Bændablaðið - 02.04.2020, Blaðsíða 6

Bændablaðið | Fimmtudagur 2. apríl 20206
Á tímum sem engum hafði dottið í hug að
gætu raungerst er landbúnaður mikilvægari
nú sem aldrei fyrr. Framleiðsla matvæla er
hnökralaus eins og staðan er í dag og þurfa
landsmenn ekki að hafa áhyggjur af mat-
vælaframboði í landinu.
Unnið hefur verið eftir ýtrustu
varúðarráðstöfunum svo tryggja
megi framboð af íslenskum afurð-
um til neytenda. Afurðafyrirtæki,
úrvinnslu- og dreifingarfyrirtæki
hafa sett sér skýrar vinnureglur svo
ekki komi til þess að framleiðsla
raskist. Bændur hafa sömuleiðis
sett sér strangar umgengnisreglur
um bú sín svo minnka megi smit-
hættu þar sem um frumframleiðslu
er að ræða. Bændur vilja tryggja
fæðuöryggi fyrir íslenska þjóð og
leggja metnað sinn í það.
Birgðir eru nægar
Viðbragðsteymi Bændasamtakanna
vegna COVID-19 hefur í sam-
vinnu við Matvælastofnun fylgst
með birgðahaldi á kjarnfóðri og
tengdum vörum frá 7. mars síðastliðnum. Við
höfum tekið stöðuna reglulega síðan og nú
síðast á þriðjudag í þessari viku. Ekkert bendir
til annars en að kjarnfóður, áburður og sáðkorn
séu á áætlun. Við þurfum ekki að hafa áhyggjur
að ekki séu til nægar fóðurbirgðir í landinu.
Þessar upplýsingar segja okkur að það er engin
fyrirstaða í að framleiða mat fyrir land og þjóð.
Takk fyrir að velja íslenskt
Stuðningur hins almenna neytanda hér á landi
felst í að velja íslenska framleiðslu og þjónustu
ýmiss konar, iðnaðarvörur sem og landbúnað-
arafurðir. Við tryggjum störf með því að velja
íslenskt. Gríðarleg fjölbreytni er af íslenskum
afurðum þar sem þær eru í boði. Hvort sem er í
verslunum, á veitingastöðum, heimsendingum
afurða eða blómum til að gleðja sálina. Með
samstöðu þjóðarinnar munum við komast í
gegnum þetta en það mun reyna á víða í okkar
samfélagi.
Afleysingaþjónustu hleypt af stokkunum
Búið er að útfæra aðkomu félagsmála-
ráðuneytisins um afleysingaþjónustu bænda.
Afleysingin gengur út á að aðstoða bændur
sem veikjast af völdum kórónuveirunnar. Það
er ljóst að ef veirufárið dregst á langinn þá þarf
að endurskoða þjónustuna, ekki síst ef veikindi
verða mikil við upphaf sauðburðar. Unnið er að
viðbrögðum innan teymis Bændasamtakanna
sem fundar reglulega um stöðu mála.
Hugum að eigin heilsu
og virðum smitvarnir
Mikilvægt er að bændur hugi vel að eigin
heilsu og hverja þeir umgangast. Sóttvörn
er besta vörnin og eins og frægt er orðið
þá eigum við að „hlýða Víði“. Upplýsingar
frá viðbragðsteyminu má finna á vefsíðu
Bændasamtakanna, bondi.is. Eins eru
þar leiðbeiningar um sóttvarnir og ýmsar
aðrar upplýsingar um veiruna,
forvarnir, vinnumarkaðsmál og
aðrir tenglar.
Allir leggjast á eitt
Aðgerðarpakki ríkisstjórnar-
innar tekur á fjölmörgum málum
sem eru almenns eðlis og nýtist
öllum, hvort sem er í landbún-
aði eða öðrum greinum. Ég vil
fagna því sem komið er fram,
þar eru atriði sem sannarlega
nýtist okkar framleiðslugreinum
til að fleyta okkur í gegnum
þann vanda sem fram undan er.
Bændasamtökin munu fylgjast
vel með framvindu mála og
koma með tillögur um aðgerðir
ef nauðsynlegt kann að vera.
