Morgunblaðið - 27.02.2020, Blaðsíða 41

UMRÆÐAN 41
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 27. FEBRÚAR 2020
hitataekni.is
Smiðjuvegur 10, 200 Kópavogur - Sími 588 60 70 - hitataekni@hitataekni.is
Baðviftur
Ein sú hljóðlátasta 17 – 25 dB(A)
Bjóðum upp á fjölbreyttan búnað svo sem
loftræsingar, hitakerfi, kælikerfi, rakakerfi
sem og stjórnbúnað og stýringar.
Anddyris-
hitablásarar
Bjóðum upp á mikið úrval
loftræsikerfa
fyrir heimili og fyrirtæki
Margoft hefur verið
reynt að klífa fjallið K2
að vetri til. Í fjalla-
mennsku er 21. mars
síðasti dagur almanaks-
vetrar en veðurfarsvetri
lýkur seint í febrúar.
Hvort viðmiðið sem er
notað er K2 enn ósigrað
að vetri til og bíður þess
að hugrakkur hópur
beri gæfu til að vinna
eitt af mestu mögulegu
fjallgönguafrekum okkar tíma.
Ég yfirgaf heimili mitt 3. janúar
2020 og kom til Islamabad næsta dag.
Flugsamgöngur þaðan til Scardu, höf-
uðstaðar Gilgit-Baltistan, þar sem K2
bíður, eru bágbornar og stopular að
vetrarlagi svo við flugum til Gigit, það-
an sem fært er til Scardu á Karakor-
um-þjóðveginum. Bílferðin tók 16
klukkustundir vegna snjókomu og
vegavinnu en ekki síst vegna sleipra
dekkja og bilana, þótt leiðin væri ein-
ungis 180 kílómetra löng. Við skiptum
einnig um bíl, þar sem sá fyrri var án
hita og hálfopinn í 20 stiga frosti. Bíll-
inn sem kom í stað hans fékkst aðeins
vegna ráðsnilldar leiðsögumanns okk-
ar, Serbaz, sem náði samningum við
heimamann um akstur á 50 ára göml-
um Toyota-pallbíl.
Í Scardu biðum við í fimm daga eftir
fararstjóranum Mingmo G og fjalla-
manninum Gao Li, þar sem vandamál
höfðu komið upp varðandi vega-
bréfsáritanir. Ökuferðin til Ascole var
„áhugaverð“ við vetraraðstæður vegna
bílavandamálanna sem fyrr var lýst,
en samkvæmt evrópskum viðmiðum
gátu aðstæður talist lífshættulegar.
Við biðum of lengi í Ascole, síðasta
þorpinu fyrir Baltoro, þótt við hefðum
þegar tafist um fleiri
daga.
Við gengum í níu daga
til grunnbúðanna, í mikl-
um kulda og sums staðar
gegnum eins metra djúp-
an snjó, og komum á
áfangastað 22. janúar.
Grunnbúðirnar voru í
lágri hæð, sex kílómetra
frá rótum fjallsins, sem
er jafnvel neðar en þar
sem árlegar grunnbúðir
eru settar upp, þrátt fyr-
ir andstöðu Johns
Snorra og mín, sem var að öðru leyti
upphafsmaður þessarar vetrarferðar.
Eftir dags hvíld hófum við klifið. Við
kláruðum fyrsta snúninginn á ABC,
sem liggur rétt við rætur Abruzzi, sem
var líka stefna okkar. Annar snúning-
urinn endaði í C1 (fyrstu hæðarbúðir,
6.000 m) þar sem við gátum einnig
komið köðlum fyrir. Mingma G og Gao
Li ákváðu án þess að ráðfæra sig við
aðra í hópnum að sofa á C1 og sneru
aftur næsta dag með slæma reynslu.
