Skólavarðan - 2017, Blaðsíða 37

VOR 2017 37
er auðvitað mjög erfitt þegar þú ert í þessari
hringiðu að sjá hvar þörfin liggur nákvæm-
lega þó auðvitað sé alltaf reynt að gefa út
það efni sem talin er þörf fyrir. Á bak við það
er heilmikið ferli — við erum með rýnihópa,
fáum ábendingar frá kennurum o.s.frv. —
þannig að við sitjum ekkert hér í einhverjum
fílabeinsturni og tökum geðþóttaákvarðanir
um útgáfu. En það er auðvitað erfitt að finna
jafnvægi í útgáfunni og ég er ekkert að segja
að það hafi náðst núna. En við erum alltaf
að reyna.“
Aflögðu flókið kerfi
Eitt fyrsta verkefni Erlings eftir að hann
hóf störf hjá Menntamálastofnun var að
afnema svokallaðan námsefniskvóta og
tók sú breyting gildi um áramótin. Fyrir
þá sem ekki þekkja þá hefur grunnskólum
síðustu árin verið úthlutað ákveðinni
upphæð á hvern nemenda, sem þeir gátu
pantað námsgögn fyrir. Sú upphæð var til
dæmis í fyrra 4.911 kr. fyrir hvern nemanda
í fyrsta til fjórða bekk, 7.686 krónur á hvern
nemanda í fimmta til sjöunda bekk og 7.992
kr. á hvern nemenda í áttunda til tíunda
bekk. Hver námsbók var síðan verðlögð og
„seld“ hverjum skóla fyrir sig.
„Kvótinn hefur verið lengi til stað-
ar. Námsgagnastofnun hafði hér áður
fyrr augljóslega það hlutverk að útvega
skólunum námsgögn en hún var líka að
selja námsgögn á almennum markaði, sem
aftur kallaði á að bækur yrðu verðlagðar.
Kerfið þýddi síðan að hver skóli gat pantað
bækur fyrir ákveðna upphæð en þetta voru
í raun sýndarviðskipti því það skiptu engir
peningar um hendur. Sjálfur kallaði ég þetta
viðskipti með Matadorpeninga. Í lok síðasta
árs var hins vegar ákveðið hér innanhúss
að fara út úr virðisaukaskattsumhverfinu
sem þýðir að ekki er lengur möguleiki fyrir
okkur að selja bækur á almennum markaði.
En það var svo sem ekki eina ástæðan fyrir
því að þessi breyting var gerð. Við vildum
líka einfalda okkur lífið því gamla kerfinu
fylgdi mikil vinna. Það þurfti til dæmis
að skrá hvað hver skóli var búinn að nota
mikið af sínum kvóta, hvað hver skóli hafði
pantað bækur fyrir háar upphæðir o.s.frv.
Í gamla kerfinu gátu skólar líka endursent
bækur um áramót og flutt inneign sína
milli ára sem kallaði á mikið utanumhald.
En þó breytingin létti okkur mjög lífið er
stóra ástæðan fyrir henni sú að skólar gátu í
gamla kerfinu ekki alltaf pantað það náms-
efni sem þeir þurftu, sem er augljóslega ekki
í lagi. Við liggjum hér með tæplega milljón
kennslubækur á lager (titlarnir eru um 900)
en engu að síður gátu skólarnir ekki pantað
þær bækur sem þá vantaði. Það hefur
nú verið lagað og við gerum okkur grein
fyrir að til að byrja með gæti þetta haft þær
afleiðingar að við fáum stærri pantanir en
áður því skólar eru að fylla upp í það sem þá
vantar. En til lengri tíma litið höfum við trú
á að þetta jafnist út því það er enginn hvati
fyrir skólana að panta meira en þeir þurfa og
liggja þar með sjálfir með bækur á lager.“
Fáir vilja rafrænt námsefni
Menntamálastofnun lauk fyrir skömmu út-
boði á birgðahaldi og dreifingu námsgagna
og í framhaldi var samið við fyrirtækið A4
um að sinna þeim verkefnum. Erling segir
að það muni einnig einfalda stofnuninni lífið
og um leið gera starfsmönnum kleift að ein-
beita sér að útgáfustörfunum sjálfum. Þar sé
ennþá lögð megináhersla á útgáfu á pappír
enda sé eftirspurn eftir rafrænu kennsluefni
mun minni en hann átti von á. Engu að
síður liggi mikil vinna í rafrænni miðlun.
Í dag starfi til að mynda fjórir forritarar
fyrir Menntamálastofnun við ýmis verkefni,
m.a. að viðhalda þeim vefjum sem stofn-
unin heldur utan um en líka að uppfæra
námsleiki o.s.frv. Erling segist trúa því að
á næstu árum muni vægi rafrænna bóka og
útgáfa rafræns kennsluefnis aukast jafnt og
þétt. „Nánast allt sem við gefum út á prenti
gefum við samhliða út á einhvers konar
rafrænu formi. Við gerum bækur aðgengi-
legar á PDF formi eða sem flettibækur. Við
erum líka að prófa okkur áfram með annars
konar útgáfu, svo sem að setja kennsluefni
á Power Point glærur, enda er þá hægt að
hafa til dæmis hljóðskrár og myndbönd inni
í kennsluefninu. Við fylgjumst spennt með
Microsoft Sway sem nú er verið að þróa og
höfum boðið upp á kennsluefni í gegnum
Google docs. Ég sé einnig fyrir mér að hægt
verði að smíða vefsíður í kringum kennslu-
efni enda er það miðill sem nemendur
þekkja. Ég verð hins vegar að viðurkenna
að ég furða mig á hversu lítið er kallað eftir
rafrænu kennsluefni. Ég velti því fyrir mér
hvort ástæðan sé sú að skólarnir séu ekki
nægilega vel tæknilega útbúnir eða hvort
ástæðan sé einhver allt önnur. Það breytir
því ekki að það er einhver hindrun inni í
skólunum varðandi þetta rafræna efni og
það er eitthvað sem við þurfum að skoða.“
Breytt umhverfi
Erling bendir á að eitt af því sem hafi haft
áhrif á námsgagnagerð síðustu árin sé
hversu samfélagið, og þá um leið skólakerf-
ið, hafi breyst mikið á stuttum tíma. Hvers
kyns upplýsingar séu einnig aðgengilegri nú
en nokkru sinni fyrr. Þetta veki spurningar
um hvernig námsgagnagerð muni þróast á
komandi árum, hvort hún muni til dæmis
breytast þannig að námsbækur myndi
ákveðinn grunn en þeim til viðbótar hafi
kennarar og nemendur aðgengi að rafrænu
ítarefni. „Auðvitað finnum við að námsefni
úreldist hraðar í dag en það gerði. Það liggur
í hlutarins eðli að upplýsingar sem prent-
aðar eru í bók breytast ekki þar. Ef notkun
á rafrænu efni mun aukast á næstu árum
myndi það auðvelda okkur alla endurskoðun
á kennsluefninu. En það er því miður ekki
orðið. Þannig að við finnum þetta auðvitað
en við erum ekki með neina lausn á því
enn sem komið er,“ segir Erling Ragnar
Erlingsson að lokum.
„Við sitjum ekkert hér í einhverjum fílabeins­
turni og tökum geðþótta ákvarðanir um útgáfu.“
„Við liggjum hér
með tæplega milljón
kennslubækur á lager
en engu að síður gátu
skólarnir ekki pantað
þær bækur sem þá
vantaði“