Bændablaðið - 26.09.2019, Blaðsíða 2

Bændablaðið | Fimmtudagur 26. september 20192
Skýrsla sem unnin var um
ör slátrunar verkefni Matís í
Skaga firði er nánast tilbúin til
útgáfu.
Sveinn Margeirsson lagði grunn­
inn að skýrslugerðinni áður en
honum var sagt upp störfum sem
forstjóra Matís í byrjun desember
á síðasta ári og var vinnu við hana
að mestu lokið síðastliðið sumar.
Starfandi forstjóri kannast hins vegar
ekki við að skýrslan sé tilbúin.
Skýrslan fjallar um tilrauna­
verkefni Matís sem útfært var í
Skagafirði í lok september á síðasta
ári; á bænum Birkihlíð – þar sem
lömbum var slátrað samkvæmt
tilteknum verklagsstöðlum Matís
– og á bændamarkaði á Hofsósi
þar sem afurðirnar voru seldar.
Tilgangurinn var að leggja fram
tillögur sem gerðu ráð fyrir að
bændur gætu komið sér upp aðstöðu
til að slátra sjálfir og stunda bein
viðskipti með sínar afurðir.
Oddur Már Gunnarsson, starfandi
forstjóri Matís, segir í svari við
fyrirspurn að skýrslan sé ekki tilbúin
til útgáfu, verkefnið sé ófjármagnað
og því liggi vinna við það niðri.
Mikilvægi nýsköpunar
sauðfjárbænda
Í inngangi skýrslunnar er fjallað
um mikilvægi nýsköpunar í land­
búnaði og í sjálfri skýrslunni farið
yfir kjötmat, slátrun og örslátrunar­
verkefnið. Þar kemur fram að
með tilraunaverkefninu hafi verið
unnið að því að sýna fram á mikil­
vægi nýsköpunar í ljósi aðstæðna
sauðfjárbænda, með því að stuðla að
eflingu samkeppnishæfni innlendrar
matvælaframleiðslu með könnun
á nýjum úrræðum fyrir frumfram­
leiðendur.
Áður en kom að örslátruninni í
Skagafirði hafði Matís haldið opinn
fræðslufund um áhættumat og
heimaslátrun, auk þess sem tillögur
Matís um örslátrunarfyrirkomulag
höfðu verið sendar ráðherra í byrjun
september 2018. Í verkefni Matís
var unnin svokölluð blockchain­
lausn í samvinnu við Advania,
sem gerði ráð fyrir fullkomnu
rekjanleikakerfi afurðanna beint
til bóndans.
Þá eru í skýrslunni tilgreindar
niðurstöður úr örverumælingum
sem gerðar voru á sláturstaðnum og
niðurstöður meyrnimælinga. Skýrslan
leiðir í ljós að örverumagn afurðanna
var langt undir viðmiðunarmörkum
auk þess sem meyrni kjötsins var
metin góð, en skrokkarnir höfðu
fengið að hanga í tæpa viku. Þá var
mikil eftirspurn eftir afurðunum á
bændamarkaðinum og verðið sem
fékkst fyrir þær þar gefur tilefni til að
ætla að bændur geti aukið verðmæti
sinna afurða talsvert með heima­
slátrun og ­vinnslu og sölu beint frá
býli eða á bændamarkaði.
/smh
Eins og fram hefur komið hér í
Bændablaðinu á undan förnum
vikum voru bæði Sveinn Margeirs­
son, fyrrverandi for stjóri Matís,
og Þröstur Heiðar Erlingsson,
bóndi í Birkihlíð, kærðir af
Matvælastofnun í nóvember á
síðasta ári vegna örslátrunar­
verkefnis Matís. Yfirheyrslum er
lokið og er nú beðið ákvörðunar
lögreglustjóra á Norðurlandi
vestra hvort ákæra verði gefin út.
Í lok september á síðasta ári
stóð Matís fyrir tilraun á nýrri
aðferð við heimaslátrun á lömbum
(örslátrun) á bænum Birkihlíð í
Skagafirði og afurðirnar voru síðan
seldar á bændamarkaði á Hofsósi.
Matvælastofnun kærði Svein og
Þröst vegna gruns um meint brot á
lögum um slátrun og sláturafurðir, að
sauðfé hafi verið tekið til slátrunar
á starfsstöð sem ekki hafi leyfi
til slátrunar og afurðirnar settar á
markað án þess að þær hafi verið
heilbrigðisskoðaðar í samræmi við
lög.
