Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2003, Qupperneq 50

Múlaþing
greiningu á uppgröfnum rústum á Klaustur-
túninu sem greinilega eru frá hinum skýrt
afmarkaða klausturtíma á Skriðu, 1493-
1554.
Veggir þeirra bygginga sem grafnir hafa
verið upp eru jafnframt allir sömu gerðar.
Þeir eru gerðir úr torfi og grjóti en í hverj-
um þeirra má greina grjóthleðslur að utan
og innan en bilið á milli þeirra hefur verið
fyllt með torfí í líkingu við steypumót.
Þykkt veggjanna nemur allt að 2 metrum. I
einu herbergi innan klausturbyggingarinnar
fundust tvær stoðarholur (svæði B og F) en
veggimir virðast annars hafa borið uppi
þakið í þeim byggingahlutum sem þegar
hafa verið grafnir fram.
í einu herbergjanna (svæði D) fannst ofn
og í öðru fúndust tveir seyðar (svæði C).
Ofninn hafði verið byggður inn í útvegg
byggingarinnar. Nærri ofninum mátti greina
þrjár tröppur sem liggja undir ógrafíð svæði
en líta má á tröppumar sem vísbendingu um
að klaustrið hafi staðið á tveimur hæðum
eða að undir því hafi verið kjallari. Frekari
uppgröftur verður þó að skera úr um það. 1
þessari byggingu fundust nokkrir gripir sem
benda til þess að þarna hafi verið unnið við
skriftir en venja var að scriptorium klaustra
væri niðurgrafið herbergi, gjaman upphitað.
Seyðarnir sem fundust á Skriðuklaustri
vom misstórir. Annar þeirra mældist rúmur
1 metri í þvermál en hinn um 70 cm í
þvermál. Seyðar vora gerðir þannig að 20 -
30 cm djúpar holur voru grafnar í jörðu.
Þær voru síðan fylltar með steinum sem
höfðu verið hitaðir yfír eldi. Seyðar vom
notaðir til suðu á matvælum eða öðru því
sem þurfti langrar hitunar við. Pottar úr
járni voru látnir standa á heitum steinunum
með mat, bleki eða öðra slíku og það þannig
seytt. Seyðamir gátu haldið miklum hita í
langan tíma vegna einangrunarinnar sem
holan veitti. Sterkar líkur em til að seyðamir
sem fundust í rústum Skriðuklausturs hafi
verið notaðir til að búa til blek en blek var
gert úr brennisteini og barksým sem vom
seydd saman í langan tíma.14
Þær rústir sem þegar hafa verið grafnar
upp virðast nærri óskemmdar af seinni tíma
raski, trúlega vegna nálægðar við kirkjuna
sem notuð var til loka 18. aldar. Á svæði C
má þó skýrt greina ummerki eftir afmark-
aðan niðurgröft sem flest bendir til að hafí
verið grafínn á síðustu öld, hugsanlega seint
á 19. öld. Líklega er hér um heytótt eða mó-
geymslu að ræða. Tóttin nær niður á
jökulleir en skemmdir hafa orðið á rústum
klaustursins á þessu afmarkaða svæði við
gerð hennar. Skemmdimar eru þó óvem-
legar og líklega jafnframt þær einu sem
orðið hafa á rústunum en það má teljast
frekar óvenjulegt því gamlar tóttir vom
iðulega nýttar til endurbygginga, jafnvel
oftar en einu sinni.
Kirkja og kirkjugarður
Áður en uppgröftur hófst var greinanleg
ein rúst syðst á Kirkjutúninu. Hún er sögð
vera af klausturkirkjunni sem var vígð tæp-
um 20 ámm eftir að stofnun klaustursins
átti sér stað.15 Femingslaga kirkjugarðs-
veggur umlykur þessa greinilegu rúst en
eins og áður sagði var klausturkirkjan notuð
áfram eftir að klausturhald leggst af á
Skriðu. Hún var því endurbyggð nokkmm
sinnum áður en hún var afhelguð árið 1792.
Aðrar rústir em ekki sýnilegar á yfirborði
rannsóknarsvæðisins.
14Soffia Guðný Guðmundsdóttir og Laufey Guðnadóttir 2002. Bls. 51.
15Heimir Steinsson 1965. Bls. 31 o. áff.
48