Bændablaðið - 07.07.2022, Blaðsíða 1

13. tölublað 2022 ▯ Fimmtudagur 7. júlí ▯ Blað nr. 614 ▯ 28. árg. ▯ Upplag 33.500 ▯ Vefur: bbl.is
Sautján konur hafa í fjórtán ár lagt upp í hestaferð kringum Jónsmessu. Þær setja tvö skilyrði; að gisting og matur sé eins og best verður á kosið, enda
er fylkingin samansafn sannkallaðra hefðarkvenna. Hér vaða þær Stóru-Laxá á Skeiðum. Í forgrunni er Erna Ingvarsdóttir og fákarnir Geysir og Davíð.
– Sjá nánar bls. 32–33. Mynd / Guðrún Hulda Pálsdóttir
Svört skýrsla um afkomu nautakjötsframleiðenda:
Bændur borguðu 412 krónur með hverju
kílói af framleiddu nautakjöti árið 2021
Afurðatekjur af nautaeldi mæta
ekki framleiðslukostnaði og hafa
ekki gert síðastliðin 5 ár.
Merki eru um samdrátt í ásetningi
nautkálfa en nautkálfum (yngri
en 1 árs) hefur fækkað um 300
síðan í árslok 2021. Í nýútkominni
skýrslu Ráðgjafarmiðstöðvar
land búnaðarins um afkomu
nautakjötsframleiðenda 2017–2021
kemur fram að framleiðslukostnaður
á hvert kg af nautakjöti, með
afskriftum og fjármagnsliðum, hafi
verið 1.522 krónur árið 2021. Á
meðan voru afurðatekjurnar 1.110
kr./kg. Út af standa 412 krónur sem
nautakjötsframleiðendur borguðu
með framleiðslu sinni í fyrra.
Skýrsluhöfundar benda á að
afkoman af nautaeldi hafi verið
óviðunandi allt það tímabil sem rýnt
var í, eða frá árinu 2017. Sjáist það
best á því að framlegðarstig lækkar
úr 38,6% í 28,3% árin 2017–2020
en hækkar árið 2021 í 36,2% með
auknum stuðningi og aðhaldi í
rekstrarkostnaði.
Breytilegur kostnaður lækkar
Stærsti útgjaldaliður breytilegs
kostnaðar er aðkeypt fóður, sem var
236 krónur fyrir hvert framleitt kíló
af nautakjöti í fyrra og hefur aldrei
verið hærra. Aðrir liðir breytilegs
kostnaðar hafa hins vegar lækkað
síðan í fyrra.
Þannig var kostnaður vegna
áburðar og sáðvöru árið 2021 alls
166 kr./kg nautakjöts en var 171
króna árið áður. Í heildina var
breytilegur kostnaður 725 kr./kg árið
2021 og hefur hann lækkað um 18
kr./kg frá árinu 2020.
Ef tölur eru skalaðar upp frá kílói
að skepnu, var breytilegur kostnaður
á hvern sláturgrip alls 207.008
krónur árið 2021.
Bendir þetta ýmist til þess að
nautakjötsframleiðendur hafi hag-
rætt töluvert í sínum rekstri eða séu
farnir að draga úr framleiðslu sinni.
Líkur á samdrætti í framleiðslu
Alls stunduðu um 470 bú
nautakjötsframleiðslu á árinu 2021.
Þar af eru um 155 bú í hreinni
nautakjötsframleiðslu, þ.e.a.s. eru
fyrst og fremst í kjötframleiðslu en
ekki í mjólkurframleiðslu.
Um fjórðungur alls nauta-
kjöts kemur frá hreinum nautakjöts-
framleiðendum, þar af um 35,2% af
öllu UN kjöti.
Staðan er mun alvarlegri en
bændur gerðu sér grein fyrir og að
sögn Guðrúnar Bjargar Egilsdóttur,
sérfræðings hjá Bændasamtökunum,
eru margir líklegir til að minnka
verulega við sig, eða jafnvel hætta
í framleiðslu.
„Ef afkoman batnar ekki og hreinir
nautakjötsframleiðendur gefast upp
á búrekstrinum, þá megum við eiga
von á því að nautakjötsframleiðsla
dragist saman um 25% (ef horft
er á allt kjöt) eða um 32% ef bara
er horft á UN kjöt,“ segir Guðrún
Björg en hún fjallar um skýrslu RML
um afkomu nautakjötsframleiðenda
í blaðinu. /ghp
– Sjá nánar bls. 2 og 52.
Riðuþolinn
sauðfjárstofn
verður ræktaður
Staðfest er að samtals 128 gripir
bera annaðhvort ARR-arfgerð,
sem er alþjóðlega viðurkennd
verndandi arfgerð gegn riðu í
sauðfé, eða T137-arfgerð sem talin
er verndandi. Ljóst er að mörkuð
hefur verið sú stefna meðal þeirra
sem stýra ræktunarstarfi sauðfjár
á Íslandi að rækta upp riðuþolinn
sauðfjárstofn, hratt og vel.
Fundurinn á arfgerðunum er
afrakstur nokkurra verkefna sem
voru sett af stað í kjölfar
mikils niðurskurðar í
Húna- og Skagahólfi
og Tröllaskagahólfi
árið 2020, þegar
samtals nærri 2.600
fjár var skorið niður.
Hjá Ráðgjafarmiðstöð
landbúnaðarins voru
jafnvel uppi hugmyndir
um að sækja ARR-
erfðaefni út fyrir landsteinana til að
nota við ræktun á íslenskum stofni
sem væri riðuþolinn. Fyrst yrði hins
vegar að leita af sér allan grun hér
á landi.
Niðurskurður hefur hingað
til verið eina úrræðið til að hefta
útbreiðslu riðusmita hér á landi –
sem valdið hefur sauðfjárbændum
ómældu tjóni og íslensku
samfélagi; bæði fjárhagslegu og
tilfinningalegu. Frá því að farið
var að beita niðurskurði gegn riðu
hafa ríflega 620 bæir þurft að fara í
gegnum þann hreinsunareld.
Á undanþágu frá
reglugerðum ESB
Á undanförnum misserum hafa
glæðst vonir um að Íslendingar geti
farið sömu leiðir og ýmsar aðrar
Evrópuþjóðir leitast við – og notað
verndandi arfgerðir gegn riðu til að
útrýma á endanum þessum skæða
sjúkdómi á Íslandi.
Ef upp kemur riðusmit í hjörð, í
landi þar sem innleiðing reglugerða
Evrópusambandsins um viðbrögð
við riðusmiti hefur að fullu átt sér
stað, eru gripir með þessa arfgerð
verndaðir. Almennt séð tekur Ísland
mið af þeim reglum sem gilda í
Evrópusambandinu hvað varðar
heilahrörnunarsjúkdóma í dýrum.
Þar með talin er riðuveiki, en þó
ekki þeim hluta reglugerðarinnar
sem snýr að viðbrögðum við
staðfestum tilfellum um riðuveiki.
Fyrir þann hluta hefur Ísland haft
undanþágu.
Í kjölfar tilfellanna á Norðurlandi
árið 2020 var yfirdýralæknir
fenginn til að ráðast í endurskoðun
á reglum sem varða viðbrögð við
riðuveiki. Búið er að skila drögum
til matvælaráðuneytisins sem vinnur
að nýjum reglum. /smh
– Sjá nánar á blaðsíðum 20–21.
„Enda eins og ég byrjaði með
föður mínum nítján ára gamall“
30
–31
28
Á traktor gegn einelti
44
– 45
Afkvæmaverðlaun stóðhesta