Ráðamenn þjóðarinnar hafa rætt
um að þetta séu fyrstu viðbrögð
á þessari vegferð.
Unnið hefur verið í nánu samstarfi
við ráðuneyti landbúnaðarmála og fleiri
í stjórnkerfinu um atriði sem lúta að því
að búvöruframleiðsla megi ganga án tak-
markana. Jafnframt hefur verið lagt til að
bæta í stuðning við landbúnaðinn en það
mun skýrast með útfærslu á frumvarpi til
fjáraukalaga. Vil ég þakka fulltrúum ríkis-
valdsins fyrir jákvæða aðkomu og aðstoð í
þeim atriðum sem snúa að málefnum land-
búnaðarins á þessum örlagatímum.
Bændablaðið kemur út 24 sinnum á ári. Því er dreift ókeypis á yfir 400 stöðum
á landinu og á öll lögbýli landsins.
Lesendur geta einnig gerst áskrifendur að blaðinu og fengið það sent heim í pósti
gegn greiðslu. Árgangurinn kostar þá kr. 10.900 með vsk. (innheimt í tvennu lagi).
Ársáskrift fyrir eldri borgara og öryrkja kostar 5.450 með vsk.
Heimilisfang: Bændablaðið, Bændahöll við Hagatorg, 107 Reykjavík.
Sími: 563 0300 – Fax: 562 3058 – Kt: 631294–2279
Bændablaðið er í eigu Bændasamtaka Íslands. − Málgagn bænda og landsbyggðar −
SKOÐUN
Heimsfaraldur sjúkdóms sem nefndur er
COVID-19 vegna útbreiðslu á skæðum
kórónavírusi hefur gjörbreytt lifnað-
arháttum jarðarbúa á örskömmum tíma.
Hversu lengi þetta fár stendur yfir mun
væntanlega hafa áhrif á hversu mikið af
breyttum lífsháttum fólks verði varanleg.
Það er einkennilegt að það þurfi heims-
faraldur til að opna augu fólks fyrir jafn
augljósum hlutum og fæðuöryggi. Samt
hafa vísindamenn, bændur og hugsandi
fólk um áraraðir varað við andvaraleysi í
þessum efnum. Lýst hefur verið í ræðu og
riti þeirri ógn sem að þjóðinni getur stafað
ef ekki er hugsað um að tryggja fæðuör-
yggi þjóðarinnar á öllum tímum. Óvæntir
viðburðir eins og hröð útbreiðsla á áður
óþekktum sjúkdómi, gera ekki boð á undan
sér. Því er of seint að bregðast við eftir að
faraldurinn er skollinn yfir.
Þrátt fyrir að þeir sem lifa í heimi fjár-
magnsins og alþjóðlegrar auðhyggju hafi
reynt að sannfæra þjóðina um að allt væri
hægt með peningum einum saman, líka að
tryggja fæðuöryggi, þá var sú hugmynda-
fræði sem betur fer ekki búin að ganga af
íslenskum landbúnaði dauðum. Hér var
því enn starfandi öflugur landbúnaður og
sjávarútvegur þegar COVID-19 skall á.
Þessar greinar byggja auk þess á bestu
vísindaþekkingu og reynslu sem völ er á í
heiminum í dag. Þar eru þó örugglega mikil
tækifæri til að gera mun betur.
Það er virðingarvert hvernig stjórnvöld
hafa brugðist við þessum sjúkdómsfaraldri.
Þar ræður trúlega mestu að búið var að
rétta slagsíðu þjóðarskútunnar af, eftir þá
miklu ágjöf sem hún fékk í efnahagshrun-
inu haustið 2008. Ísland var því ekki í jafn
skelfilegri efnahagsstöðu og sumar þjóð-
ir sem nú eru í hvað mestri krísu vegna
heimsfaraldursins, eins og Ítalía og Spánn.
