Morgunblaðið - 20.08.2020, Page 43

Morgunblaðið - 20.08.2020, Page 43
MINNINGAR 43 MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 20. ÁGÚST 2020 hans var alltaf opinn. Ég leit mikið upp til hans og hann sýndi alltaf mikinn kærleik. Þó að hann yrði landsfrægur sýndi hann aldrei hroka, eins og margir sem öðlast hafa frægð. Meira að segja þegar hann var í hrókasamræðum eða í viðtali og ég litla frænka birtist þá rauk hann til að knúsa mig. Hann gerði æskuár mín og systkina minna ógleymanleg með því að mæta ár eftir ár í jóla- sveinabúningi á aðfangadag og þá mætti hann með gjafirnar, frá ömmu okkar og systkinum mömmu, og fór á milli heimila þeirra, með strigapoka á bakinu. Ein jólin var hann seinn fyrir og bað mig að koma með sér að klára að deila út jólagjöfunum. Þá var ég orðin 10 ára og vissi að þetta var Gísli Rúnar, skemmtilegi frændi minn, í jólasveinabúningi. Hann gladdi ekki bara fjölskyld- una í áraraðir, heldur alla þjóðina, með sínum einstaka húmor. Sem unglingur kunni ég flesta brand- arana sem þeir „Kaffibrúsakarl- arnir“ gerðu ódauðlega. Ég er líka svo þakklát fyrir að dætur mínar og barnabörnin þrjú fengu að kynnast honum. Þessi ár sem hann bjó á móti Írisi dóttur minni á Langholtsveginum mynd- aðist mikil vinátta á milli þeirra. Arnar, elsta barnabarnið mitt, leit mikið upp til Gísla frænda og fannst það með bestu afmælis- og fermingargjöfum að fá þennan skemmtilega frænda sinn í veisl- urnar. Þegar ég hafði samband við Gísla Rúnar í vor þegar ég var að vinna við bókina mína, og spurði hann hvort ég mætti birta myndir sem hann átti, sagði hann, eins og honum var lagið: „Elsku frænka, mín er ánægjan.“ Það er sár sökn- uður að mesta „húmorista“ Ís- lands og elskulegum frænda. Elsku Gísli Rúnar, takk fyrir allt! Kæra fjölskylda, innilegar samúðarkveðjur til ykkar allra. Ég kveð kæran frænda með ljóði eftir mömmu hans, sem á vel við að skilnaði: Ég vil gjarnan lítið ljóð, láta af hendi rakna. Eftir kynni afar góð, ég alltaf mun þín sakna. (Guðrún V. Gísladóttir) Þín frænka, Sigrún Jóna Andradóttir. Gísli Rúnar bróðir minn er genginn á braut sem er mér afar þungbært og söknuðurinn mikill. Ég vil deila fáeinum minningum með ykkur. Fjölskyldan bjó að Snorrabraut 65 þegar Gísli Rúnar kom í heiminn, þá var ég 6 ára. Ég tók þátt í að gæta hans og fann fyrir mikilli ábyrgð. Eitt sinn vor- um við bræður úti fyrir og týndi ég Gísla. Móður okkar var mjög brugðið, litli sólargeislinn á heim- ilinu horfinn, týndur, ekki góð frammistaða. Skömmu síðar komu ungir drengir með Gísla. Þeir sögðu að hann hafi verið á rölti í átt að Skólavörðuholtinu. Hann hafði gert grein fyrir nafni og heimilisfangi á skýran og skil- merkilegan hátt. Þarna strax kom frásagnarhæfileikinn hans í ljós. Móðir okkar var svo glöð að hún gaf drengjunum gullsleginn túkall sem var há upphæð í þá daga. Þegar ég var 9 ára fluttum við á Selvogsgrunn 26 við Laugarásinn sem varð æskuheimili okkar til fullorðinsára. Þrír synir fæddir 47, 53, 59 og Gísli í miðjunni. Nýja hverfið var ævintýraheimur, göm- ul