Bændablaðið - 19.07.2018, Blaðsíða 20

Bændablaðið | Fimmtudagur 19. júlí 201820
Samkvæmt gögnum NUMBEO
er Ísland í hópi landa með slakt
efnahagsástand og þróunarlanda
þegar kemur að útlánsvöxtum
miðað er 20 ára reiknaða fasta
vexti. Í Evrópu eru aðeins 5 lönd
með hærri vaxtakjör en Ísland og
öll eru þau í Austur-Evrópu.
Staðan er enn verri ef tekið er
tillit til verðtryggingar lána sem ekki
kemur fram í gögnum NUMBEO
sem er þó einn stærsti gagnagrunnur
í heimi. Þessi grunnur býr yfir
gögnum um lífsskilyrði í löndum
um allan heim, framfærslukostnað
og húsnæðiskostnað að auki,
heilsugæslu, glæpi og mengun.
Menn verða að hafa það í huga
í öllu tali um vexti að vextir eru
ekki lögeyrir og eru ekki ávísun
á nein raunverðmæti heldur.
Þeir eru reiknað afgjald til þeirra
sem eiga peninga (sem lögum
samkvæmt enginn má gefa út nema
Seðlabankinn) án þess að nokkur
raunveruleg verðmæti verði til
við lánveitinguna. Einhvers staðar
verður þá að taka raunverðmæti til
að bakka upp vextina, því annars
myndi kerfið hrynja. Þessi verðmæti
eru sótt í vasa skuldara og líka með
hreinni eignaupptöku. Kerfið er
þó ekki betra en svo að skekkjur
myndast reglulega við þessar
eignatilfærslur og þær eru leiðréttar
með því að verðfella krónuna sem
er opinber ávísun á raunverðmæti
í þjóðfélaginu. Þetta er einfaldlega
kallað verðbólga, rétt eins og að baki
liggi einhver óútskýrður sjúkdómur.
Auk þess sem skuldarar búa þá við að
þurfa að láta af hendi raunverðmæti
vegna vaxtatöku fjármagnseigenda,
þá eru raunverðmæti þeirra þeirra
líka rýrð í gegnum verðbólgu.
Skellur lántakandans er tvöfaldur
og í raun þrefaldur ef hin furðulega
verðtrygging er líka reiknuð inn
í dæmið. Þetta geta lántakar, sem
ekki eru í einhverju fjármálabraski,
ekki unnið upp nema að vinna bara
meira og hraðar við raunverulega
verðmætasköpun. Þannig eru þeir
oft dæmdir til að festast í vítahring
sem þrælar lánveitenda. Allt íslenska
bankakerfið er svo keyrt upp með
sjúklega háum stýrivöxtum sem eru
í raun að keyra Seðlabankann í mikil
vandræði.
Vísitala með húsnæðislið inni
hefur valdið stórskaða
Í tölum NUMBEO er um að
ræða fast vaxtahlutfall yfir 20 ára
tímabil, sem í raun er þó ógerlegt
að fá á Íslandi nema á verðtryggðum
skuldabréfum. Meira að segja á
slíkum lánum er ekkert fast í hendi,
því um leið og verðbólgan rýkur
upp hækkar höfuðstóll lánanna
eins og enginn sé morgundagurinn.
Þá er nánast hvergi á byggðu bóli
reiknuð vísitala húsnæðiskostnaðar
inn í neysluvísitölu nema á Íslandi,
en það gerir stöðu íslenskra
skuldara umtalsvert verri en ella,
en fjármálastofnanir græða á tá og
fingri. Það þýðir að í stað þess að hér
hafi ríkt raunverulega verðhjöðnun
undanfarin misseri samkvæmt tölum
Eurostat, þá er með reiknikúnstum
Seðlabanka með húnsæðisliðinn inni
í vísitölunni búið að reikna hér upp
verðbólgu. Það þýðir stórhækkun
lána og allra nauðsynja almennings.
