Bændablaðið - 02.04.2020, Blaðsíða 40

Bændablaðið | Fimmtudagur 2. apríl 202040
Eigenda- og ræktendafélag land-
námshænsna (ERL) ætlar að gera
tilraun til þess að komast að því
hversu margir í félaginu eiga
hænsni og hversu margt af þeim
eru hanar eða hænur. Einnig væri
gaman að vita um hænsnahópa
sem standa utan félagsins. Þetta
eru trúnaðarupplýsingar og verður
ekki dreift annað, nema heildar-
tölur sem út úr könnuninni koma.
Með þessu má ef til vill sjá, álykta
eða fá einhverjar hugmyndir um
hversu stór stofn landnámshænsna
er.
Nýlega var birt ný Landsáætlun
um verndun erfðaauðlinda í íslenskri
náttúru og landbúnaði af hálfu
Erfðanefndar landbúnaðarins (EL)
fyrir árin 2019–2023. Þar er fjallað
um mikilvægi þess og skuldbindingar
sem við höfum á Íslandi gagnvart
verndun og varðveislu á erfðaauð­
lindum. Landnámshænan er hluti af
fánu íslensku húsdýranna og partur af
því búfé sem þarf að vernda.
Landnámshænan er landkyn eða
landsstofn en það er hugtak yfir t.d.
búfé sem hefur aðlagast ákveðnu
umhverfi, búsvæðum eða búskap­
arlagi um langan tíma (aldir jafnvel).
Þetta er hópur dýra (stofn) sem hefur
mótast löngu fyrir tíma skipulagðra
kynbóta. Það sem mótaði þessa
stofna er fyrst og fremst náttúruval
og að bændur og aðrir sem héldu
þessi dýr völdu einfaldlega ákveðna
einstaklinga til ásetnings fremur en
aðra. (Birna Kristín Baldursdóttir,
2019).
Nýverið setti Birna Kristín
Baldursdóttir, starfsmaður Erfða­
auðlindaseturs Landbúnaðar­
háskóla Íslands, sig í samband við
stjórn ERL. Hún var að kanna hvort
félagið hefði í fórum sínum tölur
yfir fjölda fugla í eigu félagsmanna.
Skemmst er frá því að segja að
mjög langt er síðan slíkt hefur verið
kannað. Það er eitt af mikilvægum
aðgerðum með tilliti til varðveislu
þessa búfjárkyns að halda skrá yfir
fjölda ræktenda og þar af leiðandi
fjölda fugla innan ERL.
Í framhaldinu af þessu kviknaði
mikill áhugi innan stjórnar ERL að
taka sig til og athuga þessi mál.
ERL fer því þess á leit við félags­
menn og aðra sem halda hænur
að þeir gefi sig fram við stjórnar­
menn félagsins með upplýsingar
um fjölda fullorðinna hana og hæna
sem þeir halda, og hvort fuglarnir
séu af stofni landnámshænsna eða
öðru hænsnakyni og þá hverju.
Fullum trúnaði er heitið með þess­
ar upplýsingar og ítrekar stjórn að
engin nöfn eða annað verði látið
öðrum í té. Eins og fram kemur
hér að framan mun stjórn ERL
deila heildartölum um fjölda með
aðilum á borð við Erfðanefnd land­
búnaðarins.
Félagsmenn og aðrir hænsna­
eigendur mega endilega vera í
sambandi við undirritaða í gegnum
síma, tölvupóst eða Facebook­síðu
félagsins.
Á Facebook: Eigenda­ og rækt­
enda félag landnámshænsna (senda
þar einkaskilaboð)
Valgerður Auðunsdóttir, for­
maður ERL: sími 896­5736 eða á
valhus@uppsveitir.is
Magnús Ingimarsson, ritari
ERL: 849­1445 (eftir kl. 17:00)
eða á m.ingimars@gmail.com
Upplýsingar sem gott er að fylgi:
• Fullt nafn eigenda/ræktanda
• Fjöldi fullorðinna hæna (á
vetrarfóðrum, fuglar eldri en 4
mánaða)
• Fjöldi fullorðinna hana (á
vetrarfóðrum, fuglar eldri en 4
mánaða)
• Ræktar þú? ungar út og selur/
dreifir ungum eða fullorðnum
hænsnum?
• Af hvaða kyni eru hænurnar
þínar? Landnámshænur eða
annað, þá hvað?
• Í hvaða sveitarfélagi heldur þú
hænur?
• Annað sem þú vilt láta koma
fram?
F.h. stjórnar ERL
Magnús Ingimarsson ritari
Heimildaskrá:
Birna Kristín Baldursdóttir (rit-
stj.) (2019). Íslenskar erfðaauð-
lindir. Landsáætlun um verndun
erfðaauðlinda í íslenskri nátt-
úru og landbúnaði. Reykjavík.
Erfðanefnd landbúnaðarins.
EIGENDA- OG RÆKTENDAFÉLAG LANDNÁMSHÆNSNA (ERL)
Stofnstærð íslenskra landnámshænsna
Eigenda- og ræktendafélag landnámshænsna (ERL) ætlar að gera tilraun
til þess að komast að því hversu margir í félaginu eiga hænsni og hversu
margt af þeim eru hanar eða hænur.
Teknar hafa verið saman nokkr-
ar niðurstöður úr jarðvegssýnum
frá árunum 2014-2019 að báðum
árum meðtöldum. Samtals er um
að ræða efnagreiningar á 1.320
sýnum sem öll eru tekin með 10
cm sýnatökudýpt.