býli hér og þar sem gáfu hverf- inu hlýlegan svip. Ný hús spruttu upp og sementslykt lá í loftinu. Grasskikar urðu að fótboltavöll- um. Í hverfinu var skari af börn- um og við eignuðumst marga vini- .Við fórum í strætó í bæinn til að sækja fundi hjá KFUM. Síðar lá leið okkar bræðra í sumarbúðir sömu samtaka í Vatnaskógi. Strax í barnæsku hafði Gísli Rúnar mikið dálæti á því að skapa ýmsa karaktera með förðun og sminki sem hann lék síðan fyrir okkur. Hann var mjög flinkur að móta í leir þekktar persónur og í öndvegi í herbergi hans var afar vel gert líkan af sjálfum Chaplin. Gísli Rúnar var frá sex ára aldri, daglegur gestur á heimilum margra nágranna okkar og skemmti heimilisfólki. Hann fékk útrás fyrir leiklistarbakteríuna þegar hann skemmti í veislum þeirra, oft fyrir fjölda manns. Þar hermdi hann listavel eftir séra Bjarna, séra Jóni Auðuns og Bjarna Ben. Þá var Gísli aufúsu- gestur í nágrannahúsum í gervi jólasveinsins. Gísli Rúnar gekk í Laugarnes- og Laugalækjarskóla og átti gott með að læra en hugurinn var allt- af við leikhúsið. Hann var 5 ára þegar hann sá sitt fyrsta barna- leikrit í Þjóðleikhúsinu sem var Undraglerið með Bessa Bjarna- syni í aðalhlutverki. Ég man að hann sagði strax að þarna vildi hann vera. Eitt sinn í barnaskóla var Gísli í teiknitíma. Bekkurinn spreytti sig á myndefni sem kennarinn hafði teiknað á töfluna. Áður en tíman- um lauk kom kennarinn að máli við Gísla, hvort hann mætti eiga verkið sem var auðsótt. Þar hafði Gísli teiknað mynd nauðalíka teiknikennaranum. Leiklistarnám Gísla Rúnars hófst hjá Ævari Kvaran. Hann var skemmtikraftur af guðs náð, algjört séní en þó enginn nörd en hann léði tungunni það nýyrði. Af- kastamikill leikritaþýðandi, rit- höfundur, leikstjóri, teiknari, hag- yrðingur og afbragðsgóður leikari. Hvert einasta verkefni og viðfangsefni tók Gísli Rúnar föst- um tökum með sínu lagi. Gísli Rúnar las ekki gagnrýni þó hann væri ekki yfir hana hafinn. Hann einsetti sér ávallt að skila full- komnu verki og stóð við það. Fer- ilskrá Gísla Rúnars er greypt inn í vitund þjóðarinnar. Ég var stoltur af Gísla Rúnari, við bræður höfðum um margt ólíkar skoðanir og lífsstíl. Það skyggði aldrei á vináttu okkar. Við gátum alltaf tekið tal saman og rætt hlutina í bróðerni. Oftast var undiraldan kímin og gleðin réð ríkjum. Guð blessi minningu þína um alla eilífð, elsku bróðir. Meira: mbl.is/andlat Baldur Jónsson. Stöðvið heiminn, hér fer ég út! Erfiðust er sú kveðjustund, sem kemur skyndilega og óund- irbúið, ferðalagið á enda þó ekkert bendi til þess að vagninn sé kom- inn á endastöð. Minningarnar rúlla yfir tjaldið og hvílík litbrigði, stemningin ým- ist í hæstu hæðum, hlátrasköll og fíflagangur, eða dýpstu öldudalir, grátköst og dramatík. Tónlistin, – því það var alltaf tónlist, ýmist hressustu Cole Porter standard- ar, bullið í Spike Jones eða dapur- legustu tónlistarperlur Charlie Chaplin. Það væri hægur vandi að fylla heila minningargrein um Gísla Rúnar með titlum þeirra dægur- laga sem tvinnast minningum um hann og