Skuldabréf á óverðtryggðum
vöxtum eru síðan, allavega
samkvæmt upplýsingum frá
Landsbankanum, á breytilegum
vaxtakjörum sem bankinn ákveður
sjálfur. Þannig eru fjármálastofnanir
allaf tryggðar í bak og fyrir með
belti og axlaböndum á meðan
skuldarar verða að taka á sig alla
áhættu af lánum. Samt hafa þeir
ekkert um það að segja hvernig
lánin eru meðhöndluð eftir að búið
er að skrifa undir lánasamninginn.
Jafnvel þingmaður á háttvirtu
Alþingi okkar Íslendinga kallar þetta
„ÞRÆLALÁN“.
Ofan á allt eru himinhá
þjónustugjöld og refsisvextir
Ekki má heldur gleyma öllum
hliðarkostnaði sem bankarnir hlaða
á lántakendur og líka innleggjendur í
formi alls konar þjónustugjalda. Svo
eru það blessaðir dráttarvextirnir
sem eru nú 12% samkvæmt töflu
Seðlabankans en fóru allt upp í
26,5% í desember 2008. Þannig
gátu bankar hirt meira en fjórðung
af eignum fólks á augabragði ef það
komst í vandræði með að standa í
skilum. Síðan tóku lögfræðingar
sinn skerf til viðbótar. Það þarf
engan að undra að þúsundir
einstaklinga og fjölskyldna hafi
farið illa út úr slíkum viðskiptum
á meðan fjármálastofnanir rökuðu
til sín fjármunum og fasteignum.
Fjölmargir úr þeim hópi eru enn í
sárum vegna þess háttar viðskipta og
munu jafnvel aldrei bera þess bætur.

Í hópi allra mestu
vaxtaokursþjóða Evrópu
Samkvæmt tölum NUMBEO er
Ísland með 6,42% meðal fastavexti á
20 ára skuldabréfum. Einungis fimm
ríki í Evrópu eru með hærri vexti,
en það eru, Makedónía með 6,55%,
Rússland er með 11,41%, Moldova
með 12,53%, Hvíta-Rússland með
15,08% og Úkraína með 20,63%. Öll
Norðurlöndin eru langt fyrir neðan
og eru reyndar 16 lönd þar á milli.
Næst okkur af Norðurlöndunum er
Noregur með 2,61% vexti, Svíþjóð
með 2,57%, Danmörk með 2,07% og
Finnland með 1,49%. Þar að auki þá
hefur á stundum undanfarin ár ríkt
raunveruleg verðhjöðnun í þessum
löndum sem þýðir að lánin hafa
rýrnað og lántakar hafa jafnvel verið
að upplifa hraða eignamyndun vegna
neikvæðra vaxta. Eitthvað sem er
stjarnfræðilega langt frá íslenskum
veruleika.
Röðum okkur meðal mestu
vaxtaokrara heims
Þegar rýnt er í stöðuna í víðara
samhengi og skoðaðir vextir í 89
löndum um allan heim, verður bilið
milli okkar og hinna Norðurlandanna
enn meira sláandi. Við erum þar langt
fyrir ofan meðaltal allra þessara 89
ríkja, eða í 35. sæti vaxtahæstu
ríkjanna á meðan Noregur er í 70.
sæti. Meira að segja Grikkland með
öll sín fjárhagsvandræði er þar langt
fyrir neðan okkur í vaxtagræðginni,
eða í 48. sæti, talið frá vaxtaglaðasta
ríkinu, sem er Argentína.