Viðurlög sektir eða fangelsi
Samkvæmt upplýsingum sem
fengust hjá umdæmi lögregl unnar á
Norður landi vestra er yfir heyrslum
lokið og málið sé nú til skoðunar
og yfirferðar hjá lögreglunni. Mun
ákvörðun um framhald þess verða
tekin eins fljótt og hægt er, en það
er lögreglustjóri umdæmisins sem
fer með ákæruvald í málinu. Brot
gegn fyrrgreindum lögum varða
sektum eða fangelsi allt að tveimur
árum ef sakir eru miklar.
Þröstur var kallaður til skýrslutöku
strax og kæra Matvælastofnunar
kom fram í nóvember á síðasta
ári. Sveinn var hins vegar kallaður
til lögreglunnar á Blönduósi til
yfirheyrslu nú síðsumars. Sveinn
gekkst við ábyrgð í málinu í viðtali
við Bændablaðið í ágúst, en tók
jafnframt fram að hann hafi farið af
stað með verkefnið í þeim tilgangi
að sinna hlutverki Matís; að auka
verðmæti landbúnaðarafurða og
bæta matvælaöryggi.
Þröstur sagði, í viðtali við
blaðið í lok ágúst, að hann teldi
sig ranglega liggja undir grun um
að eiga einhverja sök í málinu.
„Matvælastofnun lagði málið
þannig upp fyrir lögregluna að ég
hefði komið að því að selja kjötið
á Bænda markaðnum í Hofsósi, sem
er alveg út í hött […] Þeim var full­
kunnugt um að þetta var verkefni
á vegum Matís, þeir kjósa að vilja
ekki skilja það að Matís hafi verið
með þetta verkefni,“ var haft eftir
Þresti. /smh
FRÉTTIR
Örsláturverkefni Matís í Birkihlíð:
Yfirheyrslum lokið yfir Sveini og Þresti og
beðið ákvörðunar um hvort ákært verði
Lambalæri úr örslátrunarverkefni
Matís í Birkihlíð. Mynd / Matvælastofnun
Mikil óánægja er innan garð­
yrkj unnar vegna fyrir hugaðra
breytinga á fyrirkomu lagi
starfs mennta náms í greininni.
Til stendur að flytja námið af
framhaldsskólastigi og færa
undir háskóla deildir innan
Landbúnaðar háskólans. Skapar
það óvissu um m.a. meistara­
réttindi starfs greinanema að
námi loknu.
Heiðar Smári Harðarson, for­
maður Félags skrúðgarðyrkju­
meistara, segir að hann og fleiri hafi
talsverðar áhyggjur af nýrri stefnu
rektors Landbúnaðarháskóla Íslands
þegar kemur að starfsmenntanámi
í garðyrkju.
„Garðyrkjuskólinn er hluti
af Landbúnaðar háskóla Íslands
og það er verið að gera skipu­
rit Landbúnaðarskólans meira
pýramídalagað og taka starfs­
námið og færa það undan
framhaldsskólalögum undir 19.
grein háskólalaga um aðfara nám
fyrir háskóla. Vandamálið við
þetta er að ef námið er fært undir
lög um háskóla er það ekki lengur
undir framhaldsskólalögum eins
og allar aðrar iðngreinar og það
hefur óljósar afleiðingar í för með
sér fyrir skrúðgarðyrkjuna sem
lög gilda iðngrein og nemendur
sem leggja stund á það nám,“
segir Heiðar.
Ekkert samstarf við hagaðila
„Eins og stefnan hefur verið kynnt
fyrir mér er Landbúnaðarháskólinn
að setja starfsmenntanám í skrúð­
garðyrkju og öðrum garð yrkju­
greinum í uppnám. Þegar ákveðið
var að fara í þessar breytingar
á skipuriti skólans var ekki haft
samráð við fagaðila garðyrkjunnar
og þeir fengu ekki að leggja
neitt til málanna eða koma með
ábendingar. Í raun var stefnan
kynnt fyrir okkur eftir að búið
var að ákveða hana eins og málið
væri okkur nánast óviðkomandi og
við fengum lítið sem ekkert að tjá
okkur á fundinum sem ætlaður var
til þessa. Opinberlega var stefnan
á vinnslustigi þegar kynningin
fór fram og hefur hún lítið sem
ekkert breyst síðan, þrátt fyrir að
við höfum sent bréf til rektors og
háskólaráðs Landbúnaðarháskólans
og þeirra ráðuneyta sem málið
varðar og óskað sérstaklega eftir
því að þessi vinna yrði lögð til
hliðar þar til mögulegar afleiðingar
svona stefnubreytingar hefðu
verið skoðaðar ofan í kjölinn.
