Bændablaðið - 23.06.2022, Blaðsíða 4

4 Bændablaðið | Fimmtudagur 23. júní 2022
„Spretthópurinn er í raun
að uppfylla þau skilyrði sem
garðyrkjubændur náðu að
koma inn í stjórnarsáttmála,“
segir Axel Sæland, formaður
garðyrkjudeildar BÍ.
„Fjármagnið sem sett er í
ylræktina fer í niðurgreiðslu á
dreifingu rafmagns og verður
væntanlega til þess að 95%
hlutfallið næst. Sem er vel, en þetta
eru samt kröfur sem við erum búin
að vera að berjast fyrir í mörg ár
og því smáskrítið að þessi aðferð
verði notuð til að ná því markmiði.
Þetta er einskiptisaðgerð og þarf
því aftur að fara að berjast fyrir
þessu réttlætismáli.“
Axel bendir á að A og B hluti
garðyrkjunnar fái enga innspýtingu.
„Það er mjög miður því þar eru
styrkir til grænmetisframleiðslu
sem ætlaðir eru til þess að tryggja
neytandanum betra verð.
En það fjármagn er eins og
annað, föst fjárhæð, og rýrnar
því mjög þessi misserin sökum
verðbólgu og hvetur ekki til
aukinnar framleiðslu þar sem
bændur fá í raun minna fyrir hvert
framleitt kg. Útiræktin fær einnig
fjárauka sem er í stjórnarsáttmála
og er í raun orðin gríðarlega
mikilvægt sökum áburðar- og
olíuverðshækkana,“ segir Axel.
En til að sporna við fækkun
ræktenda þurfi meira til. „Skapa
þarf umhverfi sem er hvetjandi
fyrir nýja ræktendur að koma inn
í, þar sem tækifærin eru augljós.
Nægt landrými, góður jarðvegur,
sama og engin efnanotkun og
hreint vatn. Betra hefði verið að
setja fjármagn beint til bænda
í lífrænni ræktun og styðja
þannig við þá í stað þess að auka
fjármagn til aðlögunar að lífrænni
framleiðslu. Í dag eru fáir bændur
í aðlögun og potturinn gekk ekki
út á síðasta ári og var fjármagnið
því fært milli ára. Það er vitað
mál að það er kostnaðarsamara að
vera í lífrænni ræktun og uppskera
er enn í dag minni á hektara en
í venjulegri ræktun. Því hefði
ég talið rétt að styrkja beint við
þá bændur sem eru komnir með
lífræna vottun.
Eins og Steingrímur J.
Sigfússon sagði í viðtali eftir
að skýrslan kom út, þá horfa
stjórnvöld mikið til garðyrkjunnar
sem framtíðarbúgreinar hér á
landi og því er nauðsynlegt að
skapa rétta umhverfið til að
fá bændur til að rækta meira,
tryggja kynslóðaskipti og fá nýja
ræktendur inn í greinina.
Auðvitað er það framtíðarmúsík
en hún raungerist ekki nema unnið
sé í henni,“ segir Axel. /ghp
FRÉTTIR
Nýliðun nauðsynleg
Axel Sæland.
Segja má að þrír af sex liðum í
tillögum spretthóps til aðgerða á
þessu ári snerti nauta- og kúabændur.
Fyrsta tillaga leggur til að greitt
verði 65% álag á jarðræktarstyrki og
landgreiðslur og deilist því á milli
flestra búgreina. Í öðrum lið skýrslunnar
koma fram tillögur að álagsgreiðslum
sem snúa beint að nautgriparæktinni,
bæði kjöti og mjólk. Sjötta tillaga snýr
að endurskipulagningu og hagræðingu
í slátrun og kjötvinnslu. Að sögn
Herdísar Mögnu Gunnarsdóttur,
formanns búgreinadeildar kúabænda,
NautBÍ, hafa bæði mjólkur- og
nautakjötsframleiðendur fundið
verulega fyrir fordæmalausum
aðfangahækkunum síðustu misseri.
Hún fagnar því tillögum um
stuðning. „Fyrir nautakjötið er annars
vegar lagt til að aukið álag sé greitt á
nautakjötsframleiðslu og hins vegar
verði greitt álag á gripagreiðslur
fyrir holdakýr. Túlkun fólks hefur
verið örlítið mismunandi um hvernig
eigi að hátta álagsgreiðslunum á
nautakjötið en það er skoðun okkar í
stjórn búgreinadeildar nautgripabænda
að viðbótar álagsgreiðslur UN gripa
eigi ekki að einskorðast við þá gripi
sem hljóta sláturálag nú heldur verði
álagið greitt á alla UN gripi sem
koma til slátrunar þar sem að aukinn
framleiðslukostnaður kemur við alla
nautakjötsframleiðendur. Við höfum
nú þegar sent ráðuneytinu erindi þess
efnis. Verði farin sú leið reiknast okkur
til, miðað við fjölda UN sláturgripa
síðasta árs, að greiðslur vegna tillagna
spretthópsins verði um 14.000 kr.
