Úrval - 01.06.1949, Side 92

Hvers vegna er óttinn miklu sterkara
afl í lífi mannanna en dýranna?
Óttinn í lífi manna og dýra.
Grein úr „The American Mercury",
eftir Alan Devoe.
i^VTTINN er eins mikilvægur
^ ognauðsynlegurí heiminátt-
úrunnar og hver önnur hinna
miklu frumtilfinninga og hvata:
hungur, losti, gleði, þreyta eða
reiði.
Refur, sem ekki kynni að
óttast, mundi ekki lifa lengi. Ótt-
inn er eðlileg tilfinning og já-
kvæð á sinn hátt. Hin snögga,
stutta óttakennd, er „eggin“ eða
oddurinn í lífi dýrsins, ef svo
mætti segja. Hún varpar ekki
skugga á líf þess; hún kemur
eins og örskot, líkt og hraðboði,
til þess að skerpa sjón og heyrn
og stæla vöðva.
Þetta er hið náttúrlega hlut-
verk óttans. Þannig er hann að
verki í kanínunni: hún heyrir
lágan, hvíslandi fyrirboða —
,,hreysiköttur“! — og óttinn
magnar mátt fótanna til flótta;
og svo deyr hann jafnskyndi-
lega og hann kom og friður
ríkir aftur í tilfinningalífi kan-
ínunnar. Öttinn mælir snöggu
máli sínu við dýrin og fer síð-
an. Þegar hann fer, fer hann
eins og sultur við snæðing.
Högg óttans er snöggt og
hreint. Það er ekki síendurtekin
reynsla, jafnvel ekki mjög tíð.
Hið eina, sem vekur ótta hjá
dýrunum, eru lífshættur þær,
sem mæta þeim frá degi til
dags: óvinurinn, þegar hann
er nálægt, meiðslið, þegar það
verður. Dýrin, jafnvel kanínan
geta lifað dögum saman án þess
að heyra hið snögga hvísl
óttans.
Þannig er hinn náttúrlegi
ótti. En fyrir þá skepnu jarð-
arinnar, sem maður nefnist, er
hann allt önnur og hræðilegri
reynsla. Við göngum bognir af
ótta, flæktir í ótta, hann grúfir
eins og skuggi yfir lífi okkar.
Öttinn bíður bak við hvert tré;
hann litar endurminningu hvers
liðins dags; hann varpar skugga
á von hvers komandi dags. Við
lítum ekki hið fagra sumar-