Úrval - 01.06.1949, Page 26

24
■Ctrval
lætur blekkjast af slíku, það
kryddar aðeins samræðurnar.
Hugsið ykkur loddarann, sem
dregur marglita pappírsræmu
út úr munni sér, metra eftir
metra. Það er austurlenzk list.
Pappírsræman rennur út úr
munni hans, og á hana er ritað
eins og hver óskar um fé og
metorð, kynferðismál, ást og
hatur og allt sem því fylgir.
Arabar Kinglakes kunnu ekki
að skammast sín, mjólkursölu-
drengurinn Hassan kunni ekki
að skammast sín, og nú erum
við í heilu samfélagi manna,
sem kunna ekki að skammast
sín — Egyptar, Grikkir, Armen-
ar, Gyðingar, Sýrlendingar, eng-
inn þeirra skammast sín fyrir
að vera mannleg vera, gædd
mannlegum löngunum og mann-
legum veikleika. „Það er engin
hátign og enginn máttur nema
í Allah,“ mundi Hassan segja.
„Við höfum allir tvo handleggi,
tvo fætur, höfuð, augu, nef og
tennur. Hví skyldi ég þá varpa
hjúp hræsninnar yfir þarfir mín-
ar ? Þær eru hinar sömu og þín-
ar; eini munurinn á okkur er
sá, að svo vill til að þú ert rík,
en ég fátækur. Er þá nokkur
ástæða til fyrir þig að reiðast
mér fyrir að blanda vatni í
mjólkina, þegar það er náttúru-
leg afleiðing af ástandi mínu?
Hefðir þú ekki farið eins að?“
Hegðun Hassans byggist á
vissum forsendum, vissum skOn-
ingi á mannlegu samfélagi. 1
stuttu máli er hann þannig:
allir menn, konungar og betl-
arar, verkstjórar og verkamenn,
stórbændur og leiguliðar eru
gæddir miklu fleiri sammannleg-
um einkennum en sérkennum,
sem greina þá í sundur. Og
hvað er þeim sameiginlegt ?
Svar Hassans við þessari spurn-'
ingu mundi verða kaldhæðnis-
legt. Allir hugsa fyrst og fremst
um sjálfa sig, allir sækjast eft-
ir fé, valdi, virðingu; þetta (og
þetta eitt) heldur heiminum
gangandi. Þetta eru ekki há-
leitar hugsanir um manninn, en
þegar þessi skoðun er beiskju-
íaus (og Hassan er gæddur of
ríkri kímnigáfu til að ala í
brjósti beizkju lengi í einu), þá
eru þær hinn ákjósanlegasti
grundvöllur mannlegra sam-
skipta! Samfélag, sem sættir
sig beizkjulaust við bresti þegna
sinna, hefur marga kosti. Þar
ríkir að vísu gengdarlaus fjár-
málaspilling, og oft miskunnar-
laus grimmd, en bak við hegð-
un einstaklinganna býr enginn