Í flokki með Venesúela
Það er því vægast sagt undarlegt að
velmegunarríkið Ísland skuli þar
vera nær vaxtahæstu ríkjunum en
helstu viðskiptalöndunum sem við
viljum gjarnan miða okkar lífskjör
við. Þar trónir Argentína á toppnum
með 26,6 % vexti, Venesúela er í öðru
sæti með 20,96% vexti og Úkraína í
þriðja sæti með 20,62% vexti. Samt
státa menn af því hér að hagvöxtur
sé með því mesta sem þekkist á
byggðu bóli og kaupmáttaraukning
hafi hvergi verið meiri. Er það
virkilega ásættanlegt í augum
þeirra sem stýra peningamálum á
Íslandi 2018 að við stöndum nær
vandamálaríkjum eins og Venesúela
í vaxtamálum en frændþjóðum
okkar á Norðurlöndum?
Talandi um hagvöxt, þá mældist
hann 9,4% á Íslandi 2007, eða rétt
fyrir efnahagshrunið. Hagvöxturinn
hrundi niður í -6,5% 2009 og -3,6%
2010. Síðan hefur hann rétt úr
kútnum og var 7,5% 2016 og 3,6%
2017 samkvæmt tölum Hagstofu
Íslands. Fá ríki nema Kína hafa
getað státað af slíkum tölum á
undanförnum árum. Hagvöxtur þar
í landi var 6,9% 2017 og er nú spáð
6,6% á yfirstandandi ári 2018. Kína
með allt sitt uppspennta hagkerfi,
sem á sama tíma þarf að glíma við
mikla fátækt, er samt með töluvert
lægri vexti en hér þekkjast, eða
5,03% samkvæmt tölum NUMBEO.
Miðað við mikla meðaltals-
velmegun á Íslandi þá hlýtur
vaxtastigið hér að sæta mikilli furðu
í samanburði við aðrar þjóðir. Er í
raun rannsóknarefni að ekki skuli
vera fyrir löngu soðið upp úr í
þjóðfélagi sem beitir borgarana slíku
vaxtaóréttlæti.
FRÉTTASKÝRING
Hörður Kristjánsson
hk@bondi.is
Ísland skipar sér í hóp mestu
vaxtaokursþjóða veraldar
– Stendur þar mun nær ríkjum eins og Írak, Venesúela og Argentínu en frændþjóðunum á Norðurlöndunum
0,00 5,00 10,00 15,00 20,00 25,00 30,00
Japan
Sviss
Finnland
Þýskaland
Frakkland
Slóvakía
Taiwan
Litháen
Denmark
Austurríki
Singapúr
Tékkland
Belgía
Spánn
Hong Kong
Ítalía
Holland
Svíþjóð
Eistland
Noregur
Lettaland
Portúgal
Kanada
Bretland
Sóvenía
Rúmenía
Ísrael
Suður-Kórea
Malta
Sádí-Arabía
Pólland
Írland
Serbía
Samein. arab. furstad.
Kýpur
Chile
Bandaríkin
Puerto Rico
Búlgaría
Ástralía
Malaysía
Grikkland
Nýja - Sjáland
Kína
Króatía
Panama
Ungverjaland
Moroccó
Thailand
Alsír
Líbanon
Kosovo
Bosnía Herzegovína
Albanía
Ísland
Túnis
Macedonía
Filipseyjar
Jórdanía
Palestína
Indónesía
Vietnam
Uruguay
Azerbaijan
Costa Rica
Indland
Perú
Suður - Afríka
Ecuador
Gergía
Bangladesh
Mexícó
Rússland
Brasilía
Nepal
Pakistan
Iraq
Columbía
Moldova
Dominíska lýðveldið
Tyrkland
Sri Lanka
Hvíta - Rússland
Egyptaland
Kazakhstan
Íran
Úkraína
Venezuela
Argentína
Bæ
nd
ab
la
ði
ð
/ H
Kr
.
Bæ
nd
ab
la
ði
ð
/ H
Kr
.
Heimild: NUMBEO
Þar sitja feitir peningar að völdum sagði einhvers staðar. Þessi mynd var
tekin á vorfundi Alþjóðagjaldeyrissjóðsins 2018. Mynd / IMF