Bændablaðið - 12.05.2022, Blaðsíða 36

Bændablaðið | Fimmtudagur 12. maí 202236
LÍF&STARF
Guðrún Hulda Pálsdóttir
gudrunhulda@bondi.is
Fjölbreyttur búskapur á Móðeiðarhvoli 2 í Rangárþingi eystra:
Innsýn í blóðmerahald á Íslandi
– Starfsemin er mjög góð hliðarbúgrein fyrir bændur með mikið landrými, að sögn Bóelar Önnu Þórisdóttur
Í erindi sem hún hélt á
Búnaðarþingi veitti Bóel
Anna Þórisdóttir innsýn inn
í blóðbúskap, sem hún hefur
stundað í 24 ár.
Þar sagði hún frá starfseminni
ásamt því að bregðast við nokkrum
efnisþáttum þeirrar gagnrýni
sem blóðbúskapur hefur fengið
síðan myndband svissneskra
dýraverndarsamtaka birtist á
vefnum í fyrra.
Að sögn Bóelar hafði birting á
myndefni verið yfirvofandi lengi því
í nokkur sumur urðu hrossabændur,
sem halda blóðmerar, varir við fólk
reyna að mynda þá að störfum við
blóðtöku.
„Það vissi enginn nákvæmlega
á hverju var von, hvernig brugðist
yrði við eða hvernig við ættum
að taka því þegar eitthvað svona
birtist.“
Í ræðu sinni orðar Bóel það sem
svo að búgreinin hafi orðið fyrir
árásum.
„Aðför hefur verið gerð
að íslenskum landbúnaði og
bændur dæmdir upp til hópa fyrir
slæma meðferð dýra og jafnvel
misþyrmingu á dýrum. Í þessari
aðför áttu bændur fáa, jafnvel
enga, málsvara, allir stukku á vagn
með ofstopa dýraverndarsinna sem
engan veginn gera sér grein fyrir
hvernig á að umgangast stórgripi.
Þetta fólk hefur það markmið eitt
að ganga frá þessari búgrein dauðri
með öllum tiltækum ráðum. Við
skulum átta okkur á því að á bak
við þetta standa peningar, pólitísk
fyrirtæki sem eiga hagsmuna
að gæta, líklega fyrirtæki sem
stórgræða á því ef bannað verður
að vinna hormónið PMSG úr blóði
fylfullra hryssna, en það mun vera
margfalt dýrara ferli að búa það til
með öðrum aðferðum. Þótt það sé
hægt verða gæðin aldrei eins mikil,“
sagði Bóel m.a. á Búnaðarþingi.
Óvæntur málsvari
Afleiðingar myndbirtingarinnar
voru blóðbændum þungbærar, enda
var efni þess af verklagi einstaklinga
og framsetning hennar óhugnanleg.
„Ég varð rosalega svekkt og hrædd
líka. Það var svo sárt að fólk skyldi
virkilega trúa því að svona væru
hlutirnir almennt gerðir. Að þau
gætu ekki áttað sig á að þetta er
klippt myndband.“
Hún nefnir að aðdragandi atvika
sé ekki sýndur og myndefnið sýni
síst raunsanna mynd af blóðbúskap.
„Ég er sífellt hrædd um hvort
mögulega hafi náðst mynd af okkur.
Ég reyndi að rifja upp hvort einhver
atvik gætu mögulega ratað í svona
myndband. Ein meri varð kannski
óróleg, ég hef þurft að losa hana en
kannski mundi ég eftir að hafa ekki
brugðist nógu fljótt við. Málið er að
það er örugglega alltaf hægt að ná
einhverju og klippa úr samhengi.“
Hún segir að forsvarsmenn
myndbandsins lýsi því yfir að fleiri
myndbönd séu yfirvofandi, sem sé
kvíðablandið.
„Þau segjast hafa mikið
meira af myndefni en hafa hins
vegar ekki viljað láta þau í té til
rannsóknar. Allir blóðbændur eiga
því að geta átt von á því að birtast
í myndböndum frá þeim. Við erum
að tala um að börnin okkar gætu
hafa verið mynduð, enda taka þau
þátt í starfseminni.“
Fordæmingar á búgreininni í
heild reyndist mörgum þungur
baggi. „Árásirnar komu úr öllum
áttum. Við upplifðum að engin
stæði með okkur – ekki einu sinni
aðrir bændur. Við hefðum t.d. viljað
að Bændasamtökin kæmu sterkari
fram og fyrr inn í umræðuna.“
Helsti málsvari blóðbænda í
upphafi hafi þó komið úr óvæntri
átt. „Dýraverndarsamband Íslands
barðist gegn blóðmerarhaldi fyrir þó
nokkrum árum. Það reyndist jákvætt
skref því þau veittu starfseminni
nauðsynlegt aðhald sem varð til þess
að aðferðir breyttust og eftirlit var
aukið. Þegar umræðan fór af stað í
vetur steig formaður sambandsins
inn með afgerandi hætti.“
Hins vegar segir Bóel það hafa
verið sárast að sjá hestamenn
og hrossabændur mæla gegn
starfseminni. „Fólk sem annast
hesta alla daga veit hvernig það er
að umgangast stórgripi og þekkja
atferli hrossa. Þau vita að upp geta
komið frávik og þau vita líka að
það er ómögulegt að tryggja að allir
í þeirra röðum geri aldrei mistök.“
Um búskapinn á Móeiðarhvoli
Bóel er búfræðingur með tamninga-
mannapróf frá Hólum og hefur
gegnum árin stundað fjölbreyttan
búskap, s.s. verið með fé, holdanaut
og hross. Í dag er hún kúabóndi
með áherslu á mjólkurframleiðslu
ásamt manni sínum, Birki Arnari
Tómassyni. Þau stunda einnig
talsverða jarðrækt.
Á Móeiðarhvoli er myndarlegt
fjós fyrir 130 kýr með tveimur
mjaltaþjónum.
„Við höfum verið að byggja
upp og stækka búið alveg síðan við
byrjuðum árið 1998. Við byggðum
nýja fjósið árið 2014 sem komst í
fulla nýtingu 2017 og framleiðum
í dag um 1 milljón lítra á ári. Einnig
erum við með nautaeldi, ölum
semsagt alla kálfa. Ég segi stundum
að ég eigi um 500 börn en dýrin
telja rétt yfir 500 hausa. Talsverð
ábyrgð fylgir þessu, en maður þarf
á hverjum degi að vera viss um að
allir hafi það gott og séu sáttir,“ segir
Bóel, sem annast daglega umsjón
búsins, gegningar, fóðrun og eftirlit.
„Við höfum í gegnum tíðina
stundað talsverða jarðrækt, ræktað
bygg og hafra í miklu magni ásamt
því að prófa að rækta ýmislegt
annað. Birkir hefur mikinn áhuga á
þessu og er alltaf að leita nýrra leiða
til að uppskera og geyma fóður af
ýmsu tagi. Við erum yfirleitt með
nokkur járn í eldinum í einu, þannig
að það er nóg að gera.“
Svo halda þau blóðmerar og hafa
gert síðan þau festu kaup á jörðinni
árið 1998.
„Ég þekkti til blóðstarfseminnar
frá því ég var krakki. Í kringum árið
1982, þegar blóðtaka var að hefjast
á Íslandi, voru foreldrar mínir hluti
af þeim bændum sem sinntu henni
í tvö eða þrjú ár. Kaupum á jörðinni
fylgdu þrjátíu merar og fannst okkur
upplagt að láta þær skila tekjum inn
i reksturinn og höfum því stundað
blóðtöku sem hliðarbúgrein allar
götur síðan.“
Blóðtökutímabilið
Í dag heldur fjölskyldan 90 merar.
Stóðið gengur úti allt árið og
er grundvallarforsenda á slíku
hestahaldi mikið jarðnæði, bæði til
beitar og heyja sem Móeiðarhvoll
býr vel að.
„Í maí flokkum við merarnar
Stóðið á Móeiðarhvoli telur 90 merar sem notaðar eru í blóðtöku. Þær eru að sögn Bóelar upp til hópa rólegar og blíðar. Mynd / ghp
Bóel hélt erindi á Búnaðarþingi þar sem hún sagði myndband og umræður
sem sköpuðust í framhaldi aðför að íslenskum landbúnaði. Mynd / H.Kr.
Börnin á heimilinu taka virkan þátt í allri starfsemi á búinu og hafa að sögn
Bóelar gaman af að taka þátt í blóðmerabúskapnum. Mynd / Einkasafn