Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.09.1995, Blaðsíða 3

Anna Jóna Lárusdóttir
formaður Félags heyrnarlausra:
Sérstaða heyrnarlausra
Hópur af íslensku fólki talar sam-
an, hlær og skemmtir sér, allir
kveðjast og hver fer til síns heima,
næsta dag fer hver til sinnar vinnu eða
skóla. Þessi hópur er í engu frábrugð-
inn öðrum að því undanskildu að hann
talar táknmál, móðurmál heyrnar-
lausra. Þannig er okkar “fötlun” frá-
brugðin öðrum, að hún er ekki sýnileg
og þegar við erum saman hverfur hún
með öllu. Því má segja að “fötlun”
okkar felist í því að búa í heyrandi
þjóðfélagi, þar sem allt miðast við
heyrandi einstaklinga og við séum bara
málminnihlutahópur í þjóðfélaginu.
Það vill verða svo með minni-
hlutahópa að þeir dragast aftur úr hvað varðar ýmis mál
sem ættu að vera sjálfsögð mannréttindi. í okkar tilfelli er
það til dæmis: að fylgjast með því sem gerist í þjóðfélaginu,
daglegu lífi og fréttum, að eiga sömu möguleika á menntun
og aðrir, að geta tekið þátt í menningarlífinu, svo sem farið
í leikhús, á fyrirlestra og svo framvegis.
En við megum ekki gleyma okkur alveg í því sem á
vantar, heldur þurfurn við líka að meta það sem áunnist
hefur. Það ríkir mikil eftirvænting meðal heymarlausra
þessa dagana vegna nýju tölvutextasímanna, sem von er á
í haust, en þeir verða mikil samskiptabylting fyrir okkur.
Undanfarin 11 ár höfum við notað Minicom- textasíma-
tæki, sem á sínum tíma voru til geysimikilla bóta fyrir
okkur en eru ýmsum takmörkunum háð og eru þar að auki
úr sér gengin og mikið um bilanir. Þegar tölvutextasím-
arnir koma þýðir það að við getum hringt í alla sem hafa
tölvu með “modemi” og eiga samskiptaforrit, en þau er
hægt að fá frítt hjá Pósti og síma. Þetta þýðir að við getum
hringt beint á mikið fleiri staði en áður svo sem opinberar
stofnanir og fleira. En textasímamiðstöðin mun áfram sjá
um að miðla samtölum þar sem bein tengsl eru ekki mögu-
leg.
ikill árangur hefur einnig hlotist af starfi Sam-
skiptamiðstöðvar heyrnarlausra og heyrnarskertra,
þar sem meðal annars eru stundaðar táknmálsrannsóknir
og haldin táknmálsnámskeið, sem hafa verið mjög vel sótt.
Það er gleðilegt til þess að vita að heilu fjölskyldumar,
þar með talin ömmur og afar og frændur og frænkur eru
nú einnig farin að koma á táknmálsnámskeið þegar
heyrnarlaustbamfæðistífjölskyldunni. Þvíhversu mikils
hafa heyrnarlaus böm ekki farið á mis við í gegnum tíðina,
að geta ekki átt almennileg samskipti við sína nánustu.
Það er ekkert sem jafnast á við leiðsögn pabba og mömmu
eða sögur afa og ömmu.
Yið bindum einnig miklar vonir við
táknmálstúlkamenntunina sem
hafin er í Háskólanum, því að þeir
túlkar sem nú eru starfandi anna engan
veginn eftirspurn. Túlkaþjónusta er
lífsnauðsyn fyrir heyrnarlausa, hún
kemur okkur í samband við þjóðfélagið.
Við þurfum að hafa táknmálstúlk við
flestallar þær aðstæður þar sem sam-
skipti eru höfð við heyrandi til að
forðast misskilning sem oft hefur orðið
þegar síst skyldi. Sem dæmi má nefna:
hjá lækni, atvinnuviðtal, við gerð
samninga um kaup eða sölu einhvers,
lántöku í banka, á ýmsum fundum svo
sem foreldrafundum, í skólum, á
námskeiðum og svona mætti lengi telja.
Möguleikar heyrnarlausra á framhaldsmenntun
byggjast einnig að stórum hluta upp á túlkaþjónustu og
góðri grunnmenntun sem fæst með tvítyngdri námskrá,
eins og Vesturhlíðarskóli (skóli heyrnarlausra og
heyrnarskertra) hefur barist fyrir lengi, og er nú kominn
vel á veg með. Með tvítyngdri kennslu er átt við að í
byrjun er lögð höfuðáhersla á móðurmálið, táknmál og
síðan er farið að kenna íslensku og önnur fög út frá því.
Með því móti eigum við möguleika á að tileinka okkur
námsefnið á svipuðum forsendum og aðrir, það er að segja
á okkar móðurmáli. Menntaskólinn við Hamrahlíð hefur
einnig komið upp vísi að námsbraut fyrir heyrnarlausa þar
sem kennd eru táknmál, íslenska og enska fyrir
heyrnarlausa.
Með betri menntun eiga heyrnarlausir líka meiri
möguleika á vinnumarkaðinum, en atvinnuleysi
meðal heyrnarlausra er nú mjög mikið og er það mál sem
brýn þörf er á að lagfæra. Heyrnarleysið gerir það að
verkum að við höfurn um mikið færri störf að velja en
aðrir. Við erum úr leik hvað varðar öll þau störf þar sem
samskipti spila stórt hlutverk, svo sem afgreiðslustörf eða
ef samskipti fara fram í gegnum síma eða talstöð. Einnig
eru auknar kröfur um menntun Þrándur í Götu fyrir okkur,
þar sem við höfum ekki haft sömu möguleika og aðrir á
að mennta okkur eins og áður er nefnt. Allt þetta gerir
það að verkum að eftir standa lægstlaunuðu störfin í
þjóðfélaginu og með vaxandi atvinnuleysi verðum við
einnig undir í baráttunni um þau, oft vegna fordóma.
Þau okkar sem þó hafa vinnu búa flest við mikla
félagslega einangrun á vinnustaðnum, því þar talar yfirleitt
enginn táknmál. Það þýðir að við missum af öllu spjalli
um daginn og veginn, fyrir utan allar þær upplýsingar sem
Sjá næstu síðu
FRÉTTABRÉF ÖRYRKJABANDALAGSINS
3