Heimili og skóli - 01.08.1952, Side 29

HEIMILI OG SKÓLI
73
dyr. Þeir geta sennilega einnig
lært að hagræða höndum sínum, svo
að þeir séu ekki í vandræðum með,
livað at' þeim skuli gera.
En mikilvægara öllu þessu er að
eignast fas og fyrirmynd í umgengni
og hegðun gagnvart öðrum. Nemend-
um á að vera ljóst, að mannamunur
er á viðhorfi til annarra, og að þess
vegna ber eigi að haga sér eins við
alla. Maður getur verið frjálsari í um-
gengni sinni við félaga sína og jafn-
aldra heldur en við yfirmenn sína og
yfirboðara, og rnaður hegðar sér öðru-
vísi við ókunnuga heldur en til dæmis
við foreldra sína. Mörgum er ekki
ljóst, livenær þeir eigi að heilsa, og
enn fleirum, hvernig þeir eigi að
heilsa. Virðingu ber að sýna öllum
mönnum, en það eru ýmsar reglur og
mismunandi um virðingu.
Virðingu á einnig að bera fyrir hug-
sjónum og þeim stöðum, mönnum og
hlutum, sem tengdir eru hugsjónum.
A íþróttavelli, í leikhúsi og í kirkju
er ýmislegt, sem ber að gera, annað,
sem má gera, og enn annað, sem ekki
má gera. Þetta gildir þó ekki einhverj-
ar tilbúnar gervi-reglur, heldur er
þetta eðlilegt viðhorf í samræmi við
hugsjón staðarins og starf, og verður
því eðlilegt og sjálfgefið hverjum hátt-
vísum manni og siðnæmum. Samt rík-
ir hér alveg ótrúlegt þekkingarleysi á
þessum vettvangi. Hjá fullorðnu fólki
og rosknu hefur þetta þó smám saman
síazt inn í meðvitund manna, eftir
margra ára erfiða reynslu. En börn og
unglingar hneyksla stöðugt náunga
sína í þessum efnum. Það ætti þó ekki
að þurfa hálfa ævina til að læra ein-
földustu hegðunarreglur. Maður verð-
ur að setja sér að kenna þeim þetta.
Meðal annars verður að koma þeim í
skilning um, að hvar sem þeir fara
eða ferðast, lieima eða erlendis, þá séu
þeir fulltrúar skóla síns, bæjar síns
eða sveitar og fósturlands síns, og að
eftir framkomu þeirra og hegðun
verði ekki aðeins þeir sjálfir dæmdir,
heldur einnig skóli þeirra, fæðingar-
bær þeirra og föðurland.
Hver eru þá skilyrði vor til að ná
þessu lágmarki þroska og ytri hegð-
unar æskulýðs vors? Það verður að
viðurkenna, að kennarar, sérstaklega
í hinum æðri skólum, hat'a aðeins
mjög takmörkuð skilyrði. Vér höfurn
nemendur undir handleiðslu vorri
3—5 ár ævi þeirra, og aðeins fáeinar
klukkustundir daglega. Að öðru leyti
er það gatan, leikvangurinn og skóla-
klúbbarnir, sem sjá um uppeldi
þeirra. Og auk þess auðvitað heimilin.
Heimilið hefur aðalhlutverkið með
höndum. Það er þar, sem börnin verða
að læra að skilja og þekkja sinn vett-
vang í lífinu og ná þroska og skilningi
á forgöngurétti og hlutfallslegum
samsvaranleik. Það er þar, sem þeim á
fyrst að lærast, að þeim beri ekki sömu
réttindi og athafnafrelsi og fullorðn-
um, meðal annars sökum þess, að þeim
er ábyrgð ekki full ljós og hvílir því
eigi á þeim sama ábyrgð og fullorðn-
um. Það er því á heimilinu, setn þeim
á fyrst að lærast að virða foreldra og
heimili sitt og læra rétt mat á verð-
mætum, bæði efnalegum sem andleg-
um.
En nú er hlutverk vort falið í skóla-
starfinu. Þar er hættan mesta kæru-
leysi kennara. Hverja kennslustund
verðum vér að stunda nákvæmni