Bændablaðið - 10.03.2022, Qupperneq 2

Bændablaðið | Fimmtudagur 10. mars 20222
FRÉTTIR
Búgreinaþing 2022:
Samstíga landbúnaður
Við samruna búgreinafélaganna
og Bændasamtaka Íslands
urðu til búgreinadeildir innan
samtakanna. Hver deild heldur
sinn aðalfund sem kallast
Bú greinaþing og var fyrsta
þingið haldið á Hótel Natura 3.
og 4. mars síðastliðinn. Um 150
full trúar bænda mættu á þingið.
Gunnar Þorgeirsson, formaður
Bændasamtaka Íslands, Svandís
Svavarsdóttir matvælaráðherra og
Stefán Vagn Stefánsson, formaður
atvinnuveganefndar Alþingis,
ávörpuðu þingið. Fundarstjóri var
Vigdís Häsler, framkvæmdastjóri
Bændasamtaka Íslands.
Búgreinarnar ráða ráðum sínum
Gunnar Þorgeirsson sagði við
Bænda blaðið skömmu fyrir setn­
ingu þingsins að þetta væri fyrsta
Búgreinaþing sem haldið hefur verið
á grunni sameinaðra bændasamtaka
og búgreinafélaganna.
„Á þinginu munu búgreinarnar
ráða ráðum sínum um þau mál
sem snúa að þeirra hagsmunum
og þau mál svo send áfram til
Búnaðarþings sem verður haldið
um næstu mánaðamót. Ég á mér
væntingar um að menn verði
málefnalegir í sínum ranni og ræði
um áhersluatriði hverrar búgreinar
fyrir sig.“
Undarlegir tímar
Gunnar segir að tímarnir núna séu
undarlegir.
„Ég taldi að núna þegar Covid
væri vonandi að verða búið gætum
við farið að snúa okkur að innri
málefnum af meiri krafti en þá er
skollið á stríð í Evrópu sem mun hafa
gríðarleg áhrif og er reyndar strax
farið að hafa áhrif á allan búrekstur.
Olíuverð fer ört hækkandi, verð á
korni hækkar dag frá degi og verð
á áburði hefur þegar hækkað mikið.
Áskoranir í íslenskum landbúnaði
í dag eru því margar og flóknar.“
Tollaeftirliti ábótavant
Í ávarpi sínu kom Gunnar inn á
þessa stöðu nánar en einnig nauðsyn
þess að endurskoða tollaumhverfi
landbúnaðarvara.
„Nýleg stjórnsýsluúttekt ríkis­
endurskoðunar styrkir okkur í
þeirri trú og við höfum ítrekað bent
á í gegnum tíðina að tollaumhverfi
er ein framleiðslustoð íslensks
landbúnaðar. [. . .] Það er athyglisvert
í skýrslu ríkisendurskoðunar að
tollaeftirlit skuli vera með þeim
hætti sem það er í dag. Samkvæmt
okkar tölum höfum við horft á það
að þar eru einhvers staðar að fljóta
í gegnum kerfið afurðir í samkeppni
við íslenska bændur án þess að
greiddir séu af þeim þeir tollar sem
ber að gera.“
Því næst hvatti Gunnar ríkisvaldið
til að horfa til skýrslunnar og
gera betur í eftirliti á innfluttum
landbúnaðarafurðum. Auk þess sem
hann benti á að nauðsynlegt væri
að samræma kröfur sem gerðar eru
til gæða og framleiðsluaðstæðna
íslensks landbúnaðar og þeirra
landa sem hann væri í samkeppni
við þegar kæmi að innflutningi
landbúnaðarafurða svo að hægt væri
að keppa á jafnréttisgrundvelli.
Sjálfsögð krafa að lifa með reisn
Í ávarpi sínu sagði Svandís Svavars­
dóttir matvælaráðherra meðal annars
að samfélag bænda hafi í gegnum
tíðina verið ógnarsterkt og menn
leyst málin í sameiningu og að það
væri slíkur andi sem við þyrftum á
að halda næstu árin.
„Staða hinna ýmsu greina
landbúnaðarins er misjöfn og hefur
þróast með misjöfnum hætti síðustu
árin. Sú sjálfsagða krafa er meðal
bænda að það sé hægt að lifa með
reisn af störfum í landbúnaði. Því þarf
að huga að því hvort stuðningskerfið,
þeir 15 milljarðar sem settir eru í
stuðning við landbúnað á ári hverju,
nýtist til þessa með fullnægjandi
hætti. Almennt má segja að óbreytt
kerfi skili óbreyttri niðurstöðu.
Þannig þarf að hafa þor til þess að
gera þær breytingar sé á því þörf til
þess að fá breytta niðurstöðu.“
Fæðuöryggi ekki hallærishugtak í
hagmunabaráttu bænda
„Síðustu áratugi hefur umræða um
fæðuöryggi,“ segir Svandís „verið
með þeim hætti að það sé bara eitthvert
hallærishugtak sem hagsmunasamtök
bænda hafi fundið upp til þess að
aðstoða við hagsmunabaráttu. En
svo hefur komið á daginn, bæði í
heimsfaraldri kórónaveiru og núna
þegar stríð er í Evrópu, að fæðuöryggi
skiptir máli. Eftir nokkrar vikur þurfa
bændur á sléttum Úkraínu að setja
niður korn ef þeir eiga að ná uppskeru
næsta sumar og haust. Úkraína er til
að mynda fjórði stærsti útflytjandi
á byggi í heiminum svo að ljóst er
að það mun hafa mikil áhrif hvernig
þróun mála verður.
