Arkitektúr og skipulag - 01.03.1989, Síða 31

BRESKI PÖBBINN
The George Inn.
Nú þegar íslendingar ætla að fara að flytja inn
bjórmenninguna, verður fólki óneitanlega litið til
heimalands pöbbanna, Bretlands.
Athyglisvert er að skoða hvers vegna „pöbbinn“ gegnir svo sterku
hlutverki í bresku þjóðfélagi. Almenningshúsin „pöbbarnir" urðu
fyrst algengir um aldamótin átján hundruð. Mun eldri eru kráin
(tavem) og áfangahúsið (inn). Áfangahúsin voru sitt lítið af hverju:
gistihús, veitingahús og krá.
Athyglisvert dæmi um þess háttar áfangahús er „The George Inn“ sem
stendur við götu þá er lá yfir Lundúnabrú, en um hana var áður
aðaltenging Suður-Englands við London. Núverandi bygging var
reist árið 1677 á sama stað og eldri „inn“ stóð áður og gegndi miklu
hlutverki sem viðkomustaður fjölda fólks um langt skeið.
Upp úr síðustu aldamótum gekk enn stór hluti Lundúnabúa til og frá
vinnu, oft marga kílómetra á dag. Þegar götuljós strætanna byrjuðu
að lýsa í ljósaskiptunum, lýstu „pöbbamir“ enn skærar. Óteljandi
fjöldi glerjaðra hurða sviptist upp til að gefa til kynna hitann og
ljómann inni fyrir. Ljóminn var svo sannarlega mikill hluti af
aðdráttarafli „pöbbsins". í þeim hundruðum nýrra eða nýuppgerðra
„pöbba“, sem byggðir voru á milli 1890 og 1900, gáfu glampandi
tréverks-barir og barbúnaður, litrfkt múrverk, stórir skreyttir gluggar
með sandblásnu eða lituðu gleri, og einnig speglar með sandblásnu
munstri, þennan ljóma.
Stórir amar með mikilfenglegri mahogny-umgjörð voru algengir og
margir „pöbbar“ höfðu líka billiardherbergi á efri hæðum. Þessi
mahogny-búnaður var næstum alltaf gerður í ofhlöðnum, klassískum
Viktorískum stíl, með margvíslegum smáatriðum.
Um síðustu aldamót urðu þó kaflaskil í sögu enskra „pöbba“. í
London og í öðrum breskum borgum risu upp félagasamtök sem
beittu sér fyrir „endurbótum pöbbanna“. Þessi hópur einblíndi á að
breyta „pöbbinum" frá því að vera einungis drykkjubar í vel uppfærðan
„klúbb“. Lagt var til að þama væri hægt að fá mat, vín og létta drykki.
Einnig var mælt með nærveru eiginkvenna með eiginmönnum sínum.
„Pöbbinn“ þróaðist þannig í það að verða nokkrir ólfkir staðir í senn
undir sama þaki: almenningspöbb, vínbar, setustofa o.fl. og átti
þannig að þjóna hinum mismunandi þjóðfélagshópum. Gamla
hugmyndin um „pöbba“ var hins vegar að vera allt fyrir alla, en það
reyndist erfitt. í þessari viðleitni til að fullnægja öllum markaðshópum
hafa sumir „pöbbar" reynt að samræma of margar ólíkar hugmyndir.
Aðrir reyna að vera mjög sérhæfðir. Ein leiðin til að leysa vandamálið
um misjafnan smekk fólks er að aðgreina barinn og vínveitingahúsið
með því að hafa tvær gjörsamlega ólíkar innréttingar í sama húsi, en
aðskildar.
Einn mikilvægasti þáttur í hönnun „pöbba“ er að ná réttum hughrifum.
