Fréttablaðið - 20.11.2021, Síða 30

Ritlistin breytti lífi Auðar
Jónsdóttur, sem fann sig
betur á djamminu en í skóla
á sínum yngri árum. Minni-
máttarkenndin sem svo
þjakaði hana yfir að hafa ekki
numið bókmenntafræði eða
heimspeki, heldur vera 22 árs
og fráskilin að vestan, átti þó
eftir að hverfa.
Tilfinningar eru umfjöll-
unarefni nýjustu bókar
Auðar Jónsdóttur, Allir
fuglar f ljúga í ljósið,
nánar tiltekið tilfinn-
ingaleg stéttaskipting sem Auður
segir lúmskustu stéttaskiptinguna.
„Aðalpersónur bókarinnar er fólk
sem fór með ekki alltof góð spil út
í lífið,“ segir Auður. „Ef við höfum
ekki fengið rétt viðbrögð við erf-
iðum upplifunum sem börn, getur
það truflað og beyglað svo mikið í
tilfinningalífi okkar að við verðum
útsettari en ella fyrir erfiðleikum.
Ég er að reyna að ná svipmyndum af
fólki sem býr við ákveðið getuleysi í
tilfinningalífi sínu.“
Ofbeldi er jafnframt umfjöllunar-
efni en sögupersónan bæði beitir og
er beitt ofbeldi. „Ofbeldi á stundum
til að birtast ekki í einni mynd, oft
er eitthvert mynstur sem það fæðist
upp úr.“ Auður skoðar þannig for-
söguna: „Hvar byrjar þetta og hverjar
eru sögurnar? Hvað býr í samskipt-
unum?
Mig langaði að skrifa um konu
sem væri búin að gefast upp á að vera
með tilfinningar. Ég fór að horfa á
höfundarverk mín aftur í tímann og
sá þá gegnumgangandi þema í bók-
unum: Að það verður einhvers konar
áfall í æsku og svo er ég að skoða
manneskjuna á fullorðinsárum í
einhverri annarri sögu. Það er alltaf
þessi forvitni um samspil fortíðar
og nútíðar. Að hversu miklu leyti
erum við fortíðin? Úr hverju koma
viðbrögð okkar? Það er þannig sem
ég er að skoða ofbeldi, hvaðan koma
svona skrítnir reflexar og hvað gerir
okkur útsett fyrir því? Söguhetjan á
mikla ofbeldissögu að baki og fer því
út í lífið án þess að vera með sömu
tilfinningalegu tækin og tólin og
margir.“
Hugmyndin um tilfinningalega
stéttaskiptingu er Auði hugleikin.
„Við getum komið frá alls konar mis-
efnuðum heimilum, en það er þetta
tilfinningalega öryggi sem er svo
lúmsk stéttaskipting. Hversu vel við
hvílum í okkur og getum tekist á við
lífið og tengt við aðrar manneskjur.“
Ósmart að fjalla um alkóhólisma
Eins og Auður segir hefur hún verið
að horfa yfir feril sinn. „Ég gef fyrstu
bókina mína út árið 1998. Hún
fjallar um stelpu sem á mömmu sem
er alkóhólisti og þetta þóttu ekki
fínar bókmenntir þá. Mikael Torfa-
son var að einhverju leyti á svipaðri
línu og við þóttum ekki smart í bók-
menntalegri kreðsu. Það var skömm
sem fylgdi þessu umfjöllunarefni,
enda alkóhólismi litinn allt öðrum
augum á þessum tíma.“
Báðir ólust höfundarnir upp við
alkóhólisma og Auður segist halda
að þau hafi átt það sammerkt að
vera að brjótast út úr einhverju með
skrifum sínum. „Það er svona mín
kynslóð höfunda sem er að byrja
að kafa ofan í þetta og maður fékk
oft á sig rosa fuss frá eldra fólki, sem
fannst þetta ekki viðeigandi. En í
raun var ekkert sem maður skrifaði
sem kæmist með tærnar þar sem
eitt opnuviðtal í Stundinni eða DV
er með hælana í dag,“ segir hún, en
viðurkennir að hafa upplifað bæði
ótta og skömm með því að taka á
þessu viðkvæma efni.
Skrifaði sig
inn í nýtt líf
Eftir að hafa upplifað sig týnda unga konu og átt að eigin sögn kolsvört unglingsár, skrifaði Auður sig inn í nýtt líf. Fréttablaðið/Valli
Björk
Eiðsdóttir
bjork
@frettabladid.is
Þetta var samt skrítið líf
Auður er 24 ára þegar fyrsta bókin
hennar, Stjórnlaus lukka, kemur
út. „Ég var í rauninni að skrifa mig
inn í nýtt líf. Ég hafði átt kolsvört
unglingsár. Ég týndist gjörsamlega,
fékk margoft f log og vaknaði upp
á bráðamóttöku, f losnaði upp úr
skóla og prófaði þónokkra mennta-
skóla,“ segir Auður, sem greindist
með f logaveiki á unglingsárum.
„Ég var mikið til vandræða, enda
leið mér oft tætingslega.“
Djammið var fyrirferðarmikið en
Auður segist þó ekki hafa leiðst út í
eiturlyf. „Ég held ég hafi bara haft vit
á að sleppa dópinu því ég var með
flogaveiki. Hún bjargaði mér,“ segir
hún í léttum tón.
„Þetta var samt svo skrítið líf,
því ég bjó inni á milli hjá ömmu á
Gljúfrasteini og jafnaði mig þar,
fékk mat og straujuð föt og fór í
sund,“ segir hún, en móðuramma
hennar og afi voru Halldór og Auður
Laxness.
Auður vann við ýmislegt á þess-
um tíma eins og f lestir af hennar
kynslóð. „Ég var á miklum þvælingi
um landið og vann í fiski, uppvaski,
í bíómyndum og á öldrunarheimili.
Foreldrar mínir skildu og því fylgdi
öldugangur, stundum var erfitt
ástand á heimilinu. Ég átti rosa góða
vinkonu, Binnu, á Flateyri og fór
þangað mikið og bjó þá hjá henni,
á verbúð og á Vagninum.“
Giftist 20 árum eldri manni
Þegar mannskætt snjóf lóð féll á
Flateyri árið 1995 segist Auður hafa
upplifað það sem mikið heimshrun.
„Ég fer vestur í ráðaleysi ungrar
manneskju sem heldur að hún geti
bjargað heiminum. Þar var ég svo
í ár eftir f lóðið og þetta var mjög
skrítinn tími, enda fóru ansi margir
heimamenn burt og í staðinn komu
alls konar lukkuriddarar og þarna
ríkti skrítin stemning.“
Auður kynntist manni sem var 20
árum eldri en hún og þau hófu sam-
band. „Hann var rosalega drykk-
felldur, hafði verið að grafa upp
fólk úr f lóðinu og þjáðist líklega af
áfallastreituröskun.
Einn daginn vöknuðum við upp
og áttum hvorki fyrir sígarettum né
kaffi. Ég sagði þá: „Við skulum bara
gifta okkur – þá gefa okkur allir allt,“
rifjar hún upp á hispurslausan hátt.
Auður hafði samband við Ólaf Helga
Kjartansson, þáverandi sýslumann
á Ísafirði, og spurði hvort hann gæti
gift sig.
„Hann spurði hvenær og ég svar-
aði „í dag“ og hann sagði mér þá að
koma klukkan eitt. Í framhaldi var
haldin veisla fyrir okkur á Vagn-
inum og dregið fram lambakjöt úr
frystinum og rauðvín og við fengum
fullt af sígarettum.“
Auður hringdi svo í móður sína
með fréttirnar úr tíkallasíma. „Ég
held ég hafi í og með gert þetta til
að ögra henni og þetta var náttúr-
lega sjokk fyrir hana.“
Send til Svíþjóðar að klára bók
Hjónabandið entist aðeins í nokkra
mánuði og þar var amma Auðar og
nafna, Auður Laxness, áhrifavaldur.
„Ég hafði f lutt aftur í bæinn með
þennan mann og var í algjöru ráða-
leysi. Ég fékk vinnu sem þjónustu-
fulltrúi hjá Stöð 2 á meðan hann
þóttist fara í vinnu, en var svo bara
á einhverjum nektarbúllum og fyll-
eríi á daginn. Ég byrjaði þá að skrifa
bók sem eins konar björgunarlínu.
Ég vissi ekkert hvað ég var að gera
en hafði alltaf leitað í skrifin frá því
ég var lítil.“
Einn
daginn
vöknuðum
við upp og
áttum
hvorki fyrir
sígarettum
né kaffi. Ég
sagði þá:
Við skul-
um bara
gifta okkur
– þá gefa
okkur allir
allt.
Mér finnst
það breyta
manni svo
mikið að
eignast
barn. Það
er eins og
hver ein-
asta fruma
inni í
manni fari
í endur-
nýjun.

30 Helgin 20. nóvember 2021 LAUGARDAGURFréTTablaðið