En eitt er held ég alveg ljóst, það
er það að líkur standa til þess að verð
á ýmsum korntegundum mun hækka.
Bæði vegna þeirra miklu hækkana
sem orðið hafa á áburðarverði. [. .
.]En ekki síður vegna þess ófriðar
sem nú geisar í Úkraínu. Það er því
tilefni til að hvetja íslenska bændur
til dáða að sá korni í vor og stuðla
þannig að auknu fæðuöryggi hér
á landi. [. . .] Eins og fram kom í
skýrslu um fæðuöryggi, sem birt
var í upphafi síðasta árs og unnin
af Landbúnaðarháskólanum, þá
eru stríðsátök sú tegund hamfara
sem geta á skjótan hátt stöðvað
innflutning á fóðri. Það kann að hafa
virst óraunverulegt fyrir rúmu ári. En
nú hefur staðan breyst.“
Miklar kröfur gerðar til bænda
Svandís sagði að: „Bændur hafa á það
bent árum saman að gerðar séu meiri
og meiri kröfur til þeirra á sama tíma
og þeim er gert að keppa við afurðir
erlendis frá sem þurfa ekki að standast
sömu kröfur. Þetta er rétt [. . .].
Orðstír innlends landbúnaðar er
einn verðmætasti þáttur greinarinnar.
Hann er fjöreggið því án hans
munu aðferðir við aðgreiningu frá
innfluttum vörum ekki duga langt.
Hann geta stjórnvöld ekki tryggt
heldur einungis þið sjálf. Stjórnvöld
setja viðmið, lágmarkskröfur og
eftirlit. Þau þurfa að vera þannig úr
garði gerð að þau tryggi að markmið
náist. Þannig þarf að huga að því að
fullyrðingar standist skoðun. Ég hef
þá trú að íslenskir neytendur muni
velja innlenda framleiðslu sé þess
gætt að orðstír framleiðslunnar sé
góður.“
Veigamikil atvinnugrein
Stefán Vagn Stefánsson, formaður
atvinnuveganefndar Alþingis,
sagði meðal annars í ávarpi sínu
að íslensk matvælaframleiðsla
væri grunnstoð samfélagsins og
að bændur sinntu lykilhlutverki
og væru burðarás atvinnulífsins
í fjölmörgum byggðum landsins.
Hann sagði að íslenskar land­
búnaðarvörur væru í hæstu
gæðum og öruggar með tilliti til
sýklalyfjaónæmis ásamt því að
stuðla að innlendu matvælaöryggi.
„Atvinnugreinin er veigamikil
og við sem samfélag eigum að bera
virðingu fyrir þeirri vinnu sem
unnin er af íslenskum bændum
við krefjandi aðstæður.“
Stefán kom inn á krefjandi
aðstæður greinarinnar og að hún
ætti í samkeppni við stóra erlenda
framleiðendur sem færu sífellt
að ryðja sér rúms í smásölu hér
á landi og að samkeppnin væri
íslenskum landbúnaði ósanngjörn
bæði hvað varðar staðla og gæði
framleiðslunnar.
„Við eigum að semja regluverk
sem skapar atvinnuveginum
aukin tækifæri og betri rekstrar­
grundvöll.“
Stefán ræddi einnig þörfina á
því að kjötframleiðendur í landinu
fengju sömu undanþágur og
mjólkuriðnaðurinn sem 71. grein
búvörulaga kveður á um.
„Með því væri afurðastöðvum í
kjötiðnaði gert heimilt að sameinast
og gera með sér samkomulag um
verkaskiptingu og hafa með sér
annars konar samstarf til að halda
niðri kostnaði við framleiðslu,
geymslu og dreifingu kjötvara.“
Endurskoðun tollaframkvæmda
nauðsynleg
Stefán segði að það lægi í
aug um uppi að tollaframkvæmd
á landbúnaðarvörum þyrfti á
ítarlegri endurskoðun að ræða.
„Í nýrri úttekt hefur ríkis­
endurskoðun veitt tolla fram­
kvæmd inni sömu einkunn og
ég, falleinkunn. Í úttektinni eru
gerðar alvarlegar athugasemdir
við núverandi fyrirkomulag fram­
kvæmdar innar varðandi land­
búnaðar vörur. [. . .] Skilaboðin eru
skýr, endurskipuleggja þarf allt
tollaeftirlit og gera vöruskoðun
landbúnaðarafurða bæði víðtækari
og reglulegri.“
Auk þess telur Stefán að
nauðsyn legt sé að endurskoða tolla­
samninginn við Evrópusambandið
og gera hann Íslendingum hag­
kvæmari og að Íslendingar eigi
að vera óhræddir við að nýta
tolla þjóðinni til hagsbóta líkt og
aðrar þjóðir gera. Meðal annars
með því að gera sömu kröfur til
gæða og framleiðslu innfluttrar
vöru og gerðar eru til innlendrar
framleiðslu. /VH
Gunnar Þorgeirsson, formaður Bændasamtaka Íslands.
Svandís Svavarsdóttir matvælaráðherra.
Stefán Vagn Stefánsson, formaður atvinnuveganefndar Alþingis.
Frá setningu Búgreinaþings á Hótel Natura fimmtudaginn 3. mars. Við samruna búgreinafélaganna og Bændasamtaka Íslands urðu til búgreinadeildir
innan samtakanna. Hver deild heldur sinn aðalfund sem kallast Búgreinaþing sem var nú haldið í fyrsta sinn. Myndir / HKr.