AVS. Arkitektúr verktækni skipulag - 01.12.2000, Síða 46

snyrtimennsku. I fyrsta lagi mátti olían úr þessum
flöskum ekki leka, hvorki á meðan hún væri notuð
né heldur strax á eftir. Hendur og dúkur væru
ávallt hrein. Stúturinn á flöskunni er í reynd lokið
um leið og því er önnur höndin alltaf laus, sem
nauðsynlegt er við matreiðslu. Auk þessa er efni-
viðurinn mikilvægur. Glerið leyfir fallegum lit
olíunnar og ediksins að njóta sín og taka þátt í lit-
brigðum og áferðum heildarinnar.
Coderch borðstofuljósið frá 1957, mynd 2, eftir
arkitektinn Juan Antoni Coderch de Sentmenat,
laut sama lögumáli um möguleika efnisins. Hann
er gerður úr þunnum efnisplötum, spenntum í
boga, sem opna og loka fyrir Ijósgjafann á víxl og
mynda þannig mjög sérstæða birtu. Upphaflega
var ætlunin að gera Ijósið úr plastefninu meta-
crilata, til þess að ná fram sérstökum birtuskilyrð-
um, en sú hugmynd reyndist óframkvæmanleg
vegna skorts á tæknikunnáttu. Það var því gert úr
þunnum viðarplötum en nú eru báðar útgáfur í
framleiðslu.
Efnisnotkun, einfaldleiki og hlutleysi þessa Ijóss
eiga rætur sínar að rekja til þess, sem er til staðar
í umhverfinu, þ.e. hversdagsleikans. Hugmynda-
fræðina má rekja til ítölsku arkitektanna sem
unnu á tímaritinu Casabella continuitá (1954 -
1964), ritstýrðu af Ernesto N. Rogers. Það sem lá
að baki hugtakinu continuitá var ekki aðeins
bundið orðinu „framhald" heldur ekki síður í því að
skilja hefðina, eða fortíðina, sem hluta af nútíð og
framtíð. Hefðin var ekki staðnað fyrirbæri heldur
kallaði hún á breytingar og þróanir byggðar á
«9Tílfinningin fyrir hringrás tímans
breytist við þetta og það gerist allt of oft
að börn eru mötuð á tilbúnu sjónarspili
sem oft er f jarri raunveruleikanum.64
handverk gæti ekki verið hluti af nútímalegri hönn-
un og skilgreindi sjálfann sig aldrei sem iðnhönn-
uð heldur „hönnuð pró-iðnaðar”. Þetta þýddi að
hann vildi taka þátt í framleiðslunni, geta lagfært
og breytt ef eitthvað færi úrskeiðis, gera tilraunir á
meðan á framleiðsluferlinu stæði og hafa sem
mest áhrif á það. Gólflampinn TMM (Tramo Movil
Madera) (1961) eftir Miguel Milá endurvekur þetta
viðhorf, um samspil milli handverkskunnáttu, efnis
og iðnframleiðslu. Hugmyndin að lampanum er
mjög einföld - Ijós þar sem hæð þess er stillanleg.
Til þess að ná því fram er ákveðinn fjöldi eininga
notaður: Ijósapera með skermi sem deyfir magn
birtunnar og er hann hólkur í laginu. Mastur og
snúra er honum nauðsyn. Lóðrétta mastrið opnar
vel fætur sína til þess að ná stöðugleika. Snúran
sýnir sig, og rofann, ófeimin. Að lokum er það ein-
föld tenging skermsins við mastrið. Hann klemm-
ist á það, leyfir breytilega lóðrétta stöðu Ijóssins
og, veldur því að auðvelt er að færa lampann úr
stað.
Þessir ofangreindu nytjahlutir leituðu innihalds
og merkingar hverrar tegundar fyrir sig, uppruninn
var látinn koma í Ijós, túlkaður og um leið varð
hann að aðalhlutverki verksins. Hvert og eitt verk
hélt gildi sínu á móti hringrás tímans, líkt og hug-
takið að baki veggklukkunnar Nautilus eftir
arkitektinn Oscar Tusquets. Allar tölur sólarhrings-
ins koma fram sem skírskotun til þeirra klukkna
sem rekja má til naumhyggjustefnunnar þar sem
vísarnir þjóna mikilvægara hlutverki en tölurnar
sjálfar við að gefa upp tímann. Hér sýnir skífan
hringrás tímans í formi spírals, sem í sjálfu sér er
form án upphafs og endis, en í senn dulúðugur.
Hann er óendanlegur eins og tíminn sjálfur og gildi
göfugra efna.
traustum grunni menningararfleifðarinnar og
staðbundnum einkennum. Þessi afstaða var skilin
sem gagnrýni á Nútímastefnuna. Rogers lagði
áherslu á að alllir hlutir yrðu að vera túlkaðir í
samhengi við aðra, staðbundna sögu og menn-
ingu. Borgarmynstur, bygging og hlutur væru ekki
einangruð fyrirbæri heldur yrði að taka tillit til
utanaðkomandi þátta sem hefðu áhrif á varanleg-
ar úrlausnir.
Coderch var einn að frumkvöðlum þessarar
stefnu á Spáni en átti sér marga lærisveina. Þar á
meðal hönnuðinn Miguel Milá. Milá varð einnig
fyrir áhrifum frá William Morris og heillaðist af af-
stöðu Finna til hönnunar. Hann afneitaði því að
Ögrun við formið
Hreinleiki, léttleiki og hljóðfall eru m.a. eigin-
leikar stálhúsgagna sem gefa frelsi til að leika sér
með rými, innan marka röksemdarinnar. Stóllinn
BKF mynd 3, eftir spænska arkitektinn Antonio
Bonet Castellana og argentísku arkitektana Juan
Kurchan og Jorge Ferrari-Hardoy, er gerður úr
einfaldri stálgrind sem klædd er skinni. Snerting
líkamans við skinnið eykur við þá togstreitu sem
grindin byggist á. Form grindarinnar hvetur til
ótakmarkaðra möguleika á því hvernig viðkom-
andi notar stólinn, hvort heldur hann situr, hniprar
sig saman eða notar hann sem leiksvið. Hlutverk
stólsins er því ekki bundið notagildi hans eða
44