Morgunblaðið - 13.06.2020, Blaðsíða 23

23
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 13. JÚNÍ 2020
Varp Fjórir litlir gæsarungar voru nýskriðnir úr eggjunum í hreiðri í Gufunesi þegar ljósmyndari átti þar leið hjá í gær.
Eggert
vinna er í fullum gangi um þessar
mundir, engar niðurstöður eru
komnar en margar tilgátur eru á
sveimi í alþjóðasamfélaginu.
Fyrsta tilfelli Covid-19 var opin-
berlega staðfest í Wuhan-borg en
það þýðir ekki endilega að upprun-
ann sé að finna þar. Nokkur ríki,
eins og t.d. Frakkland og Banda-
ríkin, hafa undanfarið staðfest til-
felli sem hefur komið í ljós að voru
staðfest á undan fyrstu tilfellunum
í Wuhan. WHO hefur einnig lýst
sig reiðubúið til að skoða allar
upplýsingar sem gætu leitt okkur
nær því að rekja uppruna veir-
unnar og mun skoða allar slíkar
ábendingar. Sameiginleg yfirlýsing
nokkurra helstu alþjóðlegu sér-
fræðinga í heilbrigðisvísindum,
sem birtist í hinu virta lækna-
tímariti Lancet, staðfestir einnig
ferðum og reynslu af
meðhöndlun farald-
ursins með umheim-
inum með opnum og
ábyrgum hætti og
höfum við brugðist
við áhyggjum ýmissa
aðila og aukið sam-
vinnu við alþjóða-
samfélagið.
Í öðru lagi: Kína
hefur aldrei skorast
undan því að rann-
saka uppruna veir-
unnar. Við höfum
alltaf verið opin fyrir alþjóðlegum
rannsóknum og styðjum fagleg
samskipti milli vísindamanna sem
felast í að skiptast á gögnum og
reynslusögum af baráttunni við
veiruna. Það eina sem við erum
ósátt við eru staðhæfulausar ásak-
anir gegn Kína og að reynt sé að
nota rannsóknir á uppruna veir-
unnar í pólitískum tilgangi. Hinn
19. maí var samþykkt á 73. Al-
þjóðaheilbrigðisþinginu (WHA)
ályktun varðandi viðbrögð við Co-
vid-19-faraldrinum og var Kína,
eitt af 140 ríkjum, þátttakandi og
styrktaraðili ályktunarinnar.
Ályktunin staðfestir og styður við
forystuhlutverk WHO gegn far-
Hinn 8. júní var birt í Morgun-
blaðinu ritstjórnargrein undir
nafninu „Hvers vegna þessi
leynd?“ þar sem settar voru fram
vangaveltur og gagnrýni varðandi
það af hverju Kína væri að hindra
alþjóðlegar rannsóknir á uppruna
kórónuveirunnar. Mig langar fyrir
hönd kínverska sendiráðsins að
benda á nokkur atriði.
Í fyrsta lagi: Í hinu alþjóðlega
upplýsingasamfélagi nútímans hef-
ur Kína hvorki áhuga né getu til
að hylma yfir neitt sem tengist
faraldrinum. Faraldurinn af völd-
um Covid-19 er einhver mesta vá
sem hefur ógnað mannkyninu síð-
ustu hundrað árin og er alvarleg
kreppa og gríðarleg áskorun fyrir
allan heiminn. Þegar Kína stóð
fyrst frammi fyrir þessum óvænta
sjúkdómi tilkynnti það umsvifa-
laust um sjúkdóminn til WHO og
til alþjóðasamfélagsins og setti
umsvifalaust af stað rannsóknir á
veirunni og áhrifum hennar og
birti síðan í byrjun janúar grein-
ingu á genamengi veirunnar og
hlaut Kína þakkir fyrir frá WHO
og alþjóðasamfélaginu. Kínverska
ríkisstjórnin hefur síðan deilt að-
aldrinum og biðlar til
aðildarríkja að vinna
gegn mismunun og
ásökunum, berjast
gegn upplýsingaóreiðu
og vinna saman að
rannsóknum á grein-
ingu, meðferð, lyfja-
meðferð, leitinni að
bóluefni og rann-
sóknum á uppruna
veirunnar. Sérstaka
áherslu skyldi leggja á
að grafast fyrir um ná-
kvæman uppruna veir-
unnar og hvernig hún barst yfir í
menn, með viðkomu í hugsanlegum
millihýslum. Í ályktuninni er sér-
stökum stuðningi lýst við að WHO
hlutist til um sanngjarna og sjálf-
stæða endurskoðun innan við-
unandi tímatakmarkana. Við von-
umst til að þessari ályktun frá
WHA verði fylgt eftir með festu
og komi til með að bæta viðbrögð
alþjóðasamfélagsins í framtíðinni.