Í meðfylgjandi töflum eru niður­
stöðurnar flokkaðar eftir árum
og landshlutum. Niðurstöður af
Vestfjörðum fylgja Vesturlandi.
Fjöldi sýna er ekki mikill og þyrftu
margir bændur að hafa meiri reglu
á sýnatöku.
Greina má mun milli
landshluta hvað varðar
einstök næringarefni.
Það er þó rétt sé að fara
varlega í að túlka þann
mun því myndirnar
með dreifingu mælinga
á fosfór, kalí og sýrustigi
jarðvegs sýna mikinn
breytileika innan hvers
landshluta.
Meðaltals gildi fyrir
fosfór, kalí, kalsíum,
magnesíum og natríum
eru öll lægst úr sýnum
af Suðurlandi. Fosfór og
natríum mælist hæst í
sýnum af Vestur landi en
kalsíum og magnesíum í
sýnum af Norðurlandi.
Sýrustig jarðvegs
(pH­gildi) er að meðal­
tali 5,4 í öllum þessum
sýnum. Á Vesturlandi
mælist það lægst pH=5,2 en er að
jafnaði pH=5,5 í öllum hinum lands­
hlutunum.
Mæligildi einstakra efna sýna
mikla dreifingu. Hér er myndrænt
sýnd dreifing á fosfór (P) og kalí
(K). Þá má einnig sjá dreifingu
mælinga á sýrustigi. Á myndunum
sýnir hver punktur eina mælingu.
Gráa svæðið táknar það sem ætla
má miðlungsgildi fyrir viðkom­
andi næringarefni í jarðveg. Fyrir
sýrustig þekur gráa svæðið æskilegt
pH­gildi til að nýting næringarefna
fyrir plöntur verði nokkuð góð
eða góð. Niðurstöðum er raðað á
myndirnar eftir landnúmerum frá
vinstri til hægri. Niðurstöður af
Vesturlandi eru því lengst til vinstri
en af Suðurlandi lengst til hægri.
Á myndunum má greina mismun
innan landshluta sem kann að vera
vegna jarðvegsgerðar, staðsetningar
t.a.m. fjarlægðar frá sjó og fleiri
þátta.
Tafla 1. Meðaltal helstu næringarefna milli ára
Ár Fjöldi sýna P K Ca Mg Na PH
2014 251 29,4 163,4 1912,4 396,5 141,2 5,6
2015 166 40,0 230,4 2213,1 472,6 193,1 5,5
2016 296 30,9 152,6 1558,3 339,1 110,2 5,4
2017 210 42,4 162,1 1700,3 371,3 122,2 5,4
2018 224 38,9 167,1 2040,6 403,5 121,1 5,3
2019 173 42,1 190,2 2360,4 518,1 143,7 5,4
ALLS / Meðaltal 1320 36,4 173,4 1918,4 406,5 134,8 5,4
Tafla 2. Meðaltöl ára innan landshluta. Samanburður milli landshluta
Landshluti / Ár Fjöldi sýna P K Ca Mg Na PH
Vesturland 388 47,5 191,1 2074,7 427,8 175,7 5,2
2014 78 38,7 182,1 2341,4 460,1 149,4 5,3
2015 65 50,8 250,6 2191,6 498,7 193,0 5,3
2016 99 42,1 153,9 1621,2 328,5 244,7 5,2
2017 72 53,1 193,4 1931,5 453,3 139,3 5,2
2018 34 68,7 184,1 2584,5 419,9 161,6 5,1
2019 40 44,7 204,3 2300,1 453,4 170,3 5,2
Norðurland 389 36,7 199,8 2633 581,1 145,6 5,5
2014 46 20,8 172,8 2448,2 557,3 161,4 5,5
2015 63 31,7 212,0 2624,0 529,3 154,7 5,4
2016 54 22,3 216,6 2614,3 643,3 186,4 5,8
2017 64 50,8 178,0 2205,3 468,3 133,2 5,4
2018 82 39,0 183,4 2598,6 556,8 119,0 5,5
2019 80 46,1 228,2 3131,1 707,3 122,5 5,5
Austurland 74 30,6 190,4 1997,3 432,8 108,5 5,5
2014 28 31,9 233,3 2466,1 521,9 92,3 5,8
2015 9 17,6 274,0 2137,8 531,7 116,0 5,8
2016 2 17,0 122,0 1458,0 403,0 122,2 5,3
2018 25 34,7 144,8 1494,5 334,9 83,0 5,1
2019 10 29,8 115,7 1869,4 342,1 102,8 5,2
Suðurland 469 27,8 134 1179,6 238,9 95,7 5,5
2014 99 25,4 124,6 1168,8 236,1 117,4 5,7
2015 29 41,1 211,7 1392,3 272,7 101,2 5,7
2016 141 26,4 127,3 1110,8 229,5 114,3 5,3
2017 74 24,2 116,9 1027,2 204,4 81,4 5,6
2018 83 27,7 150,2 1416,0 262,6 85,5 5,3
2019 43 35,1 123,7 1096,8 267,0 104,7 5,6
Heildarsumma/Meðaltal: 1320 36,4 173,4 1918,4 406,5 134,8 5,4
Jarðvegssýni og jarðvegssýnaniðurstöður
Eiríkur Loftsson
ráðunautur, Rekstrar- og
umhverfissvið
el@rml.is
Anna Lóa Sveinsdóttir
ráðunautur, Rekstrar- og
umhverfissvið
als@rml.is
Sýnataka.
Ráðgjafarmiðstöð landbúnaðarins