Morgunblaðið - 03.12.2020, Blaðsíða 6

6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 3. DESEMBER 2020
ENGIN SKILYRÐI. ÞÚ ÞARFT HVORKI LYKIL NÉ KORT.
ÖNNUR VILDARKJÖR GILDA EKKI MEÐ LÆGSTA VERÐI ÓB.
ob.is
LÆGSTA
VERÐÓB
ARNARSMÁRI
BÆJARLIND
FJARÐARKAUP
HLÍÐARBRAUT AKUREYRI
Fæst í verslunum okkar
á Selfossi og í Ármúla 42
SPENNANDI ÞRÍLEIKUR
Guðmundar Brynjólfssonar
ALLAR ÞRJÁR
7.990,
Guðni Einarsson
gudni@mbl.is
Norðanstormi er spáð á landinu í
dag og gular viðvaranir í gildi alls
staðar nema á höfuðborgarsvæðinu.
Veðurstofa Íslands hefur varað við
hríðarveðri með allt að 40 m/s vindi á
sumum spásvæðum. Mikill kuldi
fylgir norðanáttinni og verður kalt
fram yfir helgina. Búist var við tals-
verðri ofankomu, skafrenningi og
slæmu skyggni á Vestfjörðum en
sérstaklega á Norður- og Norðaust-
urlandi. Snjóflóðahætta gæti aukist
til fjalla í þessu veðri og geta snjóflóð
fallið á vegi þar sem þeir liggja undir
snjóflóðafarvegum. Í gær var ekki
talin vera hætta á snjóflóðum í
byggð, eins og útlitið var þá.
Borgarbúar eiga von á kulda
Kuldakastið næstu daga gæti orð-
ið það mesta í Reykjavík frá því í
desember 2013, samkvæmt veður-
vefnum blika.is. Norðanloftið sem
steypist yfir næstu daga er hrein-
ræktað heimskautaloft.
„Á höfðuðborgarsvæðinu verður á
fimmtudag og föstudag um 6 til 7
stiga frost og vindur um 10 m/s. Í N-
átt verður hvassast vestan Kvosar-
innar og út á Seltjarnarnesi og Álfta-
nesi. Þá heldur minna frost. Austar
er aukið Esjuskjól, en meira frost á
móti“ segir í frétt Bliku.
Reykjavíkurborg hefur ákveðið að
hafa neyðarskýlin fjögur, Konukot,
Gistiskýlið við Lindargötu, neyðar-
skýlið á Granda og tímabundið neyð-
arathvarf fyrir konur opin allan sól-
arhringinn 3.-7. desember.
15-20 stiga frost í Víðidal?
Trausti Jónsson veðurfræðingur
sagði í gær að veðurspáin hefði litið
verr út fyrir nokkrum dögum hvað
kuldann snerti. Síðan hafi heldur
dregið úr henni. Hann sagði að 6-7
stiga frost á láglendi væri ekki mikið.
En hvassviðrið veldur því að það
verður alls staðar kalt. Trausti sagði
að hitamunur geti verið mikill á höf-
uðborgarsvæðinu. „Það lygnir á
föstudaginn og gerir logn. Þá verður
ábyggilega mikið frost efst og aust-
ast á höfuðborgarsvæðinu en minna
frost vestur í bæ. Ég yrði ekki hissa
á því þótt frostið færi í 15-20 stig í
Víðidal aðfaranótt laugardags,“
sagði Trausti.
Hann sagði að vindkæling skipti
máli fyrir álagið á hitaveituna. „Það
er mjög einstaklingsbundið hvað fólk
þolir vel kælingu. Stór hluti af kæl-
ingu mannslíkamans á sér stað í
gegnum öndun. Þá skiptir ekki máli
hvort það er vindur með frostinu
heldur hvort maðurinn er móður eða
ekki. Sá sem er vel á sig kominn og
mæðist ekki við áreynslu er miklu
öruggari úti í slíkum aðstæðum en sá
sem er í lítilli þjálfun og mæðist.
Eins er það afleitt ef fólk er illa búið
og lendir í skafrenningi. Þá er lík-
aminn alltaf að bræða snjó og láta
hann gufa upp. Það er mjög orku-
frekt og kælir líkamann hratt. Kæl-
ing af völdum mæði annars vegar og
af völdum bráðnunar og uppgufunar
hins vegar vega þyngra hér á landi
en áhrif vindkælingar,“ sagði
Trausti.
Mesta frost sem mælst hefur í
Reykjavík var 24 stig og var það í
janúar 1918. Síðan hefur frost mælst
mest nærri 20 stigum. Trausti sagði
að það teljist óvenjulegt ef frost fer
niður fyrir 13-14 stig við Veðurstof-
una. Búast megi við 10-12 stiga frosti
þar einhvern tíma í flestum árum. Ef
farið er ofar eins og upp í Víðidal eða
upp að Hólmi, ofan við borgina, sé
ekki talað um óeðlilegt frost fyrr en
það er komið í 20 stig. Trausti tók
það fram í lokin að það sé Veðurstof-
an sem gerir veðurspár
Viðbragðsáætlun virkjuð
Veitur hafa virkjað viðbragðsáætl-
un vegna kuldakastsins sem spáð er
næstu daga. Útlit er fyrir að hita-
veitan á höfuðborgarsvæðinu fari að
þolmörkum fram yfir næstu helgi.
