Bændablaðið - 22.03.2018, Blaðsíða 24

24 Bændablaðið | Fimmtudagur 22. mars 2018
Vísindadagur á Keldum á sjötíu ára starfsafmæli
Tilraunastöð Háskóla Íslands í
meinafræði að Keldum fagnar
sjötíu ára starfsafmæli í ár. Meðal
viðburða er Vísindadagur sem fer
fram 20. apríl 2018 á bókasafni
Tilraunastöðvarinnar og er allan
daginn.
Tilraunastöðin er fyrst og fremst
rannsóknastofa á háskólastigi og þar
fara fram rannsóknir og greiningar á
dýrasjúkdómum.
Vísindadagur
Vísindadagurinn hefur að undanförnu
verið haldinn annað hvert ár. Hann
hefur fest sig í sessi sem vettvangur
fyrir kynningu á starfseminni
og er nú haldinn í áttunda sinn.
Ráðstefnan verður 20. apríl 2018
frá kl. 8.30-16 og er skipt upp í
nokkra ráðstefnuhluta (sjá dagskrá).
Meginefni ráðstefnunnar eru
rannsóknir og vísindastörf á Keldum
í tilefni sjötíu ára starfsafmælis, nú
með almennara sniði en áður.
Ráðstefnan verður haldin í
bókasafni Tilraunastöðvarinnar
og er aðgangur öllum heimill og
að kostnaðarlausu. Á Vísindadegi
Keldna 2018 verður fræðsluefni
um helstu nýjungar í rannsóknum
og greiningum á dýrasjúkdómum.
Vísindadagurinn verður sam-
ráðsvettvangur hagsmunaaðila,
einkum dýralækna og starfsmanna
í dýrasjúkdómageiranum. Stefnt er
að því að koma saman starfsmönnum
Keldna og starfandi dýralæknum á
Íslandi á þessum vísindadegi. Níu
fyrirlesarar munu sjá um fræðsluna,
einn gestur erlendis frá, hinir eru
sérfræðingar á Keldum. Erlendi
gestafyrirlesarinn er Martin Krarup
Nielsen frá University of Kentucky
Research Center, sérfræðingur í
sníkjudýrum, og hann mun halda tvo
fyrirlestra. Í vísindanefndinni sem
sér um undirbúning og skipulag eru:
Sigurbjörg Þorsteinsdóttir, Stefanía
Þorgeirsdóttir og Þórunn Sóley
Björnsdóttir.
Keldur í sjötíu ár
Meginviðfangsefni Tilrauna-
stöðvarinnar er rannsóknir
á dýrasjúkdómum og varnir
gegn þeim. Sjötíu ár eru síðan
rannsóknastarfsemi hófst á
Tilraunastöðinni.
Aðdragandinn var talsverður
en áður fóru rannsóknir á
búfjársjúkdómum fram á
Rannsóknastofu Háskólans við
Barónsstíg. Ríkið keypti jörðina
Keldur í Mosfellssveit með öllum
mannvirkjum ásamt eyðibýlinu
Keldnakoti árið 1941. Í fyrstu var
aðstaðan á Keldum nýtt til dýrahalds
en fyrsta rannsóknastofuhúsið var
reist árið 1948. Forstöðumaður var
Björn Sigurðsson læknir. Margt
hefur breyst á þessum sjötíu árum.
Ný smitefni greinast stöðugt og
sumum hefur verið útrýmt með
skilvirkum aðgerðum, byggðum á
fræðilegum grunni. Fræðasviðin hafa
þróast, nýjar aðferðir eru notaðar
við greiningar og rannsóknir og
nákvæmni og afkastageta margra
rannsóknatækja hefur margfaldast.
Samhliða þróun í tölvumálum og
netvæðingu er upplýsingastreymi á
auknum hraða.
Rannsóknatæki hafa verið
tölvuvædd og úrvinnsla gagna er
öflugri og oft notendavænni en áður,
má t.d. nefna stafræna myndgreiningu
og greiningu á gögnum raðgreiningar
erfðaefnis. Kostnaðurinn og
fyrirhöfnin við uppbyggingu á nýrri
aðferðafræði og úrvinnslu gagna getur
verið talsverð. Því hefur Tilraunastöðin
nýtt sér kjarnaaðstöðu og uppbyggingu
á henni innanlands og erlendis og er
lífsýnasöfn gefa aukna möguleika á
nýjum samanburðarrannsóknum af
ýmsum toga.
