Læknaneminn - 01.06.1975, Blaðsíða 70

Þess ber að minnast, að þegar starfslið BlóSbank-
ans er í fríi og aðeins einn á vakt, eru ekki tök á að
inna af liendi hið „vanalega“ gæðaeftirlit. Þess
vegna verður, af öryggisástæöum, að gera kröfu til
þess að einungis sé beðið um framkvæmd á bráð-
nauðsynlegum rannsóknum og afgreiðslu á vaktar-
tíma.
Yerði þess vart, að ekki sé tillit tekið til þessara
aðstæðna í BlóÖbankanum mun það átalið við á-
byrga deildaraöila.
Um geymslu blóifs til bló&yjafa
Aðeins þær spítaladeildir, sem hafa sérstakan
blóðgeymsluskáp mega geyma blóð, sem nota á til
lækninga. Á deildum, sem ekki hafa slíkan -|_ 5°-
blóðgeymsluísskáp með síritandi hitamæli, ber að
nota blóðið fljótlega eftir afhendingu frá Blóðbank-
anum — innan 1 klst. Ss blóð látið standa tímum
saman, áður en það er gefið, er hættu boðið heim.
Með slíku atferli, er gerlum, sem kunna að leynast
í blóðskammtinum, sköpuð skilyrði til að tímgast -
og valda heilsutjóni hjá blóðþega.
Blóði, sem afhent hefur verið frá Blóðbankanum,
er ekki veitt viðtaka aftur - nema samkvæmt sam-
komulagi, ef Blóðbankinn telur sér hag í að nota
blóðskammtinn til plasmavinnslu.
Það sem að ofan er sagt um geymslu blóðs utan
sérstaks ísskáps gildir einnig um meðferð blóðs á
öllum deildum, þ. e. a. s. gefa skal blóðiö fljótlega
eftir að það hefur verið tekið úr kuldageymslunni.
AS homa í vey fyrir vannýtinyu
Lágmark er að meta hvern poka á 3000 kr. (sam-
kvæmt verðlagi mars 1975). Vannýting á blóði, sem
flokkað hefur verið og krossprófað, Luesprófað og
prófað fyrir Ástralíu-antigeni, er vítaverð sóun. Um-
gengni um blóð, sem leiðir til vannýtingar og sóun-
ar er einnig óviröing og vanþökk við blóðgjafa, sem
lagt hafa á sig án umbunar tíma og fyrirhöfn til að
koma sjúkum til hjálpar. Þetta ættu allir að hafa í
huga, sem starfa að þessum verkefnum.
Um auhaverhanir af blóiíinnyjöf
Reