Andvari - 01.01.2016, Page 116

114
KRISTJÁN EIRÍKSSON
ANDVARI
um annan ósýnilegan heim eru hvarvetna til. Og fyrir hinni lífrænu heildar-
hyggju gerir Soffía ágæta grein og nefnir að ekki sé
bara um að ræða innflutta rómantíska orðræðu því texti Þórbergs er ævinlega
rótfestur í hans eigin reynslu. [. . .] List Þórbergs er fólgin í því að taka slíka
hversdagsreynslu og umskapa í lýsingu sem vísar í þekkt bókmenntaminni.9
Saga ofvitans í Suðursveit hefst þar sem steinarnir tala og vitund barnsins
vex og þroskast í umhverfi sem er lífi gætt eins og skepnurnar og fólkið.
Smám saman víkkar sviðið, fólkið á Hala og nágrannarnir fara að taka meira
pláss. Þórbergur lærir að lesa og skrifa og það ásamt kvöldvökunum stækk-
ar heim barnsins. Og ekkert er eins heillandi fagurt og franskar skútur við
sjónarrönd sem vekja með honum útþrá og löngun til að kanna hið óþekkta.
Fimmti kafli bókarinnar nefnist „Frjóvgun hugmynda.“ Hann fjallar um
fyrstu Reykjavíkurár Þórbergs og menntun hans innan og utan skóla.
Þetta æviskeið hans hefst er hann flytur úr Suðursveitinni til Reykjavíkur
vorið 1906. Fyrstu þrjú árin voru ár stritvinnu og sjómennsku en þá tekur við
tímabilið 1909 til 1913 sem segir frá í Ofvitanum og íslenzkum aðli og endar
með því að hann fær skjól í Unuhúsi. Hér segir og frá Unuhússvistinni og
námi hans í íslenskum fræðum hjá Birni M. Olsen í norrænudeild Háskólans.
Á þessum árum er Björn einmitt að kynna nemendum sínum bókfestukenn-
inguna um skáldlega tilurð Islendingasagnanna og leiðir Soffía líkur að því
að hugmyndir Björns um hina skáldlegu þætti Islendingasagna hafi mótað
viðhorf Þórbergs til frásagnarlistar og haft mikil áhrif á hans eigin skrif.
Því til staðfestingar vitnar hún til Þórbergs sjálfs í samtali við Matthías
Johannessen þar sem hann segist hafa
lyft lifandi fólki upp á hærra svið og tekizt oftast að segja þannig frá á meira eða
minna skáldlegan hátt. Það er minn skáldskapur. Ég hef valið þessa leið. [. . .] Ég
hygg þetta sé dálítið svipuð aðferð hjá mér og höfundar íslendingasagna höfðu.10
Soffía bendir á að þessa sjáist enda glögg merki í persónulýsingum Þórbergs
þar sem hann getur jafnan uppruna þeirra manna sem hann lýsir, ytra at-
gervis og skapgerðareinkenna eins og gert er í sögunum.
Og það gefur augaleið að vitaskuld hefur hann einnig beitt þessum að-
ferðum þegar hann lýsir atburðum og kringumstæðum þeirra.
Sjötti kafli bókar Soffíu nefnist „Sæti á skáldabekk?“ og er undirfyrirsögn
hans „Skopkvœðaskáldið Styrr stofuglamm og Ijóðskáldið Þórbergur
Þórðarson".