það þyrfti vart að segja meira. Hvort sem hann átti sam- leið með okkur stutta stund eða langa, þá var alltaf tónlist, – og við erum ekki að tala um lágstemmda bakgrunnstónlist, heldur ákafa, taktfasta hrynjandi og stöðugt, hnitmiðað tónlistargrúsk. En það var ekki eina grúskið, það var grúskað í leiklist, kvik- myndum, gömlum ljósmyndum, tungumálinu og hverju því sem bar á góma í það og það skiptið, – og það var sko ekki neitt káf í yfir- borðinu, ó nei, það þurfti að kryfja til mergjar, fara á dýptina, lýsa út í hvert horn, kanna alla rangala og finna allar sögurnar, því það voru sögur við hvert fótmál, í tali, tón- um og myndum. Um þessar sögur var svo skraf- að löngum stundum, stundum allt of löngum, því sjaldan er aldrei oft nema stundum svo notaður sé einn af ótal uppdiktuðum máls- háttum Gísla Rúnars. Enginn var jafn fundvís á sögur og enginn safnaði sögum af ann- arri eins ákefð, og svo mundi hann þær allar og þreyttist ekki á að segja þær, hafa þær eftir, herma eftir þeim sem komu við sögu eða þeim sem einu sinni höfðu sagt þær. Það kann að vera hvort tveggja bölvun og blessun að muna alla skapaða hluti, minningarnar eiga það til að verða sem myllusteinar í farangrinum, en þær eru líka dýr- mætur efniviður skapandi fólki eins og Gísla. Endalaus upp- spretta, stundum létt og leikandi, sem lindin tær, en stundum djúp og dularfull, með hættulegum hyljum og myrkum sprungum. Glíma okkar við áskoranirnar í lífinu tekur sannarlega á sig ýms- ar myndir. Glíma Gísla Rúnars var snúin, ekki síst vegna þess hve kröfuharður hann var, jafnt á sjálfan sig sem aðra, – fjölskyldu, vini og samverkamenn í listunum, aldrei veittur neinn afsláttur, allt- af farið alla leið, og tíminn skipti engu máli, klukkan var alltaf ann- aðhvort bara níu eða þrjú. En svo kom að því að sandurinn í tímaglasinu rann út, ljósin dofn- uðu, tónlistin hljóðnaði, heimurinn stöðvaðist og Gísli Rúnar yfirgaf vagninn. Eftir sitjum við og höld- um ferðalaginu áfram án hans, yljum okkur við litríkar minning- arnar og í bakgrunni heyrum við óminn af Smile eftir Charlie Chaplin. Ég bið þess að ljós heimsins lýsi fjölskyldu og vinum Gísla Rúnars og að englar alheimsins umvefji þau og styrki í sorginni. Kolbrún Halldórsdóttir. Gísli Rúnar átti engan sinn líka. Landsmenn eiga ógleymanlegar minningar um hann í hlutverkum sem hann lék á sviði eða á hvíta tjaldinu. Á seinni árum voru áhrif Gísla þó mest í hlutverki þýðanda og skálds, enda á hann heiðurinn af íslenskum handritum margra ástsælustu leiksýninga okkar tíma. Þar naut snilligáfa Gísla Rúnars sín vel, staðfærslur, orða- leikir, húmor og alvara. Styrkleik- inn fólst ekki síst í natninni og ná- kvæmninni, myljandi húmor og miklu listfengi þegar unnið var með bundið mál. Ég er ekki í vafa um að gangur margra þessara sýninga er ekki síst snilldarlegum staðfærslum Gísla að þakka. Framlag hans til íslensks leikhús- lífs er ómetanlegt og fæst seint fullþakkað. Við Gísli Rúnar kynntumst þegar ég, kornungur, tókst á við mitt fyrsta leikstjórnarverkefni þar sem