Í sumum tilfellum voru hæg heimatökin
þar sem íslensk stjórnvöld þurftu einungis
að flýta framkvæmdaáætlunum sem þegar
var búið að ráðgera, eins og í samgöngu-
málum. Í öðrum tilvikum hafa forsvars-
menn ríkisstjórnarinnar virkilega þurft að
upphugsa leiðir í afar flóknu verkefni með
hraði. Þó eflaust megi finna að því að þar
hafi enn ekki verið tekið á mörgum brýn-
um þáttum, þá er ósanngjarnt annað en að
virða það sem þó hefur verið vel gert. Þá
verður líka að horfa til þess að tekið hefur
verið fram, að með stórum aðgerðarpakka
sé ekki verið að taka endanlega afstöðu
til úrræða sem þarft sé að grípa til. Þessi
afstaða er afar ólík þeirri sem tekin var
varðandi úrræði fyrir heimilin eftir efna-
hagshrunið 2008.
Þrátt fyrir góða viðleitni verður að
segjast að hrollur fer um marga þegar fólk
verður vitni að áhugaleysi í stjórnkerfinu
fyrir því að nauðsynlegt sé að stöðva vísi-
töluútreikning verðtryggðra húsnæðislána
í tíma ef allt fer á versta veg. Slík aðgerð
hefði eftir hrunið 2008 komið í veg fyrir
gjaldþrot og eignamissi þúsunda fjöl-
skyldna sem enn eru í sárum þegar þessi
nýja hamfarabylgja ríður yfir. Vegna þess
að vísitölutryggingunni var leyft að éta upp
eignir fólks í síðasta efnahagshruni, þá var
útsjónarsömum peningamönnum gert kleift
að hagnast ógurlega. Um leið í raun að gera
stóran hluta af þeim sem verst urðu úti að
þrælum sínum í kerfinu. Þessir snillingar
gátu keypt fasteignir á hrakvirði og ýmist
endurselt eða sett inn á leigumarkað þar sem
þeir höfðu bæði tögl og hagldir. Hér hefur
viðgengist óstjórnleg græðgi á leigumarkaði
þar sem launatekjur, sem samt teljast með
þeim hæstu í heimi, duga vart til að venju-
legar fjölskyldur geti haft mannsæmandi
húsaskjól. Ef menn vilja eitthvað læra af
fyrri mistökum og ef þingmenn hafa ein-
hvern snefil af samvisku, þá verður að taka
á þessum málum. /HKr.
Ritstjóri: Hörður Kristjánsson (ábm.) hk@bondi.is – Sími: 563 0339 − Rekstur og markaðsmál: Tjörvi Bjarnason tjorvi@bondi.is – Blaðamenn: Margrét Þ. Þórsdóttir mth@bondi.is – Sigurður Már Harðarson
smh@bondi.is – Vilmundur Hansen vilmundur@bondi.is – Auglýsingastjóri: Guðrún Hulda Pálsdóttir ghp@bondi.is – Sími: 563 0303 – Netfang auglýsinga: augl@bondi.is − Vefur blaðsins:
www.bbl.is − Netfang blaðsins: (fréttir og annað efni) er bbl@bondi.is
Frágangur fyrir prentun: Ágústa Kristín Bjarnadóttir – Prentun: Landsprent ehf. – Upplag: sjá forsíðu – Dreifing: Landsprent og Íslandspóstur. ISSN 1025-5621
ÍSLAND ER LAND ÞITT
Gunnar Þorgeirsson
formaður Bændasamtaka Íslands
gunnar@bondi.is
Stakkholtsgjá er sérstætt náttúrufyrirbæri á leiðinni inn í Þórsmörk. Markast hún af Hvannárgili og Steinsholtsá og dregur nafn af kletti, sem
stendur á Krossáraurum og er kallaður Stakkur eða Stakur. Í honum er skúti með fyrirhleðslu, þar sem gangnamenn leituðu stundum skjóls.
Gjáin liggur til suðausturs frá mynninu og er u.þ.b. 2 km löng inn að norðaustanverðum Eyjafjallajökli. Gönguleiðin liggur milli allt að 100 m
hárra og mosavaxinna hamraveggja. Mynd / Hörður Kristjánsson
Lærum af reynslunni Landbúnaður á tímum fæðuöryggis