Andvari - 01.01.2016, Blaðsíða 60

58
HANNES HOLMSTEINN GISSURARSON
ANDVARI
Háskólaprófessor og rithöfundur: 1971-1999
Ólafur Björnsson tók fallið í prófkjörinu haustið 1970 afar nærri sér og
var ólíkt Birgi Kjaran ekki á framboðslista flokksins í kosningunum.
Sagði hann við Þjóðviljann: „Ég tel ólíklegt, að ég taki eftir þetta kjör-
tímabil þátt í stjórnmálum á vettvangi Sjálfstæðisflokksins.“209 Ekki
sagði Ólafur þó af sér í bankaráði Utvegsbankans, þar sem hann hafði
verið formaður frá 1968. Gegndi hann þeirri stöðu allt til 1980. Ólafur
tók líka að sér að vera formaður stjórnar Aðstoðar Islands við þró-
unarlöndin 1971 og gegndi þeirri stöðu til 1981. En um sama leyti
og Ólafur féll í prófkjöri, var honum falið nýtt verkefni. Hann hafði
setið í nefnd, sem Gylfi Þ. Gíslason menntamálaráðherra hafði skipað
sumarið 1970 til að semja drög að reglugerð um þjóðfélagsfræðinám
í Háskóla Islands, en heimspekideild hafði hafnað því að stofna sér-
staka skor fyrir slíkt nám, eins og eftir hafði verið leitað. Þetta haust
var Ólafur síðan skipaður í stjórn nýrrar námsbrautar í þjóðfélagsfræð-
um, sem stofnuð var. Kenndi hann hagfræði á brautinni fyrstu árin.210
Nemendur og kennarar brautarinnar hölluðust margir til vinstri. Þegar
kom að því að tala um Marx í hagfræði fyrsta árið, höfðu marxist-
ar í röðum nemenda undir forystu Leifs Jóelssonar samband við full-
trúa sinn í stjórn námsbrautarinnar, Þórólf Þórlindsson, og kváðu frá-
leitt, að íhaldsmaðurinn Ólafur Björnsson kenndi um hann. Vildu þeir
fá einhvern til þess, sem hefði meiri samúð með sjónarmiðum Marx.
Ólafur tók þessari óvenjulegu málaleitan ljúfmannlega, og var Lofti
Guttormssyni sagnfræðingi boðið að halda gestafyrirlestur á nám-
skeiðinu. Þótti það takast hið besta. Einn nemandinn spurði Loft flók-
innar spurningar um sjónarmið Marx í Fjármagninu (Das Kapital), og
kvaðst Loftur því miður ekki vita svarið við henni. Þá gall við í Ólafi,
þar sem hann sat úti í horni: „Ja, þetta er nú í þessum kafla í Das
Kapital!“ Fór hann síðan með heiti og efni kaflans. Eftir það litu hinir
róttæku stúdentar til Ólafs af meiri virðingu en áður. „Ólafur leyndi á
sér. Hann sagði fátt til að byrja með, en skar síðan oft úr málum með
einni hnitmiðaðri setningu. Hann gat líka verið bráðfyndinn,“ sagði
Þórólfur Þórlindsson.211
I aðdraganda þingkosninganna 1971 vitnuðu stjórnarandstæðing-
ar óspart til ýmissa ummæla Ólafs skömmu eftir prófkjör sjálfstæð-
ismanna í Reykjavík, þegar hann varaði við verðbólgu, eftir að lyki
tímabundinni verðstöðvun, sem þá hafði verið sett á.212 I kosningun-