Í þriðja lagi: Þessi nýja kórónu-
veira er áður óþekkt veira. Það er
viðfangsefni heilbrigðisvísinda-
manna að komast að uppruna
hennar. Niðurstaðan verður að
byggjast á grunni staðreynda og
vísindalegra vinnubragða. Þessi
að Covid-19 eigi sér náttúrulegan
uppruna og sé ekki tilbúin veira.
Nú nýlega gaf forstjóri Veiru-
fræðistofnunarinnar í Wuhan,
ásamt samstarfsmönnum sínum í
Bandaríkjunum til langs tíma, það
út með skýrum hætti að stofnunin
hefði hvorki áætlanir um né getu
til að framleiða neinar kórónu-
veirur.
Kína hefur fært gríðarlegar
fórnir en á sama tíma lagt sitt af
mörkum til að berjast gegn veir-
unni á heimsvísu. Það ætti að virða
framlag Kína og það ætti ekki að
gagnrýna það og ásaka án nokk-
urra raka. Kína kallar eftir því að
alþjóðasamfélagið standi saman og
hafni fordómum og hroka og hafni
öllum tilraunum til að finna söku-
dólga og annað sem er notað til að
slá pólitískar keilur, og standi
saman gegn fordómum og ásök-
unum í pólitískum tilgangi. Með
því að gera það munum við sjá að
andi einlægni, samvinnu, ábyrgðar
og staðfestu mun leiða einstak-
linga og þjóðir frá öllum heims-
hornum til sigurs gegn faraldr-
inum.
Eftir Le Shuang
Le Shuang
» Í hinu alþjóðlega
upplýsingasamfélagi
nútímans hefur Kína
hvorki áhuga né getu til
að hylma yfir neitt sem
tengist faraldrinum.
Höfundur er talsmaður kínverska
sendiráðsins á Íslandi.
Athugasemdir talsmanns kínverska sendiráðsins á Íslandi
Þegar skórinn
kreppir og atvinnu-
leysi eykst beinast
sjónir að atvinnuleys-
isbótum. ASÍ kom ný-
verið fram með til-
lögur þess efnis að
hækka verulega at-
vinnuleysisbætur.
Slíkar hugmyndir þarf
að skoða af yfirvegun,
ekki einungis í ljósi
erfiðrar stöðu í efnahagsmálum
heldur fyrirsjáanlegra langtíma-
áhrifa. Mikilvægt er að aðilar
vinnumarkaðar og stjórnvöld geri
sér grein fyrir að rétt viðbrögð við
auknu atvinnuleysi er ekki hækkun
atvinnuleysisbóta heldur sköpun al-
mennra skilyrða fyrir varanlegri
fjölgun starfa og að spornað verði
gegn langtímaatvinnuleysi. Í milli-
tíðinni er óhjákvæmilegt að fjöl-
margir þurfi að þiggja atvinnu-
leysisbætur þar til efnahagslífið
nær fyrri styrk. Markmið atvinnu-
leysisbóta er að fleyta fólki yfir
tímabundið tekjufall vegna starfs-
missis og veita ráðrúm til að finna
starf við hæfi. ASÍ krefst hins veg-
ar svo mikillar hækkunar bóta að
stórum hluta atvinnulausra yrðu
nánast tryggðar fullar fyrri tekjur í
hálft ár. Tillögurnar eru rökstuddar
með vísan til ástandsins á vinnu-
markaði, þótt flestum
ætti að vera ljóst að
næðu þær fram að
ganga yrðu þær ekki
aftur teknar.
