Heimili og skóli - 01.08.1952, Blaðsíða 31

HEIMILI OG SKÓLI
75
fólk kemst að, munu smám saman
venja sig á að telja sjálfsagt, að þetta
sé fyllsti réttur þeirra. Svona eigi það
að vera. Þetta þroskar síngirni þeirra.
Börn, sem lært hafa að rísa úr sæti
fyrir rosknu fólki, hafa fyrst og fremst
tamið sér góðan vana, þótt þau ef til
vill skilji ekki tilgang hans til fulln-
ustu. En síðar mun hugleiðingin koma
til skjalanna, þau spyrja, hvers vegna,
og kynnast þá hugtakinu óeigingifni
og mannkærleiki. Afleiðing þessverður
Jrá sú, að kurteisin fær dýpra og raun-
verulegra innihald, og áhrif þess
munu ná svo langt, að börnin lyfti
undir barnakerru upp í strætisvagn-
inn, eða bjóðist til að bera þunga
böggla fyrir gamla konu.
Það hlýtur að verða áætlað mat, hve
langt beri að ganga um kröfur um ytrí
hegðun. Viðvíkjandi fasi og ytri hegð-
un, er um allvítt mælikerfi að ræða,
á útjöðrunum er hin strangasta siða-
vendni og fortakslausasti óhemjugang-
ur. Hvort tveggja reynist hömlur og
þvingun í samvistum manna. Hið ytra
form má aldrei verða að óeðli. En hafi
maður náð réttu stigi ytri menning-
ar, mun hann brátt verða þess var, að
samvistir við aðra munu reynast auð-
veldari og áreksturslausari.
Gera mætti þá athugasemd, að há-
marks hegðunarmenning gæti orðið
til hindrunar innilegum kynnum
manna milli. Satt er það, en þá hefur
hengillinn sveiflazt of langt á hinn
bóginn, og það ber að varast. En fyrst
um sinn þarf eigi að óttast það, til
þess er leiðin þangað of löng.
Það skal einnig viðurkennt, að lát-
prýði getur villt manni sýn, en það
getur svei mér éinnig alger skortur
hennar gert. Sumir menn, og sérstak-
lega þó börn, geta sýnt ókurteisi af
eintómri feimni eða af minnimáttar-
kennd. Þessu verður maður að átta
sig á og umgangast með sérstakri var-
úð og gætni. Sama er að segja um
börn, sem haldin eru meðvitandi
ókurteisi af þrjózkuhneigð. Þegar lát-
prýði veldur blekkingu, er Jrað sökum
þess, að oft er flagð undir fögru
skinni, og léleg skapgerð getur leynzt
undir glæsilegu ytra útliti. Um það vil
ég aðeins það eitt segja: því betra. Því
að fletsir þeirra,er vér mætumálífsleið
vorri, eru aðeins að litlu leyti á vorum
vegum eða oss háðir á nokkurn hátt.
Lélegt uppeldi birtir alltof greinilega-
hina lakari eiginleika manna, síngirni
þeirra, tillitsleysi og metnaðargirni, og
það veldur oss óþægindum og leiðind-
um, sem vér ættum að komast hjá. Ytri
látprýði hylur þessa eiginleika unz vér
lendum í návígi við þá og þá er í raun-
inni nógu snemmt að kynnast þeim.
Helgi Valtýsson
þvddi.