Mingma G hefur tilkynnt að líklega
snúi hann ekki aftur á fjallið og ber fyr-
ir sig kuldann og að hann hafi áhyggjur
af Sherpunum sínum þremur, sem eru
meðal þeirra allra reyndustu. Þeir hafa
allir farið á Everest, Lhotse um vetur,
Anapurna, Kanchenjungo…
Þriðja snúningi lauk svolítið ofan við
C1 og eftir svefnlausa nótt á C1 fyrir
Sherpana, sem tjáðu sig einnig um erf-
iðar aðstæður. Við Snorri héldum
áfram baráttunni við fjallið, komumst
með köðlum næstum að C2 og sváfum
á fjallinu í tvær nætur í röð án teljandi
vandræða.
Tveimur dögum eftir þriðja snún-
inginn fyrirskipaði Mingma G eigin
brottflutning vegna slæmrar heilsu og
vegna áhyggja Gao Li vegna kórónu-
veirunnar, þó að ljóst væri að Gao
myndi ekki geta snúið heim strax til
Kína vegna lokunar landamæranna.
Hann var einnig í sambandi við heimili
sitt í gegnum gervihnattasíma. Vegna
bilunar í gervihnattamóttakara
Thuraya gátum við ekki komið á inter-
nettengingu. Brottflutninginn átti
Mingma G sjálfur að greiða fyrir, sem
við staðfestum, þar sem Nepalar hafa
enga vátryggingarkosti vegna of mik-
illa blekkinga og misnotkunar á trygg-
ingafélögum gegnum tíðina. Brott-
flutningur er alltaf með tveimur
þyrlum, sem þýðir að sex sæti eru í
boði, og verðið er hið sama hvernig
sem sætin eru nýtt. Þannig að við
höfðum tækifæri til að flytja aðra með-
limi leiðangursins. Leiðangrinum var
fræðilega lokið, þar sem án leiðtogans
og eins meðlims voru líkurnar á ár-
angri mun minni. Ef við nýttum ekki
þennan möguleika á flutningum vor-
um við í öllu falli að bíða eftir annarri
ferð yfir Boltoro, án þess að hafa sigr-
að tindinn, sem þýddi aukna tímasóun.
Tveimur dögum fyrir brottflutninginn
var John Snorri, sem frumkvöðull og
fræðilegur leiðtogi leiðangursins, að
reyna að sannfæra Serbaz, Passang
Namke, Tamting og Phur Galjen um
að halda kyrru fyrir á fjallinu og halda
áfram með leiðangurinn. Á sama tíma
uppgötvaði hann þá staðreynd að við
höfðum ekki nægan mat til að halda
áætlun. Fólkið sem sá um mat-
arbirgðir pantaði aðeins til eins mán-
aðar, í samræmi við fyrirmæli Mingma
G, þrátt fyrir að leiðangurinn ætti að
vera að minnsta kosti tveggja mánaða
langur. Veðurfarsvetrinum lýkur 21.
febrúar og við ætluðum að ná grunn-
búðum kringum 16. febrúar.
Þrátt fyrir stöðuna var Snorri enn
staðráðinn í að vera áfram á fjallinu,
svo þegar kom að brottför vissi ég
sjálfur ekki hvernig ég ætti að taka
ákvörðun. Snorri bað þrjá Sherpa sem
eftir voru að byrja að sjá C1 og hugs-
anlega C2 fyrir súrefni og viðbót-
artjöldum sama morgun og hluti af
leiðangurshópnum átti að fljúga til
baka.
Þeir lögðu af stað eftir slóðinni en
eftir tvær klukkustundir var greint frá
því að einn af Sherpunum væri slas-
aður og allir þrír væru að snúa aftur til
búðanna. Hinn slasaði þurfti að ganga
sex kílómetra í erfiðri færð einn síns
liðs, sem gefur til kynna hversu alvar-
leg meiðslin voru, en við ákváðum
engu að síður að snúa aftur í dalinn
með þyrlu, sem hafði þegar verið pönt-
uð og tilkynnt um síðdegis sama dag.