hann brilleraði í einu hlutverkinu. Þá strax tókst með okkur Gísla mikil vinátta sem svo átti eftir að dýpka eftir því sem ár- in liðu. Saman unnum við að ótal uppsetningum í ólíkum leikhús- um. Gísli var alltaf hvetjandi, hlýr og örlátur á góð ráð. Fyrst og síð- ast var hann litríkur og óborgan- lega skemmtilegur. Símtölin voru ófá, hugmyndirnar streymdu og hann fór á flug. Þá þurfti góðan tíma, rétt eins og þegar tölvupóst- ar komu frá honum, því þeir voru langir en að sama skapi einstak- lega innihaldsríkir, vandaðir og drepfyndnir. Stuttir vinnufundir vildu dragast á langinn, stóðu oft klukkustundum saman, hlaðnir ógleymanlegum augnablikum þegar Gísli las, söng og lék nýjar þýðingar. Hann kom með ótal til- lögur og tilboð, hugmyndirnar voru óþrjótandi, enda var hann á þessum tímapunkti búinn að liggja dag og nótt yfir verkinu. Þegar handriti var svo skilað var allt eins og það átti að vera. Text- inn margyfirlesinn, búið var að velja réttu útgáfurnar af hverju versi og hverju orði, handritið hafði verið vandlega brotið um, búið var að velja ólíkar leturgerðir og leturstærðir, forsíðan útpæld, útdrættir fylgdu og jafnvel vand- aður listi yfir leikmuni. Hjá Gísla var hvergi slegið af. Gísli var einstaklega vel lesinn og kunni að auki fjölmargar óborganlegar gamansögur af uppákomum að tjaldabaki, hér heima og erlendis. Þótt ekkert jafnist á við að heyra sögumann- inn sjálfan segja þessar sögur þá voru þær sem betur fer gefnar út fyrir skömmu og leikhússögur Gísla Rúnars verða því aðgengi- legar um ókomna tíð eins og svo mörg verk hans. Gísli Rúnar var séní og ástríðu- maður. Ástríðan fyrir leikhúsinu og lífinu var drifkrafturinn. Hon- um lá alltaf mikið á hjarta, hann gaf aldrei afslátt – alltaf skyldi farið alla leið. Þjóðleikhúsið og íslenskt sam- félag á Gísla Rúnari mikið að þakka. Hans er sárt saknað. Sjálf- ur er ég fullur þakklætis fyrir vin- áttu, samstarf og ógleymanlegar stundir sem ég átti með vini mín- um. Ég votta elsku Eddu, Björg- vini, Róbert, Evu, Margréti og öðrum ástvinum mína innilegustu samúð. Minningin um húmoristann, séníið og ástríðumanninn Gísla Rúnar mun lifa um ókomna tíð. Magnús Geir Þórðarson, þjóðleikhússtjóri. Hann var fjölhæfur leikhús- listamaður hann Gísli Rúnar. Hann lét sér ekki nægja að leika heldur leikstýrði, samdi, þýddi – og bætti við. Hafði eins og vera ber skoðanir á öllu sem sýninguna varðaði. Ég tala nú ekki um á hár- greiðslu, gervum og sminki. Hann lagði nefnilega mikið upp úr ytra útliti þeirrar persóna sem hann túlkaði hverju sinni og nýtti sér sérkenni þeirra. Í einni leiksýn- ingu sem hann lék í hjá mér útbjó hann fyrir sig sérstakan smink- skáp baksviðs, þar sem hár, skegg og förðunartól héngu í röðum. Skáphurðin var klofin í miðju og opnaðist til beggja handa þannig að úr varð eins og lítil altaristafla og fyrir og eftir sýningar dundaði hann sér fyrir framan altarið sitt af ótrúlegri nákvæmni, hver and- litsdráttur og hvert hárstrá þaul- hugsað. En þótt Gísli væri sérvit- ur og haldinn fullkomnunaráráttu á mörkum