á hvern UN grip og að miðað við
áætlaðan fjölda holdakúa aukist
greiðslur á hverja holdakú um 9.800
krónur á þessu ári.“
Þá reiknast Herdísi til að miðað
við tillögur spretthópsins og áætlaðan
fjölda mjólkurkúa 2022 verða
aukagreiðslur á hverja mjólkurkú
um 7.600 kr.
„Út úr skýrslunni má lesa að
hópurinn telji mjólkurframleiðsluna
betur stadda en kjötgreinarnar, m.a.
vegna þeirrar sérstöðu sem greinin
býr við með opinbera verðlagningu.
Ég hef sagt það áður en ítreka nú aftur
að það er kúabændum nauðsynlegt
að verðlagsnefnd starfi eftir lögum
og nú sem aldrei fyrr er mikilvægt að
nefndin fundi og ákveði lágmarksverð
til bænda með reglubundnum hætti.
Ráðherra og ráðuneyti matvæla verða
því að tryggja að verðlagsnefnd
starfi eðlilega til að koma til móts
við kúabændur.“ Stuðningurinn sem
lagður er til dugi þó ekki alla leið og
bændur þurfa að fá skilaboð úr fleiri
áttum.
„Við þurfum að horfa til varanlegri
lausna til að skjóta tryggari stoðum
undir allar greinar landbúnaðarins.
Nautakjötsframleiðslan stóð mjög
veik fyrir umræddar aðfangahækkanir,
nautgripabændur hafa gengið svo langt
í hagræðingu í eigin rekstri að þeir
hafa gengið á eigin launalið. Það er
því lítið svigrúm til að takast á við
aðfangahækkanir, hvað þá til frekari
uppbyggingar og fjárfestingar. Á
sama tíma hefur fagmennska og
þróun íslenskrar nautakjötsframleiðslu
verið á mikilli uppleið síðustu ár
auk þess sem eftirspurn eftir úrvals
nautakjöti eykst jafnt og þétt. Ef
við horfum á stöðuna út frá þessari
hlið eru að vissu leyti falin tækifæri
fyrir bændur og uppbyggingu á
landsbyggðinni í því að breikka
íslenska matvælaframleiðslu og gefa
í í íslenskri nautakjötsframleiðslu.
Það gefur að mínu mati augaleið
að nautakjötsframleiðslan ætti að
fá aukinn og varanlegri stuðning en
hún fær nú í dag, án þess að þurfa
að bíta þann stuðning af öðrum,“
segir Herdís.
Jafnframt telur hún að sjötta tillaga
skýrslunnar leggi stoð að varanlegri
lausnum í íslenskri matvælaframleiðslu.
„Þar er lagt til að kjötafurða-
stöðvum verði veitt heimild til
samstarfs með það að markmiði að
ná fram hagræðingu innan geirans.
Ef rétt er að málum staðið ætti slík
aðgerð að geta skilað bændum
sanngjarnara verði og neytendum
lægra verði líkt og gerðist við sam-
einingu mjólkurafurðastöðva á sínum
tíma. Aukið hagræði innan slátur-
afurðastöðva ætti að gera þeim kleift að
standa betur í samkeppni við erlendar
og mun stærri afurðastöðvar. Þannig
ættu einnig aukin tækifæri að opnast til
að bæta og auka við vöruþróun ásamt
því að nýting allrar afurðakeðjunnar
gæti orðið betri.“
/ghp
Herdís Magna Gunnarsdóttir.
„Þær fjárhæðir sem sprett-
hópurinn leggur til að fari til
svínaræktarinnar mun bæta
okkur um fjórðung af því
fjárhagstjóni sem greinin hefur
orðið fyrir á undanförnum
misserum og munar vissulega
um minna.
Það gleður okkur þó mest að
sjá að greinin gleymist ekki alfarið
eins og oft hefur verið þegar
stjórnvöld hafa orðið að bregðast
við krísuástandi í landbúnaði,“
segir Ingvi Stefánsson, formaður
Deildar svínaræktar hjá BÍ.
