Bændablaðið - 19.07.2018, Blaðsíða 12

Bændablaðið | Fimmtudagur 19. júlí 201812
Föstudaginn 22. júní undirrituðu
Landssamtök skógareigenda,
Landbúnaðarháskóli Íslands,
Nýsköpunarmiðstöð Íslands,
Skógræktarfélag Reykjavíkur
og Skógræktin samkomulag um
að vinna saman að því að auka
gæði og verðmæti íslenskra
viðarafurða. Það þótti við hæfi
að skrifa undir í faðmi trjáa,
nánar tiltekið í Heiðmörk.
Að sögn Hlyns Gauta
Sigurðssonar, framkvæmdastjóra
LSE, er markmið samstarfsins
að stuðla að auknum gæðum í
ræktun og umhirðu skóga svo
afurðir skógarins uppfylli kröfur
markaðarins. „Ætlunin er að efla
fræðslu sem eykur færni þeirra
sem vinna í framleiðslu og með-
ferð viðarafurða í þeim tilgangi að
hámarka vermætasköpun og gæði.
Vonast er til að fræðslustarfið geri
skógareigendum kleift að setja á
markaðinn byggingatimbur sem
uppfyllir m.a. kröfur byggingar-
reglugerðar. Einnig mun fræðslan
svara þeim kröfum sem gilda fyrir
hina ýmsu vöruflokka timburs eins
og t.d. framleiðslu á efni í vöru-
bretti, kurli, brenni og fleiru.“
Landbúnaðarháskóli Íslands
mun sjá um fræðslustarfið og
fræðsluefnið verður framleitt
í samvinnu við bókaútgáfuna
IÐNÚ.
FRÉTTIR
Lesefni til sjávar og sveita:
Bændablaðið sent um
gervitungl til sjómanna
Fyrir skömmu var haft samband
við ritstjórn Bændablaðsins frá
fjarskiptafyrirtækinu Símanum.
Erindið var að biðja um leyfi til
þess að dreifa stafrænni útgáfu
af Bændablaðinu um gervitungl
svo íslenski fiskiskipaflotinn geti
nálgast málgagn bænda.
Að sögn Þrastar Ármannssonar
hjá Símanum höfðu borist óskir frá
sjómönnum um að fyrirtækið tæki
að sér dreifinguna.
„Þar sem við rekum fjarskipta-
samband fyrir íslenska skipaflot-
ann um gervitungl þá hafa borist til
okkar óskir hvort við gætum miðl-
að Bændablaðinu til sjómanna. Um
borð í skipunum rekum við upplýs-
ingaveitu sem kallast Sjó-varp en þar
geta menn nálgast sjónvarp, útvarp,
dagblöð og annað efni af netþjóni
sem er staðsettur um borð í skipinu,“
segir Þröstur, sem kveður gervi-
tunglasambönd ekki ódýr og band-
vídd takmarkaðri en það sem við
þekkjum í landi. „Þess vegna nýtum
við þessa tækni að varpa gögnum
út þar sem þúsundir sjómanna hafa
aðgang að þeim án þess að þurfa að
hlaða gögnunum hver og einn yfir
gervitunglasamband skipsins.“
Þess má geta að um nokkurt
skeið hefur Bændablaðið flutt
fréttir og miðlað fróðleik um
sjávarútveg. Pistlahöfundarnir
Kjartan Stefánsson og Guðjón
Einarsson skrifa reglulega í blaðið
en báðir störfuðu þeir um árabil á
Fiskifréttum og eru því vel kynntir
innan sjómannastéttarinnar.
Blaðið ferðast 70 þúsund
kílómetra
Þjónustan er nú þegar komin upp
svo sæfarendur eru vel upplýstir
um líf og störf í sveitum landsins.
Þröstur segir að vegalengdin sem
Bændablaðið ferðist sé umtalsverð.
„Til að setja fjarlægðir í samhengi þá
er gervitunglið í um 35.000 km fjar-
lægð frá jörðinni, gögnin eru send
þangað upp frá jarðstöðinni Skyggni
við Úlfarsfell og svo frá tunglinu svo
niður í búnað skipanna – eða samtals
70.000 km!“ /TB
Lokaverkefni í skógfræði frá Landbúnaðarháskóla Íslands:
Tækifæri sauðfjárbænda
geta legið í skógrækt

Nýverið lauk Guðríður Baldvins-
dóttir meistaranámi í skógfræði
frá Land búnaðarháskóla Íslands.
Lokaverkefnið sem hún gerði
nefnist „Áhrif mismunandi beit-
arþunga sauðfjár á ungan lerki-
skóg og viðhorf skógar- og sauð-
fjárbænda til skógarbeitar.“
Guðríður gerði beitartilraun á
rússalerki, sem er mest ræktaða
trjátegundin til fjölnytjaskógræktar
hérlendis. Tilraunin er sú fyrsta
sinnar tegundar hér á landi og var
framkvæmd í Garði í Kelduhverfi
sumrin 2015 og 2016.
Óhætt var að beita sauðfé á
ungan lerkiskóg
Í úrdrætti verkefnisins segir að
gerðar hafi verið tilraunir með þrenns
konar beitarþunga ásamt friðuðu
hólfi og beittri afrétt til samanburðar.
Skoðuð hafi verið áhrif á ungan
lerkiskóg (9–14 ára) með um þriggja
metra yfirhæð. Helstu niðurstöður
voru þær að beitin hafði engin áhrif
á vöxt og viðgang lerkisins. Engar
skemmdir urðu á toppsprotum né
berki. Hins vegar urðu bæði sjónræn
og mælanlega marktæk áhrif af beit
á greinar trjánna í þungbeitta og
meðalbeitta beitarhólfinu. Engin
lerkitré < 50 cm voru bitin og merkin
voru mest á 1,5-2,5 m háum trjám.
