar er aukin
jarðhitavirkni sem gæti orsakað
jökulhlaup og gasmengun.
Haldnir hafa verið fundir með
íbúum og ferðaþjónustuaðilum á
svæðinu þar sem þeir hafa verið
upplýstir um atburðarás undanfarinna
mánaða í Öræfajökli. Unnin hefur
verið neyðarrýmingaráætlun fyrir
Öræfasveit sem virkjuð verður komi
til eldgoss.
Á vef Veðurstofunnar kemur
fram að tækjum til vöktunar
eldfjallsins hefur verið fjölgað
verulega og náttúruvársérfræðingar
Veðurstofu Íslands fylgjast grannt
með atburðum. Fjarskipafyrirtæki
hafa unnið að því að bæta
farsímasamband í Öræfum. /TB
Þarf að hafa hraðar hendur
– segir Oddný Steina Valsdóttir, formaður LS
„Ef bregðast á við fyrir haustið
þarf að hafa hraðar hendur,“
segir Oddný Steina Valsdóttir,
formaður Landssambands sauð-
fjárbænda. Starfshópur um
endurskoðun búvörusamninga
skilaði tillögum til ráðherra í
byrjun júlí og fundur verður í
dag með ráðherra. „Þá kemur
betur í ljós hvaða áherslur hann
leggur inn í endurskoðunina.“
Hún á von á að starfið í endur-
skoðunarnefndinni verði gott,
„almenn bjartsýni er alltaf gott
veganesti“.
Áherslur LS eru skýrar, þær
snúast í meginatriðum um að
létta þrýstingi á framleiðslu og
markaði, lykilatriðið sé að jafnvægi
milli framboðs og eftirspurnar
náist sem fyrst. Mikilvægt sé að
farið sé í hagræðingaraðgerðir í
afurðageiranum, bæði gagnvart
stöðu sauðfjárræktar og eins
vegna harðnandi samkeppni
við innflutning á kjötmarkaði.
Samhliða þurfi að horfa til þess
að styrkja atvinnumöguleika í
dreifbýli, sauðfjárbændur hafi í
þeim efnum horft til verkefna á
sviði kolefnisbindingar.
Gengur ekki til lengdar að
framleiða undir kostnaðarverði
Oddný segir greinina þurfa sinn
tíma til að ná vopnum sínum og
hún sé fráleitt komin upp úr öldu-
dalnum. „Ef við gyrðum í brók og
látum verkin tala hef ég trú á að við
náum viðspyrnu nokkuð fljótt en
það þýðir ekki að sitja og bíða eftir
kraftaverkum, það er einfaldlega
líklegt til að enda illa,“ segir hún.
Stjórnvöld þurfi að taka þátt og brýn
nauðsyn sé á að taka skynsamlegar
ákvarðanir innan afurðageirans. „Ég
lít svo á að sú siðferðilega skylda
og samfélagslega ábyrgð hvíli nú
á afurðastöðvum, og stjórnendum
þeirra, að skila þeirri framlegð
sem mögulegt er til bænda. Það
liggur fyrir að bændur framleiða
undir kostnaðarverði og það gengur
ekki til lengdar, það sér hver maður.
Þessi staða varðar fólk, í sumum
tilfellum eru heimili og jafnvel sam-
félög undir.“ /MÞÞ
Jón Gíslason á Stóra-Búrfelli, oddviti Húnavatnshrepps:
„Horfum fram á ískyggilega stöðu“
– hafi sláturleyfishafar ekki burði til að greiða hærra verð
Í fyrrahaust lækkaði afurðaverð um 35% og árið þar á undan um 10%.
-
innleggjendum. Mynd / Jón Eiríksson
Jón Gíslason.
Mynd / HKr.
Ágúst Andrésson. Mynd / HKr.