Skólavarðan - 2017, Side 48

48 VOR 2017
stefnunnar er áberandi mismunandi
skilningur á hugtakinu menntun án aðgrein-
ingar bæði á einstökum skólastigum og milli
skólastiga og almenn þörf er fyrir að skýra
þurfi betur bæði hugtakið sjálft og hvernig
standa eigi að framkvæmd menntunar án að-
greiningar, að veita þurfi leiðsögn við að fella
stefnuna inn í áætlanir skóla og sveitarfélaga
og hrinda þeim í framkvæmd og hvernig haga
skuli eftirliti og mati á árangri í samræmi við
landslög og stefnu stjórnvalda.
Starfsfólk á öllum skólastigum telur
sig fá ófullnægjandi stuðning við að vinna
að framgangi stefnunnar í daglegri önn
skólastarfsins og sú skoðun er almenn
að vinnubrögð í samræmi við stefnu um
menntun án aðgreiningar hafi hvorki náð
mikilli útbreiðslu né orðið föst venja í
skólastarfinu.
Þá telja flestir þeirra sem sinna mennta-
málum á öllum skólastigum núverandi
tilhögun fjárveitinga og reglur um ráðstöfun
fjár hvorki taka mið af jafnræðissjónarmiðum
né hugmyndum um skilvirkni og styðji ekki
við skóla án aðgreiningar.
Og margir eru þeirrar skoðunar að
grunnmenntun kennara og tækifæri starfs-
fólks skóla til faglegrar starfsþróunar styðji
ekki með fullnægjandi hætti við innleiðingu
stefnu um skóla án aðgreiningar og rétt
allra barna og ungmenna til menntunar og
farsældar.
Megintillögur og forgangsaðgerðir
Í lokaskýrslunni eru lagðar fram sjö megin-
tillögur um æskilegar ráðstafanir til að styðja
við innleiðingu og framkvæmd stefnunnar og
þróun íslensks menntakerfis, ein fyrir hvert
þeirra sjö viðmiða sem lágu til grundvallar
úttektinnni og sem lýsa umbótamálum í
skólakerfinu sem vinna þurfi að. Að baki
hverri tillögu eru ákveðnar aðgerðir sem
Evrópumiðstöðin telur vera nauðsynlegar til
að tryggja að skilgreind viðmið festist í sessi
sem þættir í stefnu og framkvæmd.
Skipta má tillögum í þrjá meginflokka.
Í fyrsta lagi að ræða þurfi í skólum, sveitar-
félögum og á landsvísu um þá gerð skóla og
lærdómssamfélags sem æskilegt er að stefna
að og hvernig það verði sem best gert, og
með hliðsjón af þeim niðurstöðum þurfi að
tryggja að löggjöf og stefna um menntun án
aðgreiningar á öllum skólastigum gangi út frá
rétti allra barna og ungmenna til menntunar,
fjölbreytt tækifæri til náms og virka þátttöku,
og að festa þurfi skipulag í sessi á öllum
skólastigum sem stuðli að árangursríkri
framkvæmd.
Í öðru lagi þurfi að endurskoða allt
fjárveitingakerfið frá grunni og þar á meðal
núverandi aðferðir sem ganga út á að flokka
nemendur í samræmi við greinda þörf, og
að tryggja þurfi nemendum og fjölskyldum
þeirra lágmarksstuðning óháð búsetu og
skólasókn til að vinna gegn ójöfnu aðgengi að
námi og námsaðstöðu.
Í þriðja lagi að byggja þurfi upp
námsleiðir fyrir fagfólk, bæði í grunn-
menntun og faglegri starfsþróun með
hliðsjón af stefnu og áætlunum stjórnvalda
á sviði skólaþróunar, að setja þurfi reglur
um lágmarksþjónustu, til leiðbeiningar fyrir
þá sem sinna menntun og þjálfun á þessu
sviði, og að styðja þurfi við störf starfsfólks
í daglegri önn skólastarfsins, ígrundun og
uppbygginu lærdómssamfélaga á öllum
skólastigum með menntun án aðgreiningar
að leiðarljósi.
