Bændablaðið - 02.08.2018, Blaðsíða 24

Bændablaðið | Fimmtudagur 2. ágúst 201824
Möðrudalur á Fjöllum:
Kyrrð og ró í faðmi fjalla
Þar sem ekkert blasir við nema
hálendið endalausa birtist skynd-
ilega vel merktur afleggjari.
Hann vísar heim að Möðrudal
á Fjöllum sem skipar stóran
sess í byggðarsögu Íslendinga,
en þar hefur verið búið allt frá
landnámi. Bærinn stendur við
þröskuld hálendisins og því er
stutt að fara inn á hálendið og
komast í tæri við náttúruperlur
eins og Herðubreið og Herðu-
breiðarlindir, Kverkfjöll og
Öskju. Fjallasýnin sem mætir
manni á hlaðinu er með ólíkindum
og glottandi hundarnir bjóða
mann velkominn.
Áralöng saga Möðrudals
Búskapur á jörðinni á sér jafnlanga
sögu og íslensk byggðasaga, en
fyrir um 10 árum síðan fundu
fornleifafræðingar gröf á jörðinni
frá árinu 964. Það bendir til þess
að búskapur hafi hafist ennþá fyrr á
Möðrudal en áður var talið.
Bærinn hefur verið hluti af
ferðaleiðum fólks á milli landshorna
og skipað mikilvægan sess í
samgöngukerfi landans í gegnum
aldirnar. Ferðalangar áðu gjarnan
á Möðrudal, enda einn af fáum
áningastöðum í boði á þessum
slóðum lengi vel. Búskapurinn
hefur tekið talsverðum breytingum
með árunum, sér í lagi í seinni
tíð. Sú ætt sem nú býr á staðnum
tók við búskap árið 1874 og hefur
því búið á staðnum í tæp 150 ár.
Núverandi ábúendur eru Elísabet
Svava Kristjánsdóttir og Vilhjálmur
Vernharðsson. Vilhjálmur er ættaður
frá Möðrudal en Elísabet Svava á
ættir sínar að rekja til Grundarfjarðar
þar sem hún er uppalin.
Gestirnir sækja í ró og frið
Vilhjálmur flutti austur á Möðrudal
í kringum aldamótin. Hann stofnaði
svo ferðaþjónustuna Fjalladýrð árið
2001 og gerði þá út á fjallaferðir,
tjaldstæði og gistingu. Um svipað
leyti var þjóðvegurinn færður úr
hlaðinu á Möðrudal og Vilhjálmur
tók þá við rekstri Fjallakaffis. Hann
segist hafa tekið við gríðarlega góðu
búi af Ástu Sigurðardóttur sem hafi
byggt upp gott orðspor. Árið 2004
flutti svo Elísabet í Möðrudal og þá
hafa þau byggt upp ferðaþjónustu og
bú síðan þá. Hann segir að margir séu
agndofa yfir þeirri ákvörðun þeirra
að búa í slíkri einangrunarvist og
byggja upp víðs fjarri annarri byggð.
Þá segir hann að margir telji að þau
séu að þiggja ríkisstyrki fyrir að
búa á Möðrudal, en svo sé vitaskuld
ekki. Hins vegar séu erlendir gestir
heillaðir af slíku víðerni og frelsi
sem fylgir því. Þeir séu oft búsettir
á mjög þéttbýlum svæðum og leiti
í kyrrðina og friðinn sem fylgir því
að vera staddir á hæsta byggða bóli
landsins, í 469 metra hæð, þar sem
fólk gæti kúplað sig algjörlega út úr
róti stórborga og notið náttúrunnar
í friði og ró. Elísabet segir marga
ferðamenn sækja í hreina náttúru
og matvæli sem séu ræktuð og
framleidd á staðnum.
Gera út á hreinleikann
Sjálfbærnin er í fyrirrúmi hjá
ábúendum á Möðrudal, en þau hafa
ekki lagt lambakjöt inn í afurðastöð
undanfarin ár, heldur nýta afurðirnar
allar heima á bænum með beinni sölu
til ferðamanna á veitingastaðnum.
Hlutur ferðaþjónustunnar hefur
aukist undanfarin ár, en sauð-
og geitfjárbúskapurinn, ásamt
kjötvinnslunni, er órjúfanlegur hluti
af starfseminni.
Matseðill Fjallakaffis er sniðinn
að framleiðslu bæjarins með það að
leiðarljósi að vera sjálfbær og bjóða
aðeins upp á matvæli af bænum,
lamba kjöt, hreindýr, geitakjöt,
bleikju, gæs og fjallagrös meðal
annars.