Starfsemin í dag
Tilraunastöðin starfar fyrst og fremst
sem rannsóknastofa á háskólastigi
og er eini vettvangurinn í landinu
þar sem rannsóknir fara fram
á dýrasjúkdómum á mörgum
fræðasviðum. Rannsakaðir
eru sjúkdómar í flestum
spendýrategundum Íslands og
allmörgum fugla- og fisktegundum.
Tilgangur rannsóknanna er að
efla skilning á eðli sjúkdóma og
skapa nýja þekkingu. Heilbrigð
dýr eru forsenda arðvænlegs
landbúnaðar og fiskeldis. Einnig
er mikilvægi heilbrigðra dýra sem
bera ekki sjúkdóma í menn hvati
að hagnýtingu rannsóknanna.
Tilraunastöðin er í nánu samstarfi við
atvinnulífið, má þar nefna landbúnað,
fiskeldi, matvælaframleiðslu og
líftækniiðnað. Starfið er rótgróið
og gott dæmi um samlegðaráhrif
vísindastarfs og atvinnulífs.
Á Keldum er fagleg forysta
á ýmsum fræðasviðum og mikil
þekking og reynsla. Helstu
fræðasviðin eru príonfræði, veiru-
fræði, bakteríufræði, sníkju-
dýrafræði, meinafræði, ónæmis-
fræði, sameindalíffræði og
tilraunadýrafræði. Tilraunastöðin
er í öflugu tengslaneti vísindastarfs
á alþjóðavísu. Rannsóknaverkefni
síðustu ára eru m.a. ónæmis- og
sjúkdómafræði fiska, sníkjudýra-
og bakteríufræði, veirur í sauðfé og
hestum, riða og skyldir sjúkdómar
Hvað er fram undan?
Ýmsar áskoranir eru á döfinni
og mörgum áleitnum rannsókna-
spurningum þarf að svara með
nýjum nálgunum við sýnatöku og
í aðferðafræði og úrvinnslu gagna.
Framtíðarsýnin er skýr m.t.t.
þess hvernig efla má fræðasviðin.
Breytingar eru fram undan á loftslagi,
ferðamannastraumi, flutningi fóðurs,
í fiskeldi, inngripum mannsins
í vistkerfi o.fl. Þetta kallar á
uppbyggingu innviða og aukinn
viðbúnað og viðbragðsþjónustu.
Mikilvægt er að við rannsökum
hvaða þýðingu þessar breytingar hafa
fyrir dýrasjúkdómastöðuna á Íslandi.
Sigurður Ingvarsson,
forstöðumaður og prófessor
á Keldum
TILRAUNASTÖÐ HÁSKÓLA ÍSLANDS Í MEINAFRÆÐUM AÐ KELDUM
Rafvirkjar
LED rakaþétt ljós
S: 5272600 - www.velavit.is
Varahlutir - Viðgerðir
Vélavit
Sala Þjónusta
Startarar og Alternatorar
í flestar gerðir véla og tækja
Sigurður Ingvarsson Setning Vísindadags 2018
Lilja Alfreðsdóttir Ávarp mennta- og menningarmálaráðherra
Martin Nielsen Equine helminth parasites:
Matthías Eydal Rannsóknir á sníkjudýrum hrossa á Íslandi
Karl Skírnisson Um hunda- og kattasníkjudýr á Íslandi
Guðný Rut Pálsdóttir Um tríkinur (Trichinella spp.)
Eggert Gunnarsson Nokkrir alvarlegir bakteríusjúkdómar í búfé á Íslandi
Vala Friðriksdóttir Salmonella og Campylobacter í dýrum og mönnum
Þórunn Rafnar Þorsteinsdóttir Sýklalyfjaónæmar bakteríur í dýrum á Íslandi
Árni Kristmundsson Áhrif sjúkdóma á nytjastofna ferskvatns og sjávar á Íslandi
Vilhjálmur Svansson Veirur í dýrum á Íslandi
Martin Nielsen Equine parasitology research: What’s new?
Sigurður Ingvarsson.
Tilraunastöðin er fyrst og fremst rannsóknastofa á háskólastigi og þar fara fram rannsóknir og greiningar á
dýrasjúkdómum. Þar verður haldinn Vísindadagur 20. apríl í tilefni af 70 ára afmæli stöðvarinnar.