þess óþægilega fyrir- gafst honum allt vegna þess hve góður leikari hann var og hversu frábærlega hann gat tímasett til- svör sín, þannig að þau féllu á ná- kvæmlega því sekúndubroti sem til þurfti. Leiðir okkar lágu saman þegar við vorum að byrja feril okkar: hann lék sitt fyrsta hlutverk í mínu fyrsta leikstjóraverkefni að loknu námi. Verkið var sænskt leikrit, Sandkassinn, og mér varð ljóst að hér var kominn drengur sem mikils mátti af vænta. Skömmu síðar flaug hann inn í Leiklistarskólann og seinna stundaði hann nám í Bretlandi. Þangað heimsóttum við Tóta þau Eddu og áttum með þeim yndis- legar stundir í London. Þegar hann var að ljúka því námi var ég orðinn leikhússtjóri í Iðnó og fékk hann til að koma heim og leika hjá okkur. Hann lék með glæsibrag í nokkrum sýningum: revíunni Skornum skömmtum, Angantý Bogesen í Sölku Völku og Schev- ing sýslumann í Svartfugli. Ég fól honum líka að leikstýra Dario Fo farsanum Félegt fés, sem hann að sjálfsögðu gerði með sóma. Við höfðum reyndar áður glímt við Dario Fo, það var í Við borgum ekki hjá Alþýðuleikhúsinu, þar sem hann fór á kostum í fjórum hlutverkum! Það var alltaf gaman að vinna með Gísla hvort sem það var í at- vinnuleikhúsunum, sjónvarpinu eða að búa til fjölskylduskemmt- unina á Arnarhóli á 17. júní. Í Þjóðleikhúsinu sömdu þau hjónin fyrir okkur farandsýningu, Áhorf- andinn í aðalhlutverki, sem sýnd var í skólum og á vinnustöðum. Hann lék svo í nokkrum sýning- um: 13. krossferðinni, Emil í Katt- holti og M. Butterfly og leikstýrði farsanum Allir á svið. Hann starf- aði við öll íslensku atvinnuleikhús- in, auk starfa í leikhópum og á eig- in vegum. Fjölmörg verk hans í sjónvarpi hafa aukið hróður hans og gert hann að eftirlæti stórs hluta þjóðarinnar. Eitt skemmti- legasta verkefni okkar Gísla var þegar hann lék hjá mér í Ára- mótaskaupinu 1989, þar sem hann samdi einnig mörg atriðanna. Frábært og hárnákvæmt tíma- skyn hans sem gamanleikara naut sín þar til fulls og sömuleiðis fjöl- hæfnin í ótal ólíkum hlutverkum. Það er mikil eftirsjá að Gísla Rúnari með allar sínar gáfur og hæfileika. Við Tóta og fjölskyldan sendum Eddu, Björgvini og fjöl- skyldu okkar innilegustu samúð- arkveðjur á þessum óvæntu tíma- mótum. Stefán Baldursson. Það fyrsta sem kemur upp í hugann þegar ég hugsa um Gísla frænda er hlýleiki og raunveru- legur áhugi hans á fólkinu í kring- um sig. Ég man eftir mörgum skemmtilegum stundum og áhugaverðum samtölum við Gísla frænda þegar ég var krakki. Oftar en ekki hitti maður Gísla hjá afa og ömmu á Selvogsgrunni en það var æskuheimili þeirra bræðra. Gísli sýndi manni áhuga og gaf sér tíma. Hann lét manni líða eins og maður væri miðpunkturinn. Ég man á þessum árum var ég voða montinn af frænda mínum enda mikið í sviðsljósinu. Seinna breyt- ist svo montið í hreinræktað stolt þegar maður áttaði sig virkilega á hversu fjölhæfur og hæfileikarík- ur Gísli var. Það er í raun ótrúlegt hversu miklu Gísli áorkaði og það á mjög breiðu sviði. Hann fór oft ótroðnar slóðir og úr varð meistaraverk. Það er