Bændablaðið - 10.10.2019, Blaðsíða 1

8
19. tölublað 2019 ▯ Fimmtudagur 10. október ▯ Blað nr. 548 ▯ 25. árg. ▯ Upplag 32.000 ▯ Vefur: bbl.is
Fjárlitasýning í Árbæjarhjáleigu. Bændur með fallegustu gimbrar sýningarinnar, frá vinstri: Helgi Benediktsson, Austvaðsholti, Þórarinn Pálsson, Þúfu og Regula V. Rudin, Austvaðsholti, ásamt
aðstoðarmanni. – Sjá nánar á bls. 7 Mynd / Magnús Hlynur Hreiðarsson
Fæðuöryggi er lykill þess að þjóðir verði ekki baggi á öðrum þjóðum, en vannæring og hungur fer vaxandi á heimsvísu:
Í ríkustu löndunum eru 90 milljónir vannærðar
– Um 10,8% íbúa heimsins búa nú við fæðuóöryggi sem er rúmum 6 prósentustigum hærra hlutfall en 2005
Samkvæmt tölum Matvæla- og
landbúnaðarstofnunar Sameinuðu
þjóðanna (FAO) er fæðuöryggi
ríkja heims mjög ábótavant og
hungur hefur farið vaxandi á
nýjan leik frá 2015 þrátt fyrir
markmið um að útrýma hungri í
heiminum fyrir 2030. Sameinuðu
þjóðirnar hafa allt frá 1995 hvatt
þjóðir heims til að tryggja sitt eigið
fæðuöryggi og sú hvatning á líka
við aðildarþjóðina Ísland.
Í skýrslu FAO, sem kom út á
þessu ári, segir m.a. að ef sama
þróun heldur áfram verði ekki
hægt að ná þeim markmiðum
Heilbrigðisstofnunar Sameinuðu
þjóðanna (WHO) að draga úr tíðni
vannæringar um 30% hjá börnum
sem fæðast of létt fyrir árið 2025.
Sótt að íslenskum landbúnaði
Hörð gagnrýni hefur verið uppi á
íslenskan landbúnað undanfarin
misseri og hávær krafa um að auka
innflutning á landbúnaðarafurðum.
Borið er við að of dýrt sé að framleiða
landbúnaðarvörur á Íslandi miðað
við vörur sem hægt er að kaupa á
markaði í öðrum löndum.
Svo virðist sem slíkar kröfur
séu þvert á markmið Sameinuðu
þjóðanna, auk þess sem áhyggjur
eru uppi um að fjölþjóðlegir
samningar séu að valda íslenskri
landbúnaðarframleiðslu erfiðleikum
m.a. vegna hækkandi raforkuverðs.
Fæðuöryggi Íslendinga er þannig
ekki einkamál þjóðarinnar eins
og markmið Sameinuðu þjóðanna
bera reyndar með sér. Þar skiptir
ekki síður máli fyrir aðrar þjóðir að
staða fæðuöryggis sé góð á Íslandi
þannig að við verðum ekki baggi á
þeim ef á bjátar.
Um 10,8% jarðarbúa vannærðir
Í skýrslu FAO, sem kom út á þessu
ári, bjuggu um 821,6 milljónir
manna á jörðinni við vannæringu
af einhverjum toga á síðasta ári, eða
10,8% jarðarbúa. Þetta hlutfall var
14,5% árið 2005. Af þessum fjölda
eru 704 milljónir manna sem búa
við hungur og mikið fæðuóöryggi.
Um 45% dauðsfalla hjá börnum
undir fimm ára aldri í heiminum eru
rakin til vannæringar.
Samhliða þessu er sú undarlega
þversögn af ofþyngd og vanda­
mál henni tengd fara vaxandi um
allan heim. Þannig látast nú um 4
milljónir manna á heimsvísu sökum
sjúkdómsvanda sem orsakast af
ofþyngd.
Hlutfallslega verst staða í Afríku
Flestir búa við fæðuskort í Asíu, eða
1.039 milljónir manna, þar af eru
704 milljónir manna sem búa dags
daglega við hungur. Þar eru íbúar
líka flestir, eða 4.545 milljónir, svo
hlutfallið þar er ekki endilega verst
á heimsvísu, eða 11,3%.
Í Afríku er hlutfall vannæringar
hins vegar hæst, eða 19,9%, en þar
búa 1.288 milljónir manna, en 676
milljónir, eða ríflega helmingur búa
við vannæringu. Af þeim búa 277
milljónir við mikið hungur.
Í Suður­Ameríku eru íbúar 608
milljónir og 188 milljónir þeirra búa
við fæðuóöryggi. Aaf þeim búa 55
milljónir við hungur.
Nærri 90 milljónir vannærðir
í ríkustu löndum heims
Í ríkustu löndum heims, Norður­
Ameríku og Evrópu, búa 1.106
milljónir manna. Þótt undarlegt megi
virðast búa þar 89 milljónir manna
við fæðuóöryggi og 11 milljónir búa
við sárasta hungur á hverjum degi.
Ljóst er af tölum FAO að lítið
þarf út af að bregða í veðurfari og
efnahagsmálum svo staðan versni
ekki til muna, svo ekki sé talað
um náttúruhamfarir. Evrópa og
okkar helstu viðskiptalönd eru þar
greinilega ekki undanskilin.
Fæðuöryggi ríkja byggir á
að tryggja að þjóðir séu sjálfum
sér nægar um fæðu fyrir íbúana
hverju sinni þótt miðlun á ólíkum
matvælum eigi sér stöðugt stað í
viðskiptaheiminum.
Hugsunin er að þjóðir heims geti
komist þokkalega af þótt náttúru­
ham farir, stríð eða mannlegar
hamfarir af einhverjum toga ríði
yfir. Efnahagshrunið 2008 voru
hamfarir af þessum toga þar sem
litlu mátti muna að Íslendingar
yrðu uppiskroppa með helstu
nauðsynjar þegar það lokaðist
fyrir öll gjaldeyrisviðskipti. Þá
skipti sköpum að hér var öflugur
land búnaður og sjávarútvegur og
að Pólverjar og Færeyingar buðu
fram ómetanleg gjaldeyrislán án
nokkurra skilyrða. Matvælaöryggi
er síðan annað hugtak sem hefur
allt aðra merkingu og felur í sér að
tryggja að matvæli sem, séu örugg
til neyslu. /HKr.
– Sjá umfjöllun á bls. 20–21.
Menningartengd ferðaþjónusta
og matvælavinnsla
28–29
Byggja upp votttað
garðyrkjubýli í Hörgársveit
Þangsoð og japanskt
lambakarrí
30