AVS. Arkitektúr verktækni skipulag - 01.04.1997, Page 51

Hugleiðingar um GALLERI-
REKSTUR OG VIÐSKIPTALIF
Sjálfstæöir sýningarsalir sem sýna og
selja myndlist - svokölluö gallerí - eru
ekki ýkja gömul fyrrbæri. Þau urðu til á
19. öld, í kjölfar iðnbyltingar, og komu
að mestu leyti í staðinn fyrir þá fjársterku aðals-
menn sem áður voru helstu verndarar og styrktar-
aðilar myndlistarmanna.
Mörg gallerí hafa leikið mikilvæg hlutverk í myndlistar-
sögunni. Á seinni hluta I9. aldar hélt galleríjöfurinn
Durand-Ruel lífinu í mörgum málurum franska Im-
pressjónismans með því að selja umdeild verk þeirra á
Ameríkumarkaði. Um leið lagði hann grunninn að
mörgum frægum einkasöfnum í Vesturheimi. Annað
franskt galleri, Bernheim-Jeune, sem enn er við lýði,
hélt á lofti verkum þeirra Van Goghs og Cézanne, þeg-
ar enginn vildi af þeim vita. Og þýski galleríeigandinn
Kahnweiler var bakhjarl og velgjörðarmaður kúbista og
átti mikinn þátt í að útbreiða kenningar þeirra. Allar göt-
ur síðan hafa gallerí verið eðlilegir milliliðir milli myndlist-
armannna og almennings, svo og milli myndlistar-
manna og listasafna. Galleríin kappkosta að hafa upp á
hæfileikaríkum listamönnum á öllum aldri, en helst af
yngri kynslóð, og koma þeim á framfæri, ennfremur að
draga fram í dagsljósið óþekkt verk þekktra listamanna.
Þetta hafa þau náð að gera með vönduðum sýningum
og sýningarskrám, jafnvel i formi bókaútgáfu. Einnig
hafa þau tekið að sér að vekja athygli fjölmiðla og fag-
tímarita á listamönnum og kynna verk þeirra bæði fyrir
opinberum listasöfnum og efnuðum listaverkasöfnur-
um - í sumum tilfellum hafa galleríin verið með efnilega
myndlistarmenn á launum til margra ára meðan þeir
hafa verið að þroska hæfileika sína.
Á íslandi hafa aðstæðurtæplega leyft svo umfangsmik-
inn gallerírekstur. íslenskt þjóðfélag er svo smátt i snið-
um að myndlistarmenn hafa vanist á að sjá alfarið um
eigin sýningar. Sömuleiðis hefur listáhugafólk vanist á
að hafa beint og milliliðalaust samband við myndlistar-
menn. Verð á íslenskum listaverkum hefur ekki heldur
fylgt annarri verðlagsþróun, hvorki hér né erlendis. Allt
þetta, og ýmislegt fleira, hefur verið íslenskum gallerí-
um til trafala og gert þeim erfitt fyrir að starfa á sama
grundvelli og erlend gallerí. Rekstur þeirra hefur því að
mestu leyti falist í umboðssölu listaverka og/eða upp-
boðum.
Þetta hefur svo aftur haft í för með sér að íslenskir lista-
menn hafa eytt dýnætum tíma og peningum í að halda
sýningar og selja verk sín, sem ekki lætur öllum vel, auk
þess sem fræðslu- og kynningarþátturinn, sem er svo
ríkur þáttur í gallerístarfsemi annars staðar, hefur oftast
þurft að mæta afgangi.
Samt hafa íslensk gallerí lagt mikið af mörkum til mynd-
listarflórunnar í landinu. í Gallerí Borg, Nýhöfn, Galleri
Svart á hvítu og nú síðast í Ingólfsstræti 8 hafa margir
íslenskir listnnenn tekið sín fyrstu spor eftir myndlistar-
brautinni, og þar hafa margir listunnendur fengið mynd-
listarbakteríuna.
í Ijósi aðstæðna á íslenskum gallerí- og listaverkamark-
aði er ekkert undarlegt þótt ýmsir aðilar í myndlistargeir-
anum leiti sér liðsinnis í einkageiranum. Fyrir því eru
mörg fordæmi, innlend og þó einkum erlend. Úti í heimi
eiga einkafyrirtæki af ýmsum toga náin samskipti við
gallerí, allt frá því að birta auglýsingar sínar reglulega í
sýningarskrám þeirra uppí það að láta galleríin sjá um
allar myndskreytingar innan vébanda fyrirtækjanna.
Sum einkafyrirtæki, einkum miðlunarfyrirtæki eða fyrir-
tæki á sjónmenntavettvangi, hafa jafnvel litið á samstarf
af því tagi sem mikilvægan þátt í símenntun starfsfólks.
Starfsfólk þeirra öðlast innsýn í myndlistarsöguna og
hugarheim samtímalistamannasem það mundi annars
fara á mis við, og sú innsýn hefur oftar en ekki orðið til
að örva hugarflug og efla sköpunargáfu þess, sem síð-
an skilar sér í frjórri umræðu innan fyrirtækja.
Sú afstaða fyrirtækjanna hefur svo aftur orðið til þess að
rækta manneskjuleg viðhorf á vinnustöðum og skapa
þeim jákvæða ímynd út á við. í Bandaríkjunum þykirfyr-
irtækjum t.d. akkur í að halda samkomur af ýmsu tagi
innan vébanda safna eða sýningarsala og veita á-
kveðnum listamönnum brautargengi með styrkjum eða
kaupum á verkum þeirra. í dag eiga mörg þessara fyr-
irtækja listaverkasöfn sem margfaldast hafa að verð-
mæti.
Svo fremi sem framsækin fyrirtæki eru tilbúin að þiggja
ráð kunnáttumanna á myndlistarvettvangi, getur allt
samstarf af þessu tagi verið myndlistarlífinu jafnt sem
fyrirtækjunum sjálfum til framdráttar.
49
AÐALSTEINN INGÓLFSSON LiSTFRÆÐINGUR