Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.06.1999, Blaðsíða 39

Ólöf Stefanía Eyjólfsdóttir:
ÆVIKVÖLD JÓNS
OG GUNNU
Jón og Gunna, háöldruð hjón,
taka sér morgungöngu í Smá-
íbúðahverfinu um átta leytið
hvernig sem viðrar. Þau gera hlé á
göngu sinni, tylla sér á hitaveitu-
stokkinn til að
hvfla lúin bein og
sjá sólarupprás-
ina yfir Bláfjöll-
um, hlýða á
fuglasönginn og
stöðugan nið frá
bílaumferð
Miklubrautar-
innar sem líkist
þungum fossnið
úr fjarska. Ung
móðir með ungbam í fangi fylgir syni
sínum út í anddyri. Hún hagræðir
skólatöskunni á herðum hans og
veifar, “bæjó” ómar út í morgun-
kyrrðina. Jón og Gunna rísa á fætur
og halda áfram göngu sinni. Gömlu
hjónin leiðast og styðjast við sinn
hvorn stafinn. Andlit þeirra eru rún-
um rist. Gunna er langleit og fölleit.
Hún er fremur stórgerð með skýlu-
klút yfir hárinu og gengur kengbogin
svo að hægt væri að strauja þvott á
spjaldhrygg hennar. Henni við hlið
trítlar Jón kiðfættur, rýr og samfall-
inn. Nýlega var svo byggður nýr
hitaveitustokkur sem stendur lítið eitt
upp úr jarðveginum og Jón og Gunna
sjást ekki meir. I morgunsárið í níu
vetur, sumar, vor og haust hef ég
gengið hitaveitustokkinn á stefnumót
við tölvuna þegar borgin er að
rumska af nætursvefni sínum og
gengið framhjá Jóni og Gunnu. Eg
sakna þessara öldnu vina minna og
furða mig á hverju þetta sæti.
Hálft ár leið, þá mæti ég Gunnu
einni í morgunsárið á heilsu-
bótargöngu. Hún er gjörbreytt, hefur
rétt úr kútnum og gengur ekki lengur
hokin. Fólksemferhjákastarkveðju
á gömlu konuna og er sem það hafi
endurheimt gamlan vin. Égheilsaog
tek þessa öldnu samferðakonu mína
tali og spyr, hvernig högum hennar
sé háttað. Hún segir, að þau Jón hafi
hætt morgungöngunni þegar nýi
hitaveitustokkurinn kom því hann
væri svo lágur að ef þau settust niður,
hefðu þau sig ekki upp aftur. Hún
segist vera í dagvist tvisvar í viku
hálfan daginn í Múlabæ sem rekið er
af Rauða krossinum og líði sér þar
vel. Hún fái að leggja sig þar, því að
vinkona mín er árrisul. Aftur á móti
hefði Jón misst heilsuna og væri hann
kominn á elliheimili. Gunna segist
taka strætó á daginn til að heimsækja
Jón.
Versterhvað hátteruppívagninn
og bflstjóramir snöggir að taka af stað
segir Gunna. Ég er hálf smeyk við
að stíga út úr vagninum enda orðin
svifasein, það gerir aldurinn, orðin
hálfníræð, bætir hún við.
Geta synir ykkar ekki ekið þér til
Jóns? spyrég. Gunnaeyðirþví, þeir
eru að vinna og komast ekki fyrr en
á kvöldin, þá er Jón orðinn þreyttur
og jafnvel sofnaður, og ég líka illa
upplögð.
Færðu ekki einhverja heimilis-
aðstoð?, spyr ég. Gunna gerir
lítið úr því og segir manneklu vera
hjá Félagsmálastofnun, að vísu fékk
ég unglingsstúlku fjóra tíma í viku.
Hún mætti seint á morgnana og
svöng og flýtti sér að ljúka verkunum
oghvarfaðþvíbúnu. Það nýttist mér
illa, segir gamla konan, ég er vönust
því að elda minn mat sjálf meðan ég
kemst upp og niður kjallaratröpp-
urnar. Geturðu ekki fengið inni í
þjónustuíbúð fyrir aldraða?, spyr ég.
Fallegu þjónustuíbúðirnar eru ekki
fyrir neina meðaljóna að fjármagna,
svarar Gunna dapurlega.
Ekki ásakaði hún neinn sóma-
konan, en Gunnu er þungt um hjarta-
ræturnar þegar hún segir mér frá
líðan Jóns. Jón liggur orðið mest
fyrir í rúminu og fær ekki tennurnar
sínar til að matast því að fáliðað er á
dvalarheimilinu og enginn hefur tíma
til að sjá til þess að hann geti burstað
tennurnar. Fallegi silfurbúni stafur-
inn, sem Jón fékk á áttræðisafmælinu
finnst hvergi, bætir hún við. En verst
þykir mér, gamla konan varð hálf-
klökk, að Jón liggur óklæddur með
bleiu alla daga.
Saga þessarar öldnu samferða-
konu hafði djúp áhrif á mig. Ég
gekk nokkurn spöl í takt við gömlu
konuna en varð svo að halda áfram í
vinnuna enda orðin of sein. Ég var
þungt hugsi, er þetta Island í dag,
framtíðarsýn almúgafólks sem
komið er á efri ár? Aðurnefnd Jón
og Gunna eru fædd uppúr síðustu
aldamótum og mega muna tímana
tvenna. Þau byrjuðu að vinna fyrir
sér strax um fermingu. Jón réri til
fiskjar frá 16 ára aldri en Gunna gætti
bús og barna. Hún vann ýmsa
íhlaupavinnu ef færi gafst. Heið-
urshjónin eiga þrjú börn og hafa bætt
við vísitölufjölskylduna frá 1959 3/
4úrbarni. Þauhafalifaðafkreppuna
og stríðsárin þegar barneignafrí og
atvinnuleysisbætur voru óþekkt
fyrirbrigði. Þau tóku aldrei bflpróf,
enda átti vísitölufjölskyldan einungis
tæplega hálfan bfl. Með eljusemi og
ítrustu sparsemi komst fjölskyldan
yfir litla þriggja herbergja kjallara-
íbúð í Smáfbúðahverfinu, því í þá
dagavarillmögulegtaðfálán. Hjón-
in voru alla tíð nýtir þjóðfélags-
þegnar og komu drengjunum sínum
vel til manns.
Jón og Gunna koma ekki til með
að dansa á rósum í ellinni. Sparifé
þeirra eins og margra annarra brann
upp á verðbólguárunum. Jón háseti
getur ekki drýgt ellilaunin með
kvótasölu.
Ólöf Stefanía Eyjólfsdóttir.
Ólöf Stefanía
Eyjólfsdóttir
FRÉTTABRÉF ÖRYRKJABANDALAGSINS
39