Íslenskar landbúnaðarrannsóknir - 01.09.1974, Qupperneq 62

60 ÍSLENSKAR LANDBÚNAÐARRANNSÓKNIR
inum, þó að áhrif hennar á niðurstöðurnar
virðist fremur lítil.
A grundvelli fyrrnefndra niðurstaðna virð-
ist ráðlegast að haga framkvæmd kynbóta-
starfsins á eftirfarandi hátt:
Árlega væru tekin í notkun um 30 ný
naut, sem væru synir bestu foreldra, sem
fyndust í stofninum hverju sinni. Frystir
væru 5000—6000 sæðisskammtar úr hverju
nauti. Sent væri strax það sæðismagn, sem
þarf til að tryggja 80—100 skýrslufærðar
dætur undan hverju nauti í nautgriparæktar-
félögunum. Þegar afkvæmadómur væri feng-
inn, væri það sæði, sem til væri úr 6—10
bestu nautunum, notað. Tvö bestu nautin
væru notuð sem nautsfeður. Hér kæmi einnig
til greina að nota allra bestu nautsfeðurna
lengur en eitt ár, eins og Hutt et al. (1972)
hafa bent á. Oreyndu nautin væru nomð til
hdminga, eða rúmlega það, á við reynd naut.
Þessi tilhögun er í ýmsum atriðum veru-
lega frábrugðin því, sem nú tíðkast. Gert er
ráð fyrir einni kynbótaeiningu og að kyn-
bótastarfið byggi alveg á skýrsluhaldinu, en
hlutverki afkvæmarannsóknastöðvanna sé
íokið. Nautum, sem tekin eru í notkun ár-
lega, fjölgar veruiega. Fryst er minna af sæði
úr hverju nauti en gert er á kynbótastöðinni
á Hvanneyri.
Ragnar Eiríksson (1971) kannaði nokkra
þeirra þátta, sem hér hefur verið fjállað um.
Af niðurstöðum hans má nefna, að hann
leggur til, að afkvæmahópsstærð sé 40 dæt-
ur, 40 óreynd naut séu tekin í notkun árlega
og að þau séu notuð á 35—50% kúnna.
Hann tók ekki tillit til kostnaðar, heldur
miðaði eingöngu við væntanlega erfðafram-
för. Niðurstöður hans em því í ágætu sam-
ræmi við niðurstöður okkar.
Hér er gert ráð fyrir að nota óreynd naut
tiltölulega mikið, en frysta fremur lítið sæð-
ismagn úr hverju nauti. Er það í samræmi
við endurskoðun á norsku kynbótaáætluninni
(Instilling NRF, 1972).
Aðrir útreikningar hafa sýnt, að tiltölu-
lega mikil notkun á reyndum nautum og
frysting á miklu magni sæðis úr hverju nauti
sé higkvæmast (Brascamp, 1973 og Har-
ing, 1972). Þær niðurstöður em þó fengnar
úr margfalt stærri erfðahópum en hér er
reiknað með.
Takist að lækka kostnað við nautahaldið,
ber að fjölga nautum, sem tekin em í notkun
árlega, og minnka dætrahópana í afkvæma-
rannrókn.
Magnús B. Jónsson (1969) hefur bent á,
að taka verði tilJit til fleiri eiginleika en
mjólkurafkasta einna sér í kynbótastarfinu, og
nefnir þar m. a. kjötsöfnunareiginleika og
m j altaeiginleika.
Hér hefur verið sýnt fram á, að verulega
megi auka einblendingsrækt til kjötfram-
leiðslu, sé slíkt af framleiðsluástæðum æski-
legt, án þess að það skaði kynbótaframfarir
fyrir mjólkurafköstum.
Verði kjötframleiðsla af nautgripum veiga-
mikil framleiðslugrein hérlendis, mun þó
ávallt stór hiuti af erfðaeðli framleiðslugrip-
anna ráðast af erfðaeðli mjólkurkúastofnsins.
Urval fyrir vaxtarhraða væri eðlilegast að
framkvæma sem einstaklingsúrval vegna þess,
hve arfgengi fyrir vaxtarhraða er hátt. Slíkt
úrval þýddi þá fyrst og fremst minni úrvals-
styrkleika nautsmæðra, sé gert ráð fyrir, að
þessir tveir eiginleikar séu ótengdir.
Erlendis hafa nokkrar rannsóknir farið
fram á þessum þáttum. Hill (1971) og MC-
Clintock og Cunningham (1972) benda
á, að rétt sé að nota einblendingsrækt eins
mikið og viðhaldsþörf stofnsins leyfir. Haring
(1972) komst að raun um, að miðað við
verðlag í Þýskalandi væri ekki rétt að velja
fyrir vaxtarhraða með einstaklingsúrvali, en
nýta slíkar upplýsingar þess í stað í kynbóta-