Bókasafnið - 01.02.1999, Qupperneq 75

Bókin r
mín
Nokkrir bókaverðir og aðrir lestrarhestar
voru beðnir um að skrifa um bók eða bækur
sem eru þeim sérstaklega minnisstæðar.
Máttu bækurnar vera nýútgefnar eða gaml-
ar, erlendar eða íslenskar; eina skilyrðið var að þær hefðu gef-
ið lesandanum mikið. Hér er því skrifað um bækur sem lesa
má oftar en einu sinni.
Arnaldur Sigurðsson
A History of Reading
„Eg hef leitað hamingjunnar hvar-
vetna," játaði Thomas á Kempis
snemma á fimmtándu öld, „en ég
hef hvergi fundið hana nema í litlu
horni með litla bók.“ Portúgalska
skáldið Fernando Pessoa nóteraði
aftur á móti hjá sér fxmm hundruð
árum seinna: „Ég hef komist að þvi'
að lestur er háttur þrælsins við að
láta sig dreyma. Þurfi ég á draum-
um að halda get ég eins notast við mína eigin.“
Ef ég þekki lesendur Bókasafnsins rétt fallast þeir ekki á
slfkar öfgar, en taka fremur undir með Aristótelesi, að meðal-
hófið sé hin rétta leið. Mér, ásamt nokkrum öðrum, hefur
verið falið að fjalla í stuttu máli um áhugaverða bók. Fyrir
valinu hefur orðið rit Alberto Manguel, A History of Reading,
sem kom fyrst út í Bretlandi fyrir þremur árum. Bók
Manguel geymir hafsjó fróðleiks og skemmtilegheita um
bækur, bókasöfn, einstaka lesendur og lestrarvenjur í aldanna
rás, auk hugleiðinga um eðli athafnarinnar að lesa. Það er til
dæmis athyglisvert fyrir okkur nútímalesendur, sem höfum
vanist því að lesa í hljóði, að rifja það upp að slíkur lesháttur
heyrði til undantekninga allt fram á tíundu öld. Almennt
lásu menn upphátt. Ef marka má Plutark urðu hermenn Al-
exanders mikla gáttaðir þegar þeir sáu leiðtoga sinn lesa bréf
frá móður sinni í þögn. Ágústínus minnist þess í Játningum
sínum að Ambrósíus hafi lesið án þess að bæra varirnar. Af
þessu leiðir að boðorð okkar um þögn á bókasafninu hefði
hljómað sem argasta fjarstæða í eyrum notenda bókasafnsins
í Alexandríu — þar rfkti skvaldrið. Það er alkunna að tilhugs-
unin um bókaleysi vekur ugg í brjósti bókamannsins. Ofga-
fullt dæmi er tíundu aldar maðurinn Abdul Kassem Ismael,
stórvesír af Persi'u. Hann vildi ógjarnan skilja við safn sitt,
sem taldi 170.000 bindi, og lét því fjögur hundruð úlfalda,
sem höfðu hlotið þjálfun í að ganga í réttri stafrófsröð, fylgja
sér á ferðalögum sínum.
Saga lestursins er sneisafull af atvikssögum, og Manguel
hefur fádæma gott lag á því að gæða þær merkingu. Bókin er
laus við þá tegund smásmygli sem einkennir suma skóla-
sagnfræði, hún er vitnisburður um lærdóm höfundar og
frjótt ímyndunarafl. Að mínu mati er hér um að ræða
skyldulesningu fyrir alla bókaverði, sem og aðra ástríðufulla
lesendur og við hæfi að ljúka pistlinum með tilvitnun í Jak-
ob forlagasinna eftir Denis Diderrot: „En hver á að vera
meistarinn? Höfundurinn eða lesandinn."
Guðrún Pálsdóttir
o
Ake och hans várld
Núna í augnablikinu er aðeins ein
bók á náttborðinu mínu og er það
óvenjulegt. Þær eru þar venjulega
fjórar eða fimm. Við stofnuðum les-
hring núna fyrir jólin, tíu samstarfs-
menn á RALA, keyptum hvert eina
nýja íslenska bók og síðan gengu
þær á milli. Auk þess las ég Angela’s
Ashes, sem ég ætlaði að skrifa um en
sá að Kristín Geirsdóttir hafði fjall-
að um hana í síðasta Bókasafni svo ég læt mér nægja að lýsa
því yfxr að ég er henni sammála um ágæti bókarinnar.
Ég á mér margar uppáhaldsbækur og persónur líka, eins
og Bjart í Sumarhúsum, en það væri að bera í bakkafullan
lækinn að fjalla um hann. Við eigum marga frábæra höfunda
en ég ákvað að fjalla um sænska bók en þær hef ég lesið
margar undanfarin ár. Ein þeirra heitir Áke och hans várld og
er eftir Bertil Malmberg. Hún var fyrst gefin út árið 1935 en
aftur 1991 og þá prýdd teikningum eftir Adolf Hallman.
„Det satt en liten pojke i kná hos sin fader, och han hette
Áke ...“
Þannig hefst bókin og hún segir frá Áka, sem er fimrn ára,
og umhverfi hans. Veröid Áka er lýst af ákaflega mikilli
næmni og innsýn. Hann er að uppgötva heiminn: óttann,
samviskubitið, fyrirgefninguna og gleðina. Bókin fjallar ekki
bara um Áka. í henni er einnig lýst sumu af fólkinu í þorp-
inu og aðstæðum þess, til dæmis systkinunum fimm sem
alltaf hegðuðu sér vel og Áka var stundum bent á að taka sér
Bókasafnið 23. Arg. 1999
73