Rússalerki er almennt ekki eftirsótt
af sauðfé og niðurstöður þessarar
tilraunar sýndu að óhætt var að
beita sauðfé á ungan lerkiskóg yfir
sumarið, sem var á bilinu 10 cm til
301 cm á hæð, óháð beitarþunga,
sem mestur var 0,67 ær/ha.
Marktæk beitaráhrif urðu einnig
á botngróður. Almennt jukust þau
með auknum beitarþunga. Þótt
gróðursett birki hafi ekki verið hluti
af tilrauninni þá er vert að geta þess
að mikil beitaráhrif sáust á því í
meðalbeitta og þungbeitta hólfinu.
Skógur er ekki bara skógur
Beitarskógar eru náttúrulegir eða
ræktaðir skógar sem nýttir eru til
beitar þótt þeir séu ekki skipulagðir
sérstaklega til beitar. Það er þó hægt
að aðlaga beitarskóga með ýmsum
hætti að beitarnýtingunni með til
dæmis tegundavali eða í umhirðu-
áætlun. Skógarbeit hefur verið
stunduð hér á landi og víða erlendis
allt frá örófi alda, mismikið þó á
mismunandi tímum. Sérstaða Íslands
felst aðallega í því að hér voru engir
barrskógar áður fyrr og stór rándýr
og/eða beitardýr í samkeppni við
búpening sem er fágætt. Guðríður
segir að íslensk skógarbeit hafi af
illri nauðsyn verið stunduð hér á
landi með hagsmuni búfjár í huga
frekar en skógarins.
Skjólið gerir búpeningi gott
Guðríður segir að það skjól sem
fylgir skóginum sé mikilvægur
hluti skógarbeitar sem komi búpen-
ingi og botngróðri til góða. Þekkt
sé að skjóláhrif auki bæði uppskeru
botngróðurs og vöxt búpenings. Í
skóglendi vex eftirsóttur beitar-
gróður, með skjólinu kemur meira
af grösum og blómjurtum sem eru
yfirleitt eftirsóttari til beitar en
lynggróður. Guðríður segir að áhrif
beitarinnar á trjágróðurinn sé margs
konar og ráðist af mörgum þáttum.
Einstakir plöntuhlutar geta verið
skemmdir, sprotar og lauf bitin af,
börkur nagaður eða nuddaður af,
rætur skemmdar með traðki o.s.frv.
Áhrif á skóg geta verið neikvæð
svo sem að beit kemur í veg fyrir
endurnýjun skógar þar sem beitin
heldur niðri smáplöntum, eins og
þekkt er úr íslenskum birkiskógum.
Í vissum tilfellum getur beit haft
góð áhrif á skóginn, sérstaklega
þegar skógurinn samanstendur af
lítt eftirsóttum trjátegundum, þar
getur beit dregið úr samkeppni við
aðrar plöntur. Beit getur einnig
dregið úr sinumyndun, sem er einn
mikilvægasti þátturinn í að draga úr
hættu á skógareldum.
Bændur ættu að sjá tækifæri í
skógrækt
Guðríður segir að skógrækt sé fyrst
og fremst uppbygging mikilvægrar
auðlindar og að viðarafurðir muni
alltaf verða mikilvægar. Afleiðingar
skógræktar séu jákvæðar svo
sem aukin kolefnisbinding sem
Landssamtök sauðfjárbænda
hafi meðal annars samþykkt að
stuðla að með aðgerðaáætlun. Þá
stuðli skógrækt einnig að aukinni
uppskeru í úthaga, hvort sem það
er í formi trjáviðar, undirgróðurs
eða jarðvegs. Hún segir jafnframt
að beit í skógi sé góð viðbót við
annað beitiland hvers bónda og það
það geti gefið honum möguleika
á að hlífa öðru landi fyrir beit.
Skógarlundir og reitir heima við
bæ geti t.d. komi að einhverju leyti
í stað húsa í slæmum vorveðrum.
Hins vegar þurfi að hafa í huga að
beita virkri beitarstjórnun og vera
vakandi fyrir því ef skógur fer að
skemmast vegna beitar. Skógrækt
ætti að vera sjálfsagður hluti af
öllum nútíma búrekstri. /BR
Fulltrúar í samstarfshópnum. Frá vinstri: Helgi Gíslason, framkvæmdastjóri
Skógræktarfélags Reykjavíkur, Edda Oddsdóttir, forstöðumaður á Mógilsá,
Sæmundur Sveinsson, rektor Landbúnaðarháskóla Íslands, Hlynur Gauti
Sigurðsson, framkvæmdastjóri Landssamtaka skógareigenda og Þorsteinn
I. Sigfússon, forstjóri Nýsköpunarmiðstöðvar Íslands. Myndir / Ólafur Oddsson
Skógarbeit getur reynst gott skjól fyrir sauðfé og jafnvel komið í staðinn fyrir hús í vondum vorveðrum.
Myndir / Guðríður Baldvinsdóttir
Háleit markmið stofnana og skógræktar:
Vilja auka íslensk viðargæði
Íslensk timburstæða úr Heiðmörk.
Gervitunglið er í um 35.000 km fjarlægð frá jörðinni. Gögnin eru send þangað
upp frá jarðstöðinni Skyggni við Úlfarsfell og svo frá tunglinu niður í skipin.
Guðríður Baldvinsdóttir telur að
skógrækt ætti að vera sjálfsagður
hluti af öllum nútíma búrekstri.
Kindum sleppt í tilraunahólf í Garði í