erfitt að velja á milli þeirra óteljandi verka sem þessi snilling- ur skildi eftir sig en í sérstöku uppáhaldi hjá mér er Algjör Sveppur og Heilsubælið í Gerva- hverfi. Hin síðari ár hittumst við Gísli helst við stærri tilefni stórfjöl- skyldunnar. Strákarnir mínir kynntust Gísla og höfðu nákvæm- lega sömu sögu að segja af frænda sínum – „hann Gísli er svo hlýr og góður“. Gísli var ótrúlega barn- góður. Það er mér sérstaklega minnisstætt í fermingu elsta son- ar okkar að fermingarbarnið hélt góða ræðu. Gísla fannst takast vel til og passaði sérstaklega að láta drenginn vita sem var mjög upp með sér. Þetta lýsti Gísla vel. Það var ótrúlega gaman að vera í kringum Gísla. Hann var með einstaka frásagnargetu og bjó að endalaust skemmtilegum sögum. Hann var líka ótrúlega fróður um ýmislegt milli himins og jarðar. Hann gat miðlað fróð- leik um ættir okkar langt aftur og svo leitaði maður til hans um ráð- leggingar um gott leikhús í Lund- únum. Hann var tilbúinn til að gefa af sér og manni leið vel í ná- vist hans. Það er virkilega sárt að kveðja þig elsku Gísli frændi minn – hvíl í friði. Brynjólfur J. Baldursson. Gísli Rúnar. Stóri frændi okkar og bestask- inn. Að koma heim til þín var eins og að mæta í leikhús. Gervitenn- ur, hárkollur, smink og sniðugt dót upp um alla veggi. Vínyl-spil- arinn mundaður, útvarpið í gangi og oftar en ekki gripið til banjós eða annarra furðuhljóðfæra í of- análag, sérstaklega þegar vel lá á. Chaplin í öllum stærðum og gerð- um og lyktin af bókunum sem fylltu hvert skúmaskot. Allskyns smáatriði sem eru afar minnis- stæð í huga barna. Við nutum góðs af því að alast upp í návist við þig og njóta þess ævintýraheims sem þú skapaðir. Þú varst okkar einka Hollywood-stjarna. Þegar ferðast er til baka í hug- anum þá hellast minningarnar yf- ir. Merkilegt hvað þær leynast ljóslifandi í hugskotum okkar. Við erum fátækar af orðum SJÁ SÍÐU 44 Móðir okkar, tengdamamma, amma og langamma, INGIBJÖRG ÞORKELSDÓTTIR, Tröllakór 10, Kópavogi, lést fimmtudaginn 6. ágúst á Land- spítalanum við Hringbraut. Jarðarförin hefur farið fram í kyrrþey að ósk hinnar látnu. Kristín G. Jóhannsdóttir Bjarni J. Jóhannsson Carina Broman Þorbjörg Hjálmarsdóttir Sigríður Ósk Benediktsdóttir Haraldur Orri Björnsson barnabörn og barnabarnabörn Ástkær eiginmaður minn, faðir okkar, tengdafaðir og afi, HELGI JÓNASSON, fv. fræðslustjóri, lést miðvikudaginn 12. ágúst á Hrafnistu, Hafnarfirði. Hann verður jarðsunginn frá Hafnarfjarðarkirkju föstudaginn 21. ágúst klukkan 13. Erla Sigurjónsdóttir Guðbjörg Helgadóttir Einar Oddur Garðarsson Kristín Helgadóttir barnabörn og barnabarnabörn Ástkær eiginkona mín, móðir okkar, tengdamóðir og amma, GUÐBJÖRG KRISTÍN HARALDSDÓTTIR, Skipalóni 22, Hafnarfirði, varð bráðkvödd á heimili sínu sunnudaginn 2. ágúst. Útförin hefur farið fram í kyrrþey. Hjálmar Sigurðsson Sigurður J. Hjálmarsson Tiffany Gedalanga Haraldur Hjálmarsson Ragnheiður K. Hjálmarsd. Hilmar Guðlaugsson Ísabella Von Sigurðardóttir

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.