Kjötið er svo unnið í kjötvinnslu
sem er heima á bænum og reykt
í reykofni bæjarins. Vilhjálmur
segist auka verðmæti afurða til
mikilla muna með því að selja
þær beint frekar en að leggja þær
inn í afurðastöð. „Við værum ekki
í búskap öðruvísi en að gera þetta
svona,“ segir hann.
Uppbygging í ferðaþjónustunni
Þau Elísabet og Vilhjálmur hafa
byggt upp ferðaþjónustu með
miklum glæsibrag, og hráefnið
er fengið úr nærsamfélaginu því
lerki úr Hallormsstaðaskógi sést
bókstaflega upp um alla veggi.
Vilhjálmur er smiður og hefur
aflað sér þekkingar í grjóthleðslu
og torfhleðslu og fengist við
húsgagnasmíði sem er notuð í
ferðaþjónustunni. Nýjasta viðbótin
var tekin í notkun fyrir örfáum
dögum, en það er upplýsingaskáli
fyrir ferðafólk þar sem hægt er að sjá
myndband sem gert var sérstaklega í
tengslum við eldgosið í Holuhrauni.
Í skálanum er einnig ullargallerí
og upplýsingar fyrir ferðafólk.
Allar byggingar sem tengjast
ferðaþjónustunni eru byggðar í sama
stíl í anda burstabæjanna.
Í kjölfar bruna í fjárhúsum
bæjarins árið 2003 voru reist ný
fjárhús þá um haustið. Sá bruni er
Vilhjálmi í fersku minni.
„Þetta var í lok sauðburðar, ég
fór inn að sofa um eittleytið. Þá var
allt með kyrrum kjörum. Svo þegar
ég kom út um klukkan sex var allt
brunnið til kaldra kola. Sem betur
fer voru langflestar kindur komnar
út.“
Breytingar á ferðamannahópnum
Undanfarið hefur verið ritað
og rætt um breytingar innan
ferðaþjónustunnar hvað varðar
fjölda og samsetningu ferðamanna.
Ferðamálastofa gaf nýverið út
nýja skýrslu sem sýnir fækkun
meðal Evrópubúa en fjölgun
Búskapurinn í Möðrudal hefur tekið talsverðum breytingum með árunum, sér í lagi í seinni tíð. Sú ætt sem nú býr á staðnum tók við búskap árið 1870 og hefur því búið á staðnum í tæp 150 ár.
Ferðaþjónusta hefur leyst sauðfjárbúskapinn af hólmi sem aðalbúgrein á bænum, en veitingaþjónusta hefur verið rekin á Möðrudal síðan 1976. Myndir / Bjarni Rúnarsson
Í HLAÐVARPANUM
VILT ÞÚ SETJA UPP
HLEÐSLUSTÖÐ
FYRIR RAFBÍLA?
Í vetur auglýsti verkefnið Hleðsla í hlaði
eftir bændum sem hafa áhuga á því að
setja upp hleðslustöð fyrir rafbíla. Við
viljum þétta netið um allt land og óskum
eftir þátttöku fleiri bænda.
ÁVINNINGUR BÆNDA:
√ Sala á rafmagni er ný tekjulind
√ Viðbót við aðra þjónustu á býlinu
√ Félagar í Hey Iceland og BÍ eiga
kost á styrk
√ Stuðningur og ráðgjöf
Hleðsla í hlaði er samstarfsverkefni
Bændasamtaka Íslands, Orkuseturs og
Hey Iceland. Aðal markmið er að fjölga
hleðslustöðvum fyrir rafbíla í sveitum
landsins. Samkomulag var gert við Hlöðu
ehf. sem býður hentugar hleðslulausnir
sem eru sniðnar að þörfum hvers og eins.
Nánari upplýsingar um Hleðslu í hlaði
er að finna á www.bondi.is.
Verð frá kr. 89.990- m. vsk.
HLEÐSLUSTÖÐVAR
FYRIR BÆNDUR
Upplýsingar um hleðslustöðvar veita
sölumenn Hlöðu ehf. í síma 564 1440
og í netfangið hlada@hlada.is.
Nánar á www.hlada.is.
Elísabet Svava Kristjánsdóttir og Vilhjálmur Vernharðsson, bændur á
Möðrudal, innan um geiturnar. Mynd / Ragnhildur Aðalsteinsdóttir
Refurinn er gæfur og færir sig upp
á skaftið þegar forvitnir ferða- og
blaðamenn munda myndavélarnar.