Það þýðir að „andrúmsloftið“ verður að vera rétt, þar sem cocktail-
barinn lofar æsingi og munaði, en setustofan friðsæld. Á meðan í
reykherberginu eða vínbamum er að finna margbreytileika og afslappað
„andrúmsloft", þá er almenningsbarinn óviss og jarðbundinn. I
grundvallaratriðum viljaviðskiptavinir„pöbba“kunnuglegtumhverfi,
þar sem þeim finnst þeir velkomnir og líður vel.
Ef skoðaðir eru vinsælir „pöbbar“ með hinu hefðbundna sniði, þá eru
þeir venjulega með lágu lofti, eða gefa þá tilfinningu. Niðurröðun
sæta skiptir miklu máli. Margir „pöbbar“ hafa of mörg sæti, á meðan
viðskiptavinir annarra staða eru ánægðir með að standa umhverfis
barinn í einni kös. En þá er það vandamál hvar á að leggja frá sér
glösin, þvíekki vilja allir halda á bjórglösum eins og sígarettu. Berir
fletir eru taldir hafa þau áhrif á fólk að því finnist það vera vanrækt,
óvarið og viðkvæmt. Kaldir fletirmeð ljósum litum eru lfka taldirhafa
ónotaleg áhrif á viðskiptavininn, þannig að honum finnst hann vera
vamarlaus og vill því bara fara út. Hlýir fletir, þar sem em hlutir eins
og gluggar, skápar, hillur, búnaður ýmiss konar, og myndir og
speglar, hjálpa hins vegar til að gefa notalegt yfirbragð.
Á þægilegustu börunum erdagsbirtan næstum alltaf hulin, annaðhvort
af aðliggjandi húsum eða með gluggatjöldum, hlerum eða öðru.
Lýsing er mikilvæg, en ekki einungis rétta magnið, heldur einnig
fjölbreytni og dreifing. Hönnun „pöbba“ snýst þó í raun um sambönd
fólks, skammvinn eða langæ, hvort heldur um er að ræða
eindrykkjumanninn, hjónin, félagana eða hópa.
Þrátt fyrir að hönnuðurinn geti haft áhrif á það hvers konar fólk sækir
staðinn, með því andrúmslofti sem hann býr til með hönnun sinni, þá
velur hann ekki eigandann (landlordinn). Því hefur hann enga stjóm
á tveim mikilvægustu þáttunum í velgengni „pöbbsins“, því
þýðingarmikla sambandi eigandans og viðskiptavinar hans, og að
sjálfsögðu bjómum.
I Englandi er því þannig háttað að stóru bruggfyrirtækin eiga nú orðið
flesta „pöbbana". Þau fá svo aftur fólk sem hefur áfengissöluleyfi til
þess að reka „pöbbana". Fólk þetta borgar leigu til bruggfyrirtækjanna,
en rekur „pöbbinn" á eigin vegum. Bjórfyrirtækin eru samt farin að
hafa mjög mikil áhrif á innréttingar á sínum „pöbbum“ og er hér um
meiri áhrif að ræða en endumýjun á litavali og nýja gerð klósettpappírs
á karlaklósettið.
Ístaðhá-Viktorískastílsins erfariðaðlítatilnýrritíma. Hlutaþessara
breytingaeða„andlitslyftingar“ márekjabeinttil kvenna. Konursem
koma inn á „pöbbinn" og konur sem fá sér nokkrar könnur af bjór eftir
verslunarferðir hafa haft meiriháttar áhrif á hagnað húsanna. Enginn
yrði hissa á að heyra að um 80% karla í Bretlandi fari á „pöbbinn"
reglulega, en þeim gæti brugðið að heyra að um 60% kvenna gera nú
slíkthiðsama. Konurhafanúmjögmikiláhrifávalstaða- gróflýsing
og hörð sæti hafa næstum horfið fyrirþægilegum bólstruðum sætum,
nettum lampaskermum og blómaskreyttu veggfóðri.
Hefðin um lokun áfengissölu yfirmiðdegið hefur verið á undanhaldi,»»
29
ARKITEKTUR OG SKIPULAG