Tillögur ASÍ eru
þríþættar; 16 prósent
hækkun hámarks
tekjutengdra bóta, tvö-
földun tímabils tekju-
tengdra atvinnuleysis-
bóta og hækkun
grunnatvinnuleysis-
bóta um 10 prósent. Í
krónum talið felur
krafan í sér hækkun hámarksbóta
úr rúmlega 456 þús.kr. í 529 þús.kr.
og hækkun grunnbóta úr tæplega
290 þús.kr. í rúmlega 318 þús.kr.
Þá krefst ASÍ breytinga á útreikn-
ingi tekjutengdra atvinnuleysisbóta
þannig að skerðing vegna tekna
hefjist við tekjur umfram lág-
markstekjutryggingu. Næði sú
krafa fram að ganga myndu bætur
til starfsmanns sem hafði 550
þús.kr. í laun áður hækka um 100
þús.kr., eða úr 385 þús.kr. í 485
þús.kr. Að mati ASÍ eru slíkar
breytingar, ef til þeirra kæmi, hóf-
legar og einfaldar og ástæðulaust
að bíða með að hrinda þeim strax í
framkvæmd.
Tillögur ASÍ letjandi til
atvinnuleitar
Höfuðmáli skiptir að atvinnuleys-
isbótakerfið sé byggt upp þannig að
hvati sé til atvinnuleitar. Tveir
meginþættir skipta máli í því efni;
fjárhæð atvinnuleysisbóta og
hversu víðtækur réttur er til þeirra.
Því minni sem munurinn er á at-
vinnuleysisbótum og launum starfs-
manns fyrir atvinnumissi, þeim
mun minni hvati er til atvinnuleitar,
sem síðan þrýstir upp atvinnuleysi.
Þetta hefur verið staðfest í fjölda
fræðigreina. Við blasir að starfs-
maður, sem hafði 550 þús.kr. í laun
áður og fær 485 þús.kr. í tekju-
tengdar atvinnuleysisbætur, hefur
lítinn hvata til að ráða sig til vinnu
á ný vegna tekjutaps. Þegar tekið
er tillit til óhjákvæmilegs kostnaðar
við að sinna starfi, til dæmis ferða-
kostnaðar og leikskólagjalda, blasir
við að frá tekjusjónarmiði er hvat-
inn lítill sem enginn við slíkar að-
stæður.
Mikilvægt er að horfa á heildar-
myndina. Við samanburð á fjár-
hæðum atvinnuleysisbóta milli
landa er algengast að bera saman
ráðstöfunartekjur fyrir og eftir at-
vinnumissi. Árið 2019 voru atvinnu-
leysisbætur á Íslandi þær sjöundu
hæstu meðal OECD-ríkja í slíkum
samanburði. Næði ASÍ fram kröf-
um sínum yrðu atvinnuleysisbætur
þær allra hæstu innan OECD, þ.e.
hvergi minni munur á tekjum fyrir
og eftir atvinnumissi og þ.a.l.
hvergi minni hvati til atvinnuleitar
en á Íslandi. Álíka niðurstaða fæst
þegar litið er til langtímaatvinnu-
leysis. Afleiðingarnar eru þekktar;
atvinnuleysi ykist enn frekar og
langtímaatvinnulausum fjölgaði
með tilheyrandi kostnaði fyrir sam-
félagið allt. Þá er betur heima setið
en af stað farið.
Í apríl 2020 mældist atvinnuleysi
18 prósent. Atvinnuleysi er eitur í
beinum þjóðarinnar og eitt mikil-
vægasta viðfangsefni næstu miss-
era er sköpun arðbærra starfa.
Efnahagsleg hagsæld byggist á því
að skapa aukin verðmæti sem
landsmenn allir njóta góðs af í
formi bættra lífskjara.
Það verður ekki gert með rót-
tækum breytingum á atvinnuleysis-
bótakerfinu þannig að heimsmet sé
slegið í atvinnuleysisbótum. Slík að-
gerð væri hvorki einföld né skyn-
samleg ráðstöfun.
Eftir Ásdísi
Kristjánsdóttur
Ásdís Kristjánsdóttir
»Höfuðmáli skiptir að
atvinnuleysisbóta-
kerfið sé byggt upp
þannig að hvati sé til at-
vinnuleitar.
Höfundur er aðstoðarframkvæmda-
stjóri Samtaka atvinnulífsins.
Bótamet eitur í beinum þjóðarinnar