Lítið hefur verið um greinargóð
svör,“ segir Heiðar. „Nám í
skrúðgarðyrkju, sem er löggild
iðngrein, er eins uppbyggt og
aðrar iðngreinar þar sem nemendur
halda dagbók utan um sitt 60
vikna verknám úti í atvinnulífinu
og ljúka námi með sveinsprófi. Í
reglugerð um sveinspróf er gert
ráð fyrir að nemendur hafi lokið
burtfararprófi frá iðnmenntaskóla
á framhaldsskólastigi. Hvaða áhrif
koma svona breytingar til með
að hafa fyrir þá nemendur sem
óska eftir að þreyta sveinspróf í
skrúðgarðyrkju? Hvaða áhrif hafa
þessar breytingar á fagið, stéttina
eða mögulega aðrar iðngreinar í
kjölfarið?“
Engin greining á
afleiðingunum fór fram
„Flestir sem ég hef talað við um
þetta mál eru sammála um að
þetta sé óheillaþróun þar sem
ekki virðist hafa farið fram nein
greining á mögulegum afleiðingum
stefnubreytingarinnar og ekkert
samráð haft við starfsgreinaráð
námsbrauta eða atvinnulífið.
Hagaðilar hafa komið saman
á nokkrum fundum í sumar og
rætt þessi mál og er þungt hljóð
í mönnum. Þetta mál snertir ekki
aðeins skrúðgarðyrkjunámið, það
eru sjö brautir á framhaldsskólastigi
innan Landbúnaðarháskólans.
Margir þessara hagaðila fengu ekki
fundarboð á kynningarfundinn og
maður setur stórt spurningarmerki
við svona vinnubrögð. Það er eins
og það eigi bara að keyra þetta mál
í gegn,“ segir Heiðar. „Við erum að
skoða þetta mál betur í samstarfi
við Samtök iðnaðarins og munum
tjá okkur frekar á næstunni.“ /VH
Á MANN M.V. 2 FULLORÐNA
VERÐ FRÁ 129.900 KR.
GOLFFERÐIR TIL SPÁNAR
NÁNAR Í SÍMA 585 4000 EÐA Á UU.IS/GOLF
ALICANTE
Landbúnaðarháskóli Íslands:
Starfsmenntanám í garðyrkju í uppnámi
Skýrsla um örslátrunarverkefni
Matís tilbúin til útgáfu
– starfandi forstjóri kannast hins vegar ekki við að skýrslan sé tilbúin og segir verkefnið vera ófjármagnað
Aðalfundur Matís ohf.
Taprekstur og
hagræðing
– Níu vilja starf forstjóra
Hákon Stefánsson er nýr
stjórnarformaður Matís ohf.
Aðalfundur félagsins var haldinn
þriðju daginn 24. september, eftir
að hafa tvívegis verið frestað þrátt
fyrir að í samþykktum félagsins
sé kveðið á um að hann sé haldinn
fyrir lok júní ár hvert. Kristján
Þór Júlíusson sjávarútvegs­ og
landbúnaðar ráðherra hefur
skipað nýja stjórn fyrir félagið
sem er opinbert hlutafélag og
alfarið í eigu íslenska ríkisins.
Ný stjórn verður áfram
skipuð þeim Arnari Árnasyni,
Drífu Kristínu Sigurðar dóttur,
Helgu Sigurrós Valgeirsdóttur,
Sigmundi Einari Ófeigssyni,
Sigrúnu Traustadóttur og Sindra
Sigurðssyni. Hákon kemur nýr inn í
stjórn í stað Sjafnar Sigurgísladóttur,
fráfarandi stjórnarformanns. Hákon
er lögmaður og stjórnarformaður
Creditinfo.
Á aðalfundinum kom fram að
tæplega 37 milljóna króna tap var
á rekstri félagsins á síðasta ári. Til
að mæta rekstrarvandanum hefur
stöðugildum verið fækkað um tíu
á þessu ári, þremur hefur verið sagt
upp störfum en sjö aðrir farið frá
félaginu.
Níu umsóknir um stöðu forstjóra
Staða forstjóra félagsins var auglýst
laus til umsóknar á dögunum og rann
umsóknarfresturinn út síðastliðinn
mánudag.
Umsækjendur eru eftirfarandi:
Anna Kristín Daníelsdóttir, Berglind
Ólafsdóttir, Bjarni Ó. Halldórsson,
Guðmundur Stefánsson, Hrönn
Ólína Jörundsdóttir, Oddur Már
Gunnarsson, Richard Kristinsson,
Sigrún Elsa Smáradóttir og Steinar
Sigurðsson.
Starfandi forstjóri er Oddur Már
Gunnarsson sem tók við stöðunni
þegar Sveini Margeirssyni var sagt
upp störfum í byrjun desember á
síðasta ári.
Hjá Matís er unnið að fjölbreyttum
verkefnum á sviði matvæla og
líftækni í þágu atvinnulífsins,
matvæla öryggis og lýðheilsu, þar
sem áhersla er lögð á nýsköpun og
verðmætaaukningu. /smh