Bændablaðið - 12.05.2022, Blaðsíða 37

Bændablaðið | Fimmtudagur 12. maí 2022 37
niður í 5-6 hólf og hleypum
graðhesti í þær, um 15-20 hryssur
hjá hverjum hesti. Um miðjan júlí
tökum við graðhesta úr hólfum,
rekum heim og þá hefst tímabilið
fyrir alvöru,“ segir Bóel og vísar
þá í 11 vikna tíð þar sem hryssurnar
eru vikulega reknar heim í rétt í
meðhöndlun.
„Þá er farið í gegnum allan
hópinn, blóð tekið úr þeim merum
sem eru jákvæðar fyrir hormóninu
og sýni tekið úr hinum. Þegar líður á
tímabilið minnkar magn hormónsins
í blóði og þá er blóðtökunni lokið
það árið. Sumar fara í blóðtöku 2-4
sinnum og aðrar oftar.“
Hormónið sem sóst er eftir heitir
„Equine Chorionic Gonadotropin“,
skammstafað eCG, en hefur einnig
verið kallað „Pregnant Mare
Serum Gonadotrophin“, og hefur
í umræðunni verið þekkt sem
skammstöfunin PMSG. Hormónið
mælist fyrst í fylfullum hryssum
frá 35.–40. degi meðgöngunnar en
styrkur þess vex hratt fram að degi
60. Eftir það lækkar hann smám
saman fram að degi 120.
Á blóðtökutímanum er einn
virkur dagur notaður til að sinna
starfseminni.
„Við byrjum morguninn á
að reka heim í rétt. Dýralæknir
aðstoðar og sér um blóðtökuna
sjálfa en auk mín eru venjulega
þrír starfsmenn og börnin gjarnan
með. Merarnar eru flokkaðar, sýni
tekið úr sumum, blóð úr öðrum. Að
lokinni meðhöndlun fara þær aftur
í graslendi með greiðum aðgangi
að vatni og saltsteini. Alls tekur
dagsverkið um fjórar klukkustundir
en það sem eftir lifir dags hef ég
þær á beitarstykki nálægt húsinu
svo ég geti fylgst með þeim fram á
kvöld. Það eru aldrei nein læti eða
æsingur í kringum þessa starfsemi
hjá okkur,“ segir Bóel.
Merarnar eru upp til hópar afar
rólegar. „Þó flestar þeirra séu ekki
tamdar til reiðar þá eru þær tamdar
í þetta hlutverk. Þær kunna þetta
og þær merar sem hafa verið hérna
10-15 ár eru blíðar og spakar merar
þó ekki sé settur hnakkur á þær.“
Bóel líkir blóðtökutímabilinu
við aðra tarnavinnu í landbúnaði.
„Þetta er svona eins og þegar
sauðfjárbændur fara í göngur og
réttir. Þetta er góð tilbreyting frá
daglegum bústörfum og í raun mjög
skemmtileg upplifun. Það er ákveðin
stemning í kringum tímabilið, þetta
er bæði gaman og spennandi. Eitt af
því skemmtilegra sem ég geri er að
fara á hestbak og smala og þarna
fæ ég tækifæri til þess. Svo vinn
ég með dýralækni sem hefur með
árunum orðið góður vinur sem ég
hitti einungis á þessum tíma árs.
Krökkunum þykir ótrúlega gaman
að koma að þessu með okkur og
það yrði mikil sorg á heimilinu ef
starfsemin hætti.“
Bóel segir blóðbúskap almennt
mjög góða hliðarbúgrein með
mjólkurframleiðslunni. „Þetta
stangast ekkert sérstaklega á við
aðra álagstíma í búskapnum svo
sem heyskap, jarðvinnslu og
kornuppskeru.“
Af frjósemi og litadýrð
Í ræðu sinni beinir hún sjónum
að gagnrýni hestamanna og
hrossaræktenda sem höfðu mælt
gegn starfseminni.
„Helstu rök þeirra eru, að mér
skilst, ásýnd og markaðsmál
íslenska hestsins. En ekki hefur
hrossasala minnkað í framhaldi og
útflutningstölur hafa aukist. Við
höfum í grunninn sama markmið,
hvort sem við erum blóðbændur,
ölum folöld til slátrunar eða í
reiðhestaræktun – það er að hugsa vel
um hross. Ef fram kæmi myndband
sem sýndi knapa berja hest sem væri
tregur til að fara upp á kerru þá kæmi
það ekki vel við nokkurt okkar. En
að sama skapi vil ég sjá leiðir til að
allir sem halda hesta vinni saman
og hluti af því er að opna umræðuna
og kynna málefnin. Hvað er til
dæmis betra fyrir ásýnd íslenska
hestsins en heilbrigð hryssa úti í
haga með folaldið sitt sem fyljast á
náttúrulegan hátt? Er það eitthvað
slæmt fyrir markaðssetningu hans?”