Evrópumiðstöðin leggur til að byrjað
verði á þremur forgangsaðgerðum sem eru
skilgreindar sem mikilvægar lyftistangir og
nauðsynlegur grunnur frekari vinnu að þeim
umbótamálum sem úttektin leiddi í ljós að
ráðast þurfi í. Þessar forgangsaðgerðir og
lyftistangir eru:
Umræður í skólum, sveitarfélögum og
á landsvísu um hvernig best verði staðið að
menntun án aðgreiningar.
Athugun og endurskoðun á núverandi
reglum um fjármögnun með það fyrir augum
að auka árangur og hagkvæmni.
Umræður með það að markmiði að
sameinast um reglur um lágmarksþjónustu
til stuðnings við menntun án aðgreiningar í
öllum skólum og sveitarfélögum.
Hvað svo?
Mikilvægt er að fylgja niðurstöðum úttekt-
arinnar vel eftir með víðtæku samstarfi.
Stýrihópurinn sem menntamálaráðuneytið
hefur lagt til að koma á fót gefur fyrirheit
um það. Í hópnum eru þeir aðilar sem áttu
samstarf um undirbúning og framkvæmd
úttektarinnar og þegar ráðherra fékk loka-
skýrsluna afhenta var gengið frá samstarfs-
yfirlýsingu þeirra um að fylgja henni eftir.
Lengi hefur verið rætt og ritað af kappi
um skóla án aðgreiningar og við höfum
í sann ekki komist mikið áfram með það
hvernig hlutirnir þurfi að vera. Það var
löngu tímabært að óháður aðili væri fenginn
til að gera úttekt af þessu tagi. Styrkur
hennar felst í því að byggt er á skoðunum
þeirra sem koma að og starfa í skólakerfinu
og samstarfi um framkvæmdina.
Við höfum í höndunum gagnlegan
grunn til að standa á og efnivið til að þróa
málin áfram, og það er afar mikilvægt að við
göngum út frá styrkleikum skólakerfisins
sem úttektin sýnir að samstaða er um, í
starfi við að ráða bót á vanköntunum.
Við þurfum að leggja marga hluti vel
niður fyrir okkur, og er nærtækast að benda
á þessar forgangsaðgerðir og lyftistangir
sem Evrópumiðstöðin leggur til að byrjað
verði á.
Hvernig þurfum við að haga umræðum
um hvernig best verði staðið að menntun
án aðgreiningar og skapa samstöðu um
helstu áhersluatriði? Hvaða þættir skipta
mestu máli í sambandi við uppstokkun á
fjárveitingareglunum þegar hugsað er um
hagsmuni og þarfir barna og ungmenna
og fjölskyldna þeirra? Og hvernig þurfum
við að standa að umræðum um reglur um
lágmarksþjónustu við nemendur og skóla til
að styðja við menntun án aðgreiningar og
móta samstöðu um þær? Í þessu sambandi
er ástæða til að undirstrika sérstaklega þá
niðurstöðu úttektarinnar að fagleg starfs-
þróun starfsfólks skóla sé að öllum líkindum
mikilvægasta lyftistöngin til að auka gæði
menntunar án aðgreiningar. Það er lykilat-
riði að niðurstöðum um faglega starfsþróun
og stuðning við starfsfólk í daglegri önn
skólastarfsins verði fylgt vel eftir og að þeim
verði vísað til samstarfsráðs um starfsþróun
kennara og skólastjórnenda sem er hinn
rétti vettvangur fyrir úrvinnslu á þeim.
Við sem störfum í skólum landsins höf-
um ríka ábyrgð sem fagstétt að taka virkan
þátt í umræðum sem þurfa að fara fram um
þessi brýnu menntapólitísku mál og hafa
áhrif til hagsbóta fyrir skólastarf, menntun
og farsæld allra barna og ungmenna þessa
lands, almenna skólakerfið og samfélagið.
Við höfum í höndunum
gagnlegan grunn til að
standa á og efnivið til
að þróa málin áfram