Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.06.1999, Blaðsíða 9

Carl á mörg áhugamál, eins og garðrækt, trjárækt
og endurnýjun fornbíla. Þarna standa tveir
gljáfægðir Volvo '66 fyrir framan húsið í
Hraunborginni - eins og út úr kassanum.
í sextán ár vann ég suður á Kefla-
víkurvelli. Fyrst sem birgðavörður,
síðan verslunarstjóri, skrifstofustjóri
og starfsmannastjóri. Síðar réðst ég til
Isal og var sendur á vegum Alusuisse
til Sviss í þriggja mánaða námskeið í
málmfræði og fleiru því tengt. Ég var
í 23 manna hópi og gleypti þýskuna í
mig. Þar á staðnum varð ég starfs-
mannastjóri fyrir hópnum og gegndi
þeirri stöðu í sex ár. Ég var fyrsti
starfsmannastjóri Isal og mótaði og
lagði grunn að því starfi fyrir þá sem
á eftir komu.
-Af hverju hætti ég þar? Verk-
smiðju, þar sem allt gengur vel, má
líkja við rennandi járnbrautarlest á
teinum sem hverfa út í ekki neitt.
Starfið var hætt að vera hvetjandi. Þá
rak ég augun í auglýsingu í Morgun-
blaðinu. Þingmaðurinn Oddur Olafs-
son, læknir og formaður Öryrkja-
bandalags íslands, auglýsti þar eftir
endurhæfingarfulltrúa. Þetta var um
áramótin 1973.
✓
Eg setti á glæru það sem ég hélt
að myndi skipta máli, símaði svo
niður í Alþingi og fékk viðtal við Odd.
Hann var fljótur að blaða í gegnum
umsókn mína og sagði: “Elskan mín
góða, þú ert fullfær í þetta!”
- Já, en ég er ekki háskólagenginn!
“Símaðu í Gylfa!” sagði Oddur.
Gylfi var yfirsálfræðingur á Klepps-
spítala.
Það þurfti að grandskoða piltinn,
spyrja og prófa,” segir Carl kímileitur.
“Ég var kallaður fyrir Endurhæf-
ingarráð í maí 1973. Allir sátu hátíð-
legir í kringum borð þegar ég gekk
inn. “Gjöra svo vel að gera grein fyrir
því, hvernig þú myndir haga þessu
starfi!” Ég hélt ræðu, en er þó enginn
ræðumaður. Fyrsta júní var búið að
stilla piltinum upp og skjóta hann
niður,” segir Carl gamansamur.
“Þetta átti eftir að koma yfir mig í
23 ár - fyrir utan það að giftast kon-
unni minni. Þá var að lesa sér til og
setja sér, hvað ætti að gera. Þekkingin,
sem ég sótti í sálfræðibækur móður
minnar ungur maður, átti eftir að
reynast mér gagnleg. En starfssviðið
var hið sama og ég hafði byggt upp
suður á Keflavíkurvelli í sextán ár og
sex ár hjá Isal - að meta starfshæfni
manna.
Hjá Isal hafði ég geymt allar
umsóknir í viku, leitaði meira að segja
til Saksóknara
ríkisins, hvort við-
komandi væri á
sakaskrá. Starfs-
ráðning er fjár-
festing af hálfu
fyrirtækis, ábyrgð-
in var mín - og ég
réði ekki vafa-
sama menn til
starfa. Annaðhvort
passaði viðkom-
andi inn í starfið
eða ekki, svo ein-
falt var það.
Endurhæfingar-
ráð hafði sáralítið
yfir mér að segja.
Ég varð að finna
leiðina sjálfur og
var fær um það - að eigin dómi. Ég
skildi aldrei við fólk grátandi. Maður
verður að bera umhyggju fyrir
skjólstæðingum sínum, líka að treysta
eigin dómgreind - hafa sjálfstraust og
vinna starfið af alúð. Ég á góða kunn-
ingja meðal þeirra sem voru unglingar
á Reykjalundi á þessum árum, sem
síma oft til mín.
Guðmundur Löve gerði töluvert að
því að koma fólki í vinnu, hann átti
að taka við þessu starfi, en hafði alltof
mikið að gera. Hann var á fundinum
þegar ég var ráðinn. I mörg ár kom
ég fólki í vinnu og þjálfun.
Endurhœfing öryrkja
Ég lagði til að Múlalundur yrði
notaður sem endurhæfingarstaður
fyrir öryrkja í þrjá mánuði. Um 90
manns störfuðu í Múlalundi þegar
flest var. Skjólstæðingum mínum kom
eilíflega á óvart að þurfa að hætta þar
og fara út á vinnumarkaðinn. Ferlið
var nokkurn veginn svona: - Heyrðu,
verð ég að hætta í Múlalundi? Já, þú
ert með bréf upp á það. En er ég fær
um að fara á vinnustað? Þá kom í hlut
minn að hjálpa viðkomandi að standa
fyrir máli sínu, ef hann gat það ekki
þá svaraði ég fyrir hann.
Endurhæfingarráð var lagt niður
1982, en átta svæðisstjómir settar upp
umhverfis landið. Asta Eggertsdóttir
var ráðinn svæðisstjóri Reykjavíkur
og ég átti að vera hennar hægri hönd.
Ásta gaf mér verkefni, lét mig búa til
skýrslur og skrifa reglugerðir um
verndaða vinnustaði. Ég var ritari
nefndarinnar, en ýmislegt sem nefnd-
in lagði til gerðist ekki. Mér fannst
ég aldrei geta tekið á málum eins og
ég hefði getað. Þetta var tímaeyðsla,
engin framtíð og þess vegna sagði ég
upp.
“Þú getur ekki hætt, við gefum þér
kost á hálfsdagsvinnu,” var þá sagt í
félagsmálaráðuneytinu og ég hélt
áfram.
Eftir því sem árin liðu tók ég eftir
breytingu á þeim sem komu til mín.
Fjöldinn var sá sami, en færri og færri
voru hæfir til að takast á við störf.
Nýju geðlyfin, sem sjúklingar fengu
ávísun á, höfðu þau áhrif að þeir
sýndust meira hæfir. Fólkinu leið
betur, en það hafði hvorki öðlast nýtt
líf né nýja hugsun. Veikleiki þess var
eins og falinn eldur. Það er tilhneiging
hjá fagfólki að nota lyfin sem staf -
til að útskrifa fólk út í lífið.
Fagfólk á sjúkrahúsum, sem hefur
umsjón með sjúklingum og skip-
ar þeim fyrir svo og svo lengi, hættir
til að heilaþvo viðkomandi. Allt sjálf-
stæði og frumkvæði er tekið af fólki
sem er búið að vera á lyfjum í mörg
ár - það er orðið að stofnanafólki - og
langan tíma tekur að virkja aftur
vinnugetu þess og kraft til að standa
á eigin fótum.
Við getum ekki ætlast til að
stofnanafólk sem sjúkrahús og læknar
hafa svipt öllu frumkvæði um árabil -
geti allt í einu farið að hugsa sjálfstætt.
Fólk sem er veikt fyrir og haldið
óskhyggju um að aðrir leysi málin
fyrir sig, þarf meiri þjálfun. Ég sagði
því við þetta veikburða fólk: Komið
FRÉTTABRÉF ÖRYRKJABANDALAGSINS
9