Um 90% af hitaveituvatni fer til
húshitunar og er fólk hvatt til að fara
sparlega með heita vatnið svo allir
fái nægt heitt vatn til að hita upp hjá
sér. Þess vegna er fólk hvatt til að
hafa glugga lokaða, gæta þess að úti-
dyr séu ekki opnar lengur en þörf
krefur, láta ekki renna í heita potta,
stilla ofna þannig að þeir séu heitir
að ofan en kaldir að neðan, varast að
byrgja ofna með síðum gluggatjöld-
um eða húsgögnum og minnka inn-
spýtingu á snjóbræðslukerfum.
Kuldakast fram yfir helgina
 Kalt heimskautaloft úr norðri  Norðanstormur og gular viðvaranir  Erfið akstursskilyrði víða
 Neyðarskýli verða opin  Fólk er misjafnlega viðkvæmt fyrir kælingu  Veitur í viðbragðsstöðu
Morgunblaðið/Þorgeir Baldursson
Kuldakast Það verður bæði hvasst og kalt á landinu næstu daga og hefur Veðurstofan gefið út viðvaranir þess
vegna. Skipverjar á Björgu EA 7 bundu landganginn í gær og nutu aðstoðar starfsmanna Akureyrarhafnar.
Viðar Guðjónsson
Skúli Halldórsson
Niðurstaða yfirdeildar Mannrétt-
indadómstóls Evrópu í Landsrétt-
armálinu kallar ekki á neinar sér-
stakar ráðstafanir af hálfu Lands-
réttar sem ekki hefur þegar verið
gripið til. Þetta segir Davíð Þór
Björgvinsson, dómari við Landsrétt
og fyrrverandi dómari við MDE,
sem skrifar um niðurstöðuna á vef
sínum.
Segir hann að í öllu falli sé lík-
lega óhætt að ætla að ekki muni
koma til endurupptöku dæmdra
mála í stórum stíl. Komi til þess, í
einhverjum mæli, muni það þá ekki
hafa sérstök vandkvæði í för með
sér fyrir Landsrétt sem ekki verði
vel við ráðið.
Verulega dregið úr óvissu
Með dómi yfirdeildarinnar, sem
kveðinn var upp í fyrradag, sé
dregið verulega úr þeirri óvissu
sem fyrri dómur skapaði og sé það
vel.
Davíð bendir meðal annars á að í
dómi dómstólsins sé að finna til-
mæli til íslenska ríkisins um að
grípa til almennra ráðstafana til að
leysa úr þeim vandkvæðum sem
dómurinn skapar og koma í veg fyr-
ir frekari brot. Þegar hafi hins veg-
ar þrír af fjórum dómurum verið
skipaðir á traustum grunni nýrrar
skipunar.
Niðurstaða yfirdeildarinnar skapi
því engin vandkvæði sem ekki sé
þegar búið að leysa úr, að undan-
skildum einum þessara dómara.
„Vænta má þess að lausn finnist
á vanda er hann varðar áður en
langt um líður,“ segir Davíð.
Eiríkur Elís Þorláksson, deildar-
forseti lagadeildar hjá Háskólanum
í Reykjavík, segir Mannréttinda-
dómstól Evrópu ganga langt í gagn-
rýni sinni á Hæstarétt Íslands í
dómi sínum um Landsréttarmálið.
Langt seilst hjá MDE
„Yfirdeild Mannréttinda-
dómstólsins (MDE) virðist fara
aðra leið við túlkun á 6. gr. mann-
réttindasáttmálans (um rétt til rétt-
látrar málsmeðferðar fyrir dómi)
samanborið við dóm neðri deild-
arinnar, og þá einkum hvað varðar
það hvort skipan Landsréttar hafi
verið „ákveðin með lögum“. En yf-
irdeildin leit svo á að svo hefði ekki
verið. Mér virðist sem MDE gangi
nokkuð langt í að móta þessa reglu
og víkka út gildissvið hennar,“ segir
Eiríkur.
Þá segir Eiríkur að m.a. í ljósi
þessa telji hann yfirdeild MDE fara
ansi langt í gagnrýni sinni á niður-
stöðu Hæstaréttar Íslands eins og
hún er sett fram í dómnum. „Spyrja
má hvernig Hæstiréttur hefði átt að
geta áttað sig á slíkri túlkun
ákvæða sáttmálans, m.a. þegar
horft er til þess innbyrðis ósam-
ræmis sem er í þessum tveimur
dómum MDE sjálfs,“ segir Eiríkur.
„Þá virðist mér sem MDE seilist
einnig nokkuð langt í túlkun á ís-
lenskum rétti í dómi sínum. Sem
dæmi um þetta er umfjöllun í dómi
MDE um að Alþingi hafi ekki fylgt
reglum um tilhögun kosninga. Þá
eru gerðar athugasemdir við fram-
kvæmd Hæstaréttar á íslenskum
réttarfarslögum, þ.e. þegar rétt-
urinn tók afstöðu til málsástæðna í
sakamálinu. Vandséð er að erlendur
dómstóll sé til þess bær að taka af-
stöðu til þessa,“ segir Eiríkur.
Telur engra ráðstafana
þörf af hálfu Landsréttar
 Ekki komi til endurupptöku mála í stórum stíl
Mannréttindadómstóll Evrópu Niðurstaða yfirdeildar Mannréttinda-
dómstólsins þykir skýra stöðu Landsréttar betur en fyrri niðurstaða.