Morgunblaðið - 03.12.2020, Blaðsíða 57

Hörmungafley Barca Nostra.
Stjórn Feneyjatvíæringsins og
bæjaryfirvöld í Augusta á Sikiley
hafa farið fram á að svissnesk-
íslenski listamaðurinn Christoph
Büchel og gallerí hans, Hauser &
Wirth, skili ryðguðum fiskibátnum
sem Büchel sýndi á tvíæringnum í
fyrra og kallaði Barca Nostra.
Báturinn var eitt umtalaðasta
„verk“ tvíæringsins en þegar hann
sökk á Miðjarðarhafi árið 2015 fór-
ust um eitt þúsund manns að talið er.
Aðeins 28 björguðust. Bátsskrokk-
urinn var geymdur í Augusta og
samkvæmt The Art Newspaper
segja yfirvöld þar Büchel hafa feng-
ið hann lánaðan til eins árs og beri
honum að standa við það.
Büchel beri að
skila Barca Nostra
MENNING 57
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 3. DESEMBER 2020
SÝND MEÐ
ÍSLENSKU TALINánari upplýsingar um sýningartíma á sambio.is
71%
SÝND MEÐ ÍSLENSKU TALI.
HÖRKUSPENNANDI MYND
BYGGÐI Á SANNRI SÖGU.
TRYGGÐU ÞÉR
MIÐA INNÁ
SÝND MEÐ
ÍSLENSKU TALI
SPLÚNKUNÝ GR ÍNMYND
Sú tegund grínmynda semstyður sig við hástemmdahugmynd (e. high-concept)er rótgróin í gangverki
draumaverksmiðjunnar og hefur skil-
að af sér mörgum sígildum myndum í
greininni. Slíkar söguhugmyndir má
gjarnan draga saman í eina málsgrein
en þær miðast út frá spurningunni
„hvað ef?“
Dæmin eru ótalmörg en rifjum upp
nokkur eftirminnileg: Veðurfræðingur
upplifir sama daginn í sífellu (Ground-
hog Day), mæðgur skipta um líkama
(Freaky Friday), hlutskipti ríks og fá-
tæks manns er kollvarpað (Trading
Places) og óheiðarlegur faðir getur
ekki logið (Liar Liar). Jafnvel þegar
lögmál slíkra hugmynda falla um sig
sjálf er ákveðið gildi fólgið í þeim út frá
forsendum kjánaskaparins. „Vá, hvað
ég sá steikta mynd um daginn,“ segir
bíónjörður við annan. Grunnlögmál
gamanmynda er þó umfram allt að
þær séu fyndnar og er það engan veg-
inn raunin í þessu tilfelli.
Ofurgreind fjallar um alvitra og sjá-
andi gervigreind sem fylgist með
mesta meðaljóni jarðar, hvítu milli-
stéttarkonunni Carol Peters frá
Seattleborg, til þess að (af)sanna hug-
myndir sínar um mannlegt eðli og
ákveða örlög þess. Ofurgreindinni býð-
ur nefnilega við hnattrænni hlýnun og
breytni mannfólksins á jörðinni og set-
ur því þrjá afarkosti: þrældóm, útrým-
ingu eða björgun mannkyns. Örlög
tegundarinnar hvíla því á herðum
hinnar viðkunnanlegu og velmeinandi
Carol – og hvernig hún hegðar sér í
… bíðið nú við … tilhugalífinu. Fram-
vindan er óhemjulangsótt og óaðlað-
andi leið til að færa söguhetju á biðils-
buxurnar.
Carol þessi er fyrrverandi yfirmað-
ur hjá leitarvélarfyrirtækinu Yahoo en
sagði upp störfum til þess að fást við
góðgerðarstörf. Besti vinur hennar,
Dennis (Bryan Henree Lee, þekktur
fyrir hlutverk sitt sem Paper Boi í Atl-
anta-þáttunum), vinnur hjá tölvuris-
anum Microsoft og er hennar helsta
stoð og stytta. Einn daginn tekur
snjallsjónvarpið á heimili Carol til
máls. Ekki er látið þar við sitja heldur
er röddin einnig í heimilistækjum
hennar, stafrænn veruleikinn er allt-
umlykjandi. Almáttuga ofurgreindin
gerir grein fyrir sér og fyrirætlunum
sínum, sýnir fram á vald sitt (millifærir
m.a. milljarða inn á bankareikninga
aðalpersónunnar) og gerir Carol að til-
raunadýri í rannsókn sinni á eigin-
leikum mannskepnunnar. Um leið læt-
ur ofurgreindin Dennis og kollega
hans hjá Microsoft vita, sem gera yfir-
völdum viðvart, og úr verður mis-
heppnaður sögustrengur þar sem
tölvunördar, alríkislöggur og þjóðar-
leiðtogar sameinast í baráttunni við
gervigreindina. Ofurgreindin ýtir
söguhetjunni í ástarleit en Carol er
einhleyp og hætti fyrir tveimur árum
með draumaprinsinum George (leikn-
um af Bobby Canavale, sem skaut síð-
ast upp kollinum í Íra Martins Scorse-
ses) en sér voðalega eftir kappanum.
