Heimili og skóli - 01.08.1952, Síða 13

HEIMILI OG SKÓLI
57
Norðurlöndum, og var það danski
prófessorinn, Alfred Lehman, sem
átti heiðurinn af því að ryðja henni
braut meðal Dana. Norðmenn og Sví-
ar fylgdu þó fast á eftir, og nú er svo
komið, að aðferðum vinnusálfræðinn-
ar er beitt meira og minna um öll
Norðurlönd, nema hvað lítið sem ekk-
ert hefur borið á henni hér á landi.
Hvað er þá þessi vinnusálfræði og
hvaða gagn getum við haft af henni?
Vinnusálfræðin er sá hluti sálfræð-
innar, sem leiðbeinendur í atvinnu-
vali og leiðbeinendur í verksmiðjum
og á öðrum vinnustöðum styðjast við
fyrst og fremst.
Þá er fyrst að gera sér grein fyrir því,
hvað leiðbeining í atvinnuvali er. Sál-
fræðingar, sem að því vinna, leggja að-
aláherzluna á, að leiðbeina ungling-
unum, sem eru í þann veginn að velja
sér ævistarf, en leiðbeining getur einn-
ig komið til greina, ef fullorðinn mað-
ur hefur í hyggju að skipta um vinnu,
eða ef fyrirtæki fær marga umsækjend-
ur um sömu stöðuna og vill tryggja sér
val þess, sem hæfastur er af umsækj-
endum. Langmestu máli skiptir, að
rækt sé lögð við það að leiðbeina ungl-
ingunum, því að á því getur lífsham-
ingja þeirra oltið, að þeir velji sér ævi-
starf, sem þeim hentar. Þar eð kennar-
ar umgangast börn og unglinga allra
stétta mest og þekkja þá öllum öðrum
betur, er eðlilegt að leitað sé til þeirra
um aðstoð hvað þetta snertir. Ég mun
því í þessum fyrirlestri leggja aðal-
áherzluna á að benda á, hvaða leið-
beininga er mest þörf, hvers vegna það
er og hvað hægt er að gera án nokkurs
tilkostnaðar.
II. Breytt viðhorj.
Fram undir síðustu aldamót voru
störf hér á landi svo fábreytt, að starfs-
leiðbeininga hefði naumast verið þörf,
þótt einhver hefði þá kunnað að veita
þær. En það var þó ekki eingöngu fá-
breytni starfanna, sem þessu réð, held-
ur hitt, að stórir bæir voru þá engir til
og hvert einasta barn í landinu ólst
upp í beinu, lífrænu sambandi við at-
vinnulífið. Börnin sáu og heyrðu talað
um dagleg störf til sjávar og sveita frá
því að þau fóru að hafa vit á að taka
eftir slíku. í leikjum sínum bjuggu
þau sig undir það, sem koma skyldi,
flest sveitabörn munu hafa haldið
kjúkum eða kjálkum til beitar áður en
þeim var trúað fyrir vfirstöðu lifandi
fjár, og margur sveitadrengur mun
hafa fengizt við „þykjast slátt“ áður en
honum var fengið orf og ljár. Fyrstu
fálmkenndu vinnutilraunum barn-
anna var fylgt af ástríkum foreldrum,
eða öðru nákomnu fólki, sem var
reiðubúið til aðstoðar og leiðbeininga,
ef illa gekk. Ef öll nútímabörn ættu
kost á svo nákvæmri kennslu, myndu
leiðbeiningar kennara og sálfræðinga
verða að mestu óþarfar, hvað þetta
snertir.
En aðstaðan er allt önnur í dag. Að-
eins 28 prósent af þjóðinni er nú bú-
sett í sveitum en 72 prósent í kaupstöð-
um og meira en þriðjungurinn er bú-
settur í Reykjavik. Fyrir 50 árum lifði
svo að segja öll þjóðin á landbúnaði
og fiskiveiðum, nú veitir iðnaðurinn
flestum atvinnu og þar með er viðhorf-
ið gjörbreytt og um leið skapaðir kost-
ir og gallar nútímaþjóðfélagsins.
\hð skulum nú staidra ögn við og
bera saman aðstöðu Reykjavíkurbarns-