Við settum spelkur á fótlegg Sherp-
ans. Mingma G aflýsti brottflutn-
ingnum um miðjan dag og sagði að
hann væri of dýr, en en ég sagði við
hann: „Ef Sherpinn getur gengið verð-
ur hann hér og leiðangurinn heldur
áfram. Ef hann getur ekki gengið þarf
hann þyrlu vegna þess að hann mun
ekki ráða við vetraraðstæður á leiðinni
til baka.“ Þyrlan kom eftir að hætt
hafði verið við að afpanta hana, og allir
fóru því til Scardu, þar á meðal Snorri.
Hvorugur þeirra sem flytja þurfti
burt (Mingma G og Sherpi) þarfnaðist
læknishjálpar í Pakistan. Sjúkratrygg-
ingarnar standa straum af kostnaði
vegna meðferðar Nepalbúa. Kannski
fáum við einhvern daginn upplýsingar
um hversu illa haldinn Mingma G var
og hversu illa meiddur Sherpinn var á
fótlegg (en hann haltraði ekki þegar
við fylgdumst ekki með honum). Við
teljum báðir okkur þurfa góðar skýr-
ingar á ástæðum slíkrar hegðunar
mikilvægra meðlima hópsins, en
kostnaðurinn fyrir okkur báða var
88.600 Bandaríkjadalir og eru þá
flutningar til Islamabad ekki taldir
með.
Þeir atburðir sem hér er lýst vekja
grunsemdir um að spillt hafi verið fyr-
ir leiðangrinum af ásettu ráði, en hvað
liggur að baki vitum við ekki. Það
styður einnig við þennan grun að
vegabréfsáritanir Sherpans runnu út í
lok febrúar, þannig að miðað við skil-
yrðin sem lýst er á Baltaro og skil-
yrðin á Karakorum-vegi hefðum við
átt að yfirgefa grunnbúðirnar að
minnsta kosti tíu dögum áður (yfirleitt
er gert ráð fyrir að flutningur taki 15
daga), á tíma þegar hámarkstímabilið
er nýhafið.
Sjálfur forðast ég hugtakið „at-
vinnuleiðangur“, vegna þess að ég hef
ekki enn fengið skýringu á því hvers
vegna einhver leiðangur ætti að teljast
klisja og annar í atvinnuskyni, þrátt
fyrir þá staðreynd að allir leiðangrar
nota sömu staðbundnu flutningaþjón-
ustu og Sherpa í gegnum sömu skrif-
stofur og hermenn. Ég get samt ekki
varist þeirri tilfinningu að þessi leið-
angur hafi í raun eingöngu þjónað við-
skiptahagsmunum sums fólks; afsak-
anirnar um kulda duga einfaldlega
ekki, þar sem veðurskilyrði á fjallinu
voru betri en búist var við.
Við höfum allir staðið á K2 að
minnsta kosti einu sinni og allir höfum
við klifið að minnsta kosti nokkra átta
þúsund metra tinda, og því er það haf-
ið yfir allan vafa að við vorum tilbúnir.
Veðurskilyrðin voru furðugóð í ár,
vindar við grunnbúðir fóru aldrei yfir
20 km/klst. og á fjallinu, að minnsta
kosti í þeirri hæð sem við náðum, aldr-
ei yfir 40 km/klst. Kostnaður við leið-
angurinn var of hár til að fara saman
við túlkun Mingma G hingað til, sem
er byggð á fáránlegum „tilviljunum“
sem aldrei hefðu átt að eiga sér stað í
svona vel undirbúnum leiðangri.
Vetrarferð á K2 bíður
Eftir Tomaž Rotar »Ég vona að við
Snorri fáum ein-
hvern tíma fullnægjandi
skýringu sem fer saman
við atburðina á fjallinu.
Tomaž Rotar
Höfundur er fjallamaður.