George er fullkomin mannsmynd –
sólbrúnn og hávaxinn háskólaprófess-
or – góður gæi sem elskar hafnabolta
og gerir ekki flugu mein. Afar heppi-
legt (og ótrúlegt) er að slíkt smjörlíki
sitji enn óhreyft í búðarglugganum.
Vandinn (ó sá vandi!) er sá að Goggi á
flugmiða til fyrirheitna landsins, Ír-
lands, þar sem hann ku ætla að dvelja í
heilt ár sem gestakennari. Nú þarf
Carol að láta slag standa, með ofur-
greindina ógnvænlegu sér til aðstoðar.
Carol leikur gamanleikkonan geð-
þekka Melissa McCarthy, sem gerði
allra fyrst vart við sig á sjónvarps-
skjám landsmanna sem glaði og símas-
andi kokkurinn Sookie í gamanþátta-
röðinni Mæðgunum. Bráðfyndni
stórsmellurinn Brúðarmeyjar skaut
McCarthy frekar á sjónarsviðið sem
framúrskarandi grínleikkonu og hafa
aðalhlutverkin fylgt í kjölfarið. Fyrir
stuttu fetaði McCarthy vel troðinn veg
grínleikarans þegar hún uppskar til-
nefningu til Óskarsverðlauna fyrir „al-
varlegt“ hlutverk, sem þunglyndi rit-
höfundurinn Lee Isreal í Getur þú
nokkurn tímann fyrirgefið mér? (Sem
vitanlega er byggð á sannsögulegum
atburðum.) Í Ofurgreind er hún aftur
komin í léttvægari gírinn en efniviður-
inn er furðu rýr.
Persónutöfrar og útgeislun
McCarthy gera áhorfið bærilegt en ná
aðeins árangri upp að vissu marki.
Óhemjuslappt handrit myndarinnar
einblínir á þvælda sögufléttu og marg-
tuggna rómantík – og fær aðalleikonan
því fá tækifæri til að láta ljós sitt skína.
Almennt líður of langur tími milli
brandara sem ganga út á vísanir í bíó-
myndir og dægurmenningu. Hæfi-
leikar McCarthy, sem og ágætra með-
leikara hennar, eru því mestmegnis
vannýttir í að elta handritshöfund nið-
ur botnlanga kjánalegs söguþráðar.
Öll deilum við persónuupplýsingum
sjálfviljug (eða af illri nauðsyn) með
stórfyrirtækjum í daglegu lífi og staf-
rænt eftirlitssamfélag er veruleiki sem
við hrærumst í. Án nokkurs vafa er
þetta gott söguefni í vísindaskáldskap
og vírað grín en því miður er illa haldið
á spilunum í Ofurgreind. Rómantísk
fléttan og dómsdagsrausið fara illa
saman – og virkar söguhugmyndin
sem átylla til að færa áhorfendum
ástarsögu. Ómögulegt er að heillast af
ástarævintýri þar sem alsjáandi vera
aðstoðar söguhetju við að heilla við-
fang sitt – og er í raun út í hött að höf-
undar skuli hafa tekið þann pólinn í
hæðina. Hægt er að hafa gaman af alls
kyns vitleysu en þá verður hún að vera
fyndin. Sú virðist vera tilhneiging
margra amerískra gamanmynda
undanfarinna ára að þær einblína of
mikið á rómantík og eru ekki nógu
skemmtilegar.
Á meðan heimurinn ferst, ástarsaga
Átylla Rómantísk fléttan og dómsdagsrausið fara illa saman – og eru sem átylla til að færa áhorfendum ástarsögu.
Laugarásbíó, Sambíóin og
Smárabíó
Ofurgreind/Superintelligence
bmnnn
Leikstjórn: Ben Falcone. Handrit: Steve
Mallory. Aðalleikarar: Melissa
McCarthy, Bobby Cannavale, Bryan Ty-
ree Henry, James Corden.
Kanada, Bandaríkin, 2020. 106 mín.
GUNNAR
RAGNARSSON
KVIKMYNDIR
Norðurírski rit-
höfundurinn
Maggie O’Farrell
hreppti Water-
stones-bók-
mennta-
verðlaunin bresku
í ár fyrir skáld-
söguna Hamnet. Í
tilkynningu um
verðlaunin, sem
veitt eru af Waterstones-bókaversl-
anakeðjunni og kjósa starfsmenn um
tilnefndar bækur, er bókin sögð
„dásamleg“ en söguleg skáldsagan
fjallar um skammvinnt líf Hamnets,
sonar Williams Shakespeares, sem
lést úr plágunni. Sagan hefur einnig
hlotið Women’s prize, verðlaun sem
veitt eru fyrir bestu skáldsögu ársins
eftir konu. Í umsögn um verðlaunin
segir að sagan sýni að jafnvel á myrk-
ustu tímum sé von og að sagan tali
sterkt inn í þá furðutíma sem menn-
irnir gangi nú gegnum.
Hamnet er áttunda skáldsaga
O’Farrell. Aðrar skáldsögur sem
starfsmenn verslananna gátu kosið
um eru eftir Dara McAnulty, Naoise
Dolan og Craig Brown.
Skáldsaga um son
Shakespeares best
Maggie O’Farrell