Íslenska þjóðfélagið - 23.12.2021, Blaðsíða 69

Ómar Hjalti Sölvason, Þorlákur Axel Jónsson og Markus Hermann Meckl
69 ..
túlka sem samlögunarviðhorf. Þessar niðurstöður gefa tilefni til aukinnar vitundar stjórnvalda
og almennings um mikilvægi kennslu og námskeiða í íslensku fyrir innflytjendur á Íslandi.
Rannsóknir sem gerðar hafa verið hérlendis sem og erlendis benda einmitt til þess að kunnátta,
færni og vilji til þess að læra móðurmál móttökusamfélagsins geti haft talsverð áhrif þegar kemur
að viðhorfum móttökusamfélagsins í garð innflytjenda og haft áhrif á aðlögun innflytjendanna að
móttökusamfélaginu (Cook, 2016). Athyglisvert er að niðurstöður þessarar rannsóknar sýna að
meirihluti innflytjenda telur það mikilvægt að taka upp siði og venjur íslensks samfélags á meðan
minnihluti Íslendinga er þeirrar skoðunar. Sú afstaða virðist svo styrkjast þegar langtímamarkmið
innflytjenda um búsetu á Íslandi eru skoðuð. Sýn fólks á samlögun og lengd búsetu falla því í einn
farveg.
Í tilgátu 3 var skoðað hvort væntingar Íslendinga um aðlögun innflytjenda aukist eftir því hvort
innflytjendum hefur fjölgað í nærumhverfinu. Almennt kom ekki fram tölfræðilega marktækur munur
á viðhorfum Íslendinga til aðlögunar innflytjenda milli búsetusvæða. Niðurstöðurnar gefa því ekki
til kynna að íbúar í þeim sveitarfélögum þar sem innflytjendum hefur fjölgað mest undanfarin ár hafi
önnur viðhorf en þau sem finnast í þeim sveitarfélögum þar sem minni fjölgun hefur verið. Þessi
niðurstaða mælir gegn hugmyndum um að miklum innflutningi fólks fylgi sjálfkrafa samfélagslegt
álag eða vandamál sem endurspeglist í neikvæðum pólitískum viðhorfum til innflytjenda og er í
samræmi við rannsóknir þar að lútandi (Scipioni o.fl., 2020). Á Íslandi virðist aftur á móti ekki
gilda að viðhorf séu sterkari eða neikvæðari eftir því sem byggðirnar eru fámennari og dreifðari.
Hér gildir almennt að hærri aldur, karlmennska, minni menntun og lægri tekjur tengjast auknum
samlögunarvæntingum í garð innflytjenda en munur eftir búsetu er ekki áberandi. Athyglisvert er
að Íslendingar búsettir í hverfinu Hlíðar í Reykjavík hafa minni væntingar um samlögun en íbúar
annarra svæða. Á sama tíma hallast bæði Íslendingar og innflytjendur að ríkari aðlögun innflytjenda
að siðum heimamanna og að þeir nemi íslensku.
Eins og gefur að skilja eru nokkrir annmarkar á rannsókn eins og þessari. Helst má hér nefna
úrtaksaðferð við könnun á meðal innflytjenda. Snjóboltaúrtak skilar ekki slembiúrtaki og rafræn
þátttaka á samfélagsmiðlum gerir það að verkum að ekki er hægt að stýra því að könnunin rati til
setts markhóps. Þá er vert að athuga að gögnum hafði þegar verið safnað og því ekki kostur á að
breyta spurningum þannig að lykilspurningar féllu að stöðluðum mælikvarða fyrir samlögunar- og
samþættingarvæntingar. Því má deila um styrk mælitækisins í þessari rannsókn.
Út frá niðurstöðum þessarar rannsóknar er ekki hægt að draga afgerandi ályktanir hvað varðar
afstöðu almennings til samþættingar eða samlögunar. Vegna skorts á rannsóknum á þessu sviði
getum við ekki fullyrt að um breytingu frá fyrri tíð sé að ræða. Hins vegar gefa niðurstöður okkar
til kynna hver staða mála er og geta jafnframt gert okkur kleift, með frekari rannsóknum, að greina
þróun í innflytjendamálum á Íslandi.
Þessari rannsókn var ætlað að svara spurningum varðandi ríkjandi hugmyndir Íslendinga og
innflytjenda um aðlögun að íslensku samfélagi. Tilraun var gerð til að staðsetja viðhorf Íslendinga til
samlögunar og gera grein fyrir væntingum íslensks samfélags til aðlögunar innflytjenda. Jafnframt
var skoðað hvort munur væri á milli hugmynda innflytjenda um aðlögun að íslensku samfélagi
og svo aftur væntinga Íslendinga til aðlögunar innflytjenda. Samkvæmt kvarðanum sem notaður
var við rannsóknina gefa niðurstöðurnar til kynna að bæði Íslendingar og innflytjendur hallist í
átt að samþættingarstefnu frekar en samlögunarstefnu. Þá kom ekki fram munur á viðhorfum
Íslendinga til aðlögunar innflytjenda eftir því hversu mikil hlutfallsleg fjölgun innflytjenda hafði
orðið í nærsamfélagi þeirra. Ef litið er til bakgrunnsþátta hjá Íslendingum eru breyturnar aldur, kyn,
menntun og reynsla af búsetu erlendis þeir þættir sem helst hafa tengsl við væntingar Íslendinga
til aðlögunar innflytjenda. Að sama skapi, ef litið er til bakgrunnsþátta hjá innflytjendum, eru
það breyturnar aldur, kyn menntun og áform um búsetulengd á Íslandi sem hafa mest tengsl við
hugmyndir innflytjenda um aðlögun að íslensku samfélagi.