Bændablaðið - 19.07.2018, Blaðsíða 28

Bændablaðið | Fimmtudagur 19. júlí 201828
Bókin Íslenskir heyskaparhættir er komin út eftir rúmlega 50 ára meðgöngu:
„Heyskapur er ekkert annað en hávísindaleg vinna“
– segir Bjarni Guðmundsson, fræðimaður á Hvanneyri
Ný bók um íslenska heyskap-
arhætti er komin úr smiðju Bjarna
Guðmundssonar á Hvanneyri.
Bjarni hefur verið iðinn við kol-
ann í bókarskrifum síðustu ár
en samhliða kennslu við LbhÍ og
störfum fyrir Landbúnaðarsafn
Íslands hefur hann gefið út bækur
sem allar tengjast íslenskri land-
búnaðarsögu.
Árið 2015 gaf Bjarni út „Íslenska
sláttuhætti“ en með nýju bókinni
kveðst Bjarni vilja kasta ljósi á þær
miklu tæknibreytingar og framfarir
sem orðið hafa við verkun, með-
ferð og geymslu heysins á síðustu
áratugum. Bjarni er hættur kennslu
fyrir nokkru og stjórnartaumarnir
á Landbúnaðarsafninu eru komnir
í hendur annarra. Hann segist hafa
gengið með hugmyndina að bókinni
í maganum í rúm fimmtíu ár.
Bændur nýta sér tæknina
Bjarni segir að áhugi hans á sögu
og verklegum þjóðháttum reki hann
áfram við bókarskrifin. „Ég hef
fengist við heyskap frá barnæsku
og síðar við kennslu og rannsóknir
á því sviði. Þegar maður horfir upp
á hvað miklar breytingar hafa orðið
fannst mér að maður ætti ekki bara
að grúfa sig ofan í gamla tímann
og fjalla um hrífur og reipi heldur
líka að skoða það sem hefur gerst
síðar á 20. öldinni. Á þeim tíma
tóku bændur tæknina í sína þjónustu,
losuðu um mikið vinnuafl og léttu
sjálfum sér og fólki sínu störfin í
leiðinni. Það má í raun segja að oft
hafi heyskapur verið ok þjóðarinnar
frá tólftu viku sumars og fram að
göngum!“ segir Bjarni sem leggur
á það áherslu að með bókinni komi
skýrt fram hvað bændur hafa lagt
af mörkum til þess að svara kalli
tímans. „Bændur hafa hagrætt mikið
í gegnum árin og komið til móts við
þær kröfur sem samfélagið gerir,
t.d. um nýtingu vinnuafls og lægri
kostnað við framleiðsluna.“
Gæði umfram magn
Bjarni segir að íslenskir bændur
hafi um margt gert vel í heyöflun
í gegnum tíðina. „Um miðbik síð-
ustu aldar vorum við mjög upp-
tekin af magni. Við vorum brennd
af gömlum minningum um að verða
heylaus sem var ein sú mesta hneisa
sem menn gátu orðið sér úti um.
Síðan kemur þessi gríðarlega fram-
leiðsluaukning á sjötta og sjöunda
áratugnum með auknum vélakosti
og áherslum í ræktun. Framfarir
verða miklar í efnagreiningartækni
á heyi á sjöunda áratugnum sem gera
bændum kleift að meta fóðurgildið
með mun nákvæmari hætti en áður.
Þá fer í raun af stað sú bylgja sem
verður til þess að breyta viðhorfi
manna til heysins, úr magni og til
gæða. Menn eru að afla heys til til-
tekinna fóðurþarfa og eru ákaflega
uppteknir af sláttutíma og þroska-
stigi, meðferð og vali grastegunda.
Fóðurkröfurnar eru orðnar miklar
og heyskapur er því ekkert annað
en hávísindaleg vinna,“ segir Bjarni.
Bókin er komin í dreifingu
Íslenskir heyskaparhættir er gefin
út af bókaútgáfunni Opnu í sam-
vinnu við Hið íslenska bókmennta-
félag sem sér um dreifingu, bókin
fæst í öllum helstu bókaverslunum.
Verkið naut stuðnings frá Miðstöð
íslenskra bókmennta og ýmsum
fyrirtækjum sem starfa innan land-
búnaðarins. /TB
Bjarni Guðmundsson kynnti bókina „Íslenskir heyskaparhættir“ á Hvanneyrarhátíð á dögunum í hópi kaupakvenna. Frá vinstri: Ástríður Guðmundsdóttir, Telma Sól Ísgeirsdóttir, Sólrún Halla
Bjarnadóttir, Bjarni Guðmundsson, Aðalheiður Kristjánsdóttir, Hafdís Ósk Jónsdóttir og Kristín Jónsdóttir. Mynd / Ásdís Helga Bjarnadóttir
Bjarni áritaði fyrstu eintökin á Hvanneyrarhátíð 7. júlí. Skagamaðurinn
Ingimar Magnússon fornvélaáhugamaður bíður eftir sinni bók. Mynd /TB
1963: Magnús Sigsteinsson snýr heyi með fjölfætlunni Fahr KH4. Faðir hans,
Sigsteinn Pálsson bóndi, sá með hrífuna, fylgist með vinnubrögðunum við
þriðja mann.
hlaða ...“ eins og segir í kvæði Árna G. Eylands. Þarna eru frá vinstri Árni S.
Mathiesen og bræðurnir Kolbeinn og Andrés Magnússynir.