„Einnig er mjög ánægjulegt
að sjá tillögur um að auknum
fjármunum verði varið í
jarðræktarstyrki. Það er auðvitað
lykillinn í því að efla fæðuöryggið.
Síðast en ekki síst líst okkur
mjög vel á þær aðgerðir sem
spretthópurinn leggur til að verði
komið á til lengri tíma litið. Allar
eiga þær það sammerkt að stuðla
að auknu fæðuöryggi sem hlýtur
að vera lykilatriði í íslenskum
landbúnaði á 21. öld.“ /ghp
Ingvi Stefánsson.
„Það var ánægjulegt að sjá þessa
niðurstöðu spretthópsins. Hún
skiptir landbúnaðinn miklu máli.
Hækkanir síðustu mánuðina
eru fordæmalausar og staða bænda
er orðin mjög erfið,“ segir Trausti
Hjálmarsson, formaður Deildar
sauðfjárbænda.
Greiðslur til sauðfjárræktar-
innar þýða um 120 kr./kg í
aukið álag á gæðastýringu á
þessu ári. Þess ber að geta að
framkvæmdin er ekki útfærð
og einingaverðið liggur ekki
fyrir. Trausti bendir einnig á
boðaða 23% hækkun Sláturfélag
Suðurlands á afurðaverði.
Miðað við uppreiknaðar
rekstrarniðurstöður ársins 2021
er afkoman þó ekki að batna á
milli ára, segir Trausti.
„Við áætlum að breytilegur
kostnaður sé að hækka um 40%
milli ára, sem gerir 15% hækkun
á heildarkostnaði. Í raun er
framlegð að lækka á milli ára,
þar sem aukinn stuðningur
stjórnvalda og boðuð hækkun
afurðaverðs nær ekki að vega
upp kostnaðarhækkun ársins.
Það er ljóst að meira þarf til
að afkoma í sauðfjárrækt verði
viðunandi og ekki verði hrun
í greininni á komandi hausti.“
Verkefninu sé því engan
veginn lokið.
„Við munum áfram vinna að
því að bæta afkomu bænda. Það
er líka mikilvægt að horfa til
tillagna hópsins varðandi aðgerðir
til framtíðar. Það eru allir sammála
um að það sé hægt að ná miklum
ávinningi með hagræðingu í
afurðageiranum. Í þessari stöðu
ber okkur skylda að leita allra
leiða til að hagræða innan allrar
virðiskeðjunnar frá bónda til
neytanda.“
/ghp
Verkefninu ekki lokið
Trausti Hjálmarsson.
Bætir fjórðung af fjárhags-
tjóni svínabænda
Viðbrögð fimm búgreinadeilda við skýrslu spretthóps:
Varanlegri lausnir brýnar
Guðmundur Svavarsson, for-
maður Deildar kjúklinga-
bænda, fagnar því að stjórnvöld
bregðist nú við alvarlegu
ástandi í landbúnaði, vegna
gríðarlegrar hækkunar aðfanga
til landbúnaðarframleiðslu.
„Þetta er skref í rétta átt til að
viðhalda framleiðslugetu bænda
og fæðuöryggi þjóðarinnar.
Einnig stuðlar þetta að minni
hækkunarþörf út á markað
til neytenda.
Á síðasta ári voru framleidd
9.244 tonn af alifuglakjöti í
landinu. Það þarf 2 tonn af fóðri
til að framleiða 1 tonn af kjöti
og því má gefa sér að það hafi
þurft um 18.500 tonn fóðurs til
framleiðslunnar.
Skýrslan segir fóðurverð hafa
hækkað um 30% undanfarna
mánuði. Sú hækkun hefur í för
með sér u.þ.b. 630 milljón kr.
hækkun á fóðurreikning ali-
fuglaræktarinnar á ársgrundvelli.
Stuðningur til greinarinnar
upp á 160 milljónir kr. er því
u.þ.b. 25% þess kostnaðarauka
sem orðið hefur í greininni
vegna fóðurverðshækkunarinnar
einnar og sér. Þá eru ótaldar
aðrar hækkanir aðfanga, t.d.
flutningar, olía, umbúðir, laun og
fjármagnskostnaður.
Þótt það þjóni kannski ekki
hagsmunum þeirra sem stærri
eru í greininni og að almennt
ætti jafnræði að ríkja finnst mér
jákvætt að sjá að við úthlutun
á að taka sérstakt tillit til minni
framleiðenda.“ /ghp
Jákvætt að tekið sé tillit
til smærri framleiðenda
Guðmundur Svavarsson.