Saga - 2016, Page 126

um tónlist í bók sinni Eftirmáli 18. aldar og eftir að hafa enn farið
ófögrum orðum um sönginn talar hann um hljóðfærin:
Þegar allar, jafnvel villi-þjódir, almennt brúka sem hljódfæri: Trumbur
og hljódpípur, margir fíól, hörpur og ótal fleiri, hefi eg lengst af varla
vitad af ødrum ad segja, en þeim til sorgar-saungva hentugustu hljód-
færum, fidlu og lángspili, og þó ecki nema á sárfáum stødum. Fáeinar
hljódpípur heyrdust einhvørntíma hjá mér, sín í hvørju horni mínu, og
á sídustu árum þínum vidlíka mørg clavier, en vid nockrar hafnir
mínar og kaupstadi loks gódum mun fleiri fíól, …68
Tveimur árum seinna kom bókin út á dönsku og þar er þessi sama
klausa um hljóðfæri. Neðanmáls hefur hins vegar verið bætt við að
von Troil hafi lýst bæði langspili og fiðlu, en síðan skrifar Magnús:
Fidla, som jævnligst bestaaer ikkun af en, over en langagtig Resonans
eller huul kasse Træ udspændt, grov Stræng af spundet og tvundet
Hestehaar, hvorpaa der gnides med en endnu grovere Bue, er især
utaalelig.69
Það er þó á heimili Magnúsar sem erlendir ferðamenn kynnast helst
langspili og leik á það og fá greinilega þær upplýsingar að fjölskylda
hans sé best í meðferð þess.70 einnig kemur fram í endur minn -
ingum Benedikts Gröndal að móðir hans hafi tekið það að leika á
langspil „eftir Stephensens fólki.“71
Í þeim bókum sem fjalla um upplýsinguna og Magnús Stephen -
sen er lítið sem ekkert minnst á viðhorf hans til tónlistar og hljóð -
rósa þorsteinsdóttir124
inn og minnir söfnuðinn bæði á textann og lagið og hver og einn fylgir honum
á sínum eigin hraða. Dæmi um þannig söng má heyra í hljóðritum bæði á fær-
eyskum kirkjusöng (t.d. á Allfagurt ljóðar mín tunga. Táttur, vísa, kirkjusangur,
kvæði, skjaldur (Tórshavn: Føroya Skúlabókagrunnur 1995)) og gelískum sálma-
söng frá Suðureyjum (t.d. á Gaelic Psalms from Lewis. School of Scottish Studies:
University of edinburgh: Scottish Tradition 6 (Cockenzie: Greentrax Record -
ings 1994)).
68 Magnús Stephensen, Eptirmæli Atjándu Aldar … (Leirárgördum vid Leirá:
Islands opinbera Vísinda-Stiptun 1806), bls. 780–781.
69 Magnús Stephensen, Island i det attende Aarhundrede, historisk-politisk skildret
(kaupmannahöfn: Gyldendal 1808), bls. 227.
70 William Jackson Hooker, Journal of a Tour in Iceland in the summer of 1809
(yarmouth: J. keymer 1811), bls. 229–230. Sjá einnig George Steuart Mac kenzie,
Travels in the Island of Iceland during the Summer of the Year MDCCCX (edin -
burgh: A. Constable & Co. 1811), bls. 144–146.
71 Benedikt Gröndal, Dægradvöl, bls. 58.
Saga haust 2016.qxp_Saga haust 2004 - NOTA 17.5.2019 10:12 Page 124