Hún tekur dæmi um
hvernig reiðhestaræktun og
blóðmerabúskapur getur unnið
saman.
„Nú eru engin frjósemislyf notuð
í þessum búskap. Þarna er náttúran
100% að verki. Það er hins vegar
staðreynd að frjósemisvandamál í
landbúnaði eru að verða algengari,
meira að segja meðal hrossa hér á
landi sem þurfa þá aðstoð. Svo leika
stóðbændur, með blóðmerar, sér oft
með litafjölbreytileika og para hross
saman á grundvelli þeirra. Litadýrð
og frjósemi eru verðmæti sem eiga
mögulega eftir að koma sér vel fyrir
heildarræktunarstarfið ef við horfum
fram í tímann.“
Þá nefnir hún að eigendur
stóðhesta nýti sér merastóð bænda.
„Við höfum oft verið með vel
ættaða ungfola sem reynast svo
farsælir kynbótahestar. Þarna fá þeir
sína fyrstu reynslu, það kemur í ljós
hvernig þeir haga sér í stóðinu og
hvernig frjósemi þeirra er. Ég held
það sé dýrmætt að nýta sér það.“
Framtíð blóðbúskapar
Nokkur óvissa ríkir nú um framtíð
blóðbúskapar á Íslandi. Starfshópur
á vegum matvælaráðherra skoðar
starfsemina, regluverkið og
eftirlit í kringum hana og von
er á lokaskýrslu með tillögum
til ráðherra í þessum mánuði.
Þá er frumvarp um bann við
blóðmerahaldi í meðförum
Alþingis.
Nýlega birt skýrsla Matvæla-
stofnunar, sem annast eftirlit með
starfseminni, tiltekur að blóðtakan
eins og hún er framkvæmd hér
stangist ekki á við lög um velferð
dýra. Engar vísbendingar séu
um að blóðtakan hafi neikvæð
áhrif á heilsu og blóðbúskap
hryssnanna. Hins vegar sé tilefni
til að auka eftirlit stofnunarinnar
með blóðtökunni sem hefur nú
þegar gert breytingar á skilyrðum
starfseminnar.
Bóel Anna vonar þó að
blóðmerahald leggist ekki af. „Við
höfum nóg af landsvæði á Íslandi
og það er það sem blóðmerastóð
þurfa. Þau geta nýtt land sem
er annars illnýtanlegt og slíkum
landsvæðum er ekki fyrir að fara í
öðrum Evrópulöndum. Þetta er gott
fyrir sveitirnar og allur búskapur
styrkir búsetu á landsbyggðinni.
Hins vegar þarf að athuga
alvarlega stærð stóða. Ég myndi
vilja að upplagið yrði þannig að
blóðmerahald væri hliðarbúgrein
með öðrum búskap. Ég vil ekki sjá
mörg hundruð hryssur í einum hóp
í ofbeittu landi í eigu fólks sem býr
ekki á staðnum.
Við þurfum að bæta ásýnd
búskaparins og aðbúnaðinn við
starfsemina og við fögnum bæði
auknu eftirliti og rannsóknum á
henni. Í grunninn held ég að allir
sem stunda þennan búrekstur séu
að reyna að gera sitt allra besta.“
Auk þess að vera í mjólkurframleiðslu ala Bóel og Birkir kálfa. Skepnunar
á jörðinni telja um 500 og Bóel líkir því við að eiga 500 börn. Mynd / ghp
Jarðrækt er hluti af búskapnum á Móeiðarhvoli og fjölskyldan yfirleitt með
mörg járn í eldinum. Mynd / Einkasafn
Rafrænt námskeið um rétta og örugga meðferð
á hífibúnaði.
Nánari upplýsingar og skráning eru á:
isfell.is/course eða skannaðu kóðann.
Þekking og þjónusta
Óseyrarbraut 28
Sími 5200 500
GRUNNNÁMSKEIÐ
í meðferð á hífibúnaði
Það væsir ekki um kýrnar í fjósinu
á Móeiðarhvoli. Mynd / ghp
Bóel nýtur þess að fara á hestbak þegar hún fær tækifæri til. Hér hefur hún
brugðið sér í sundreið á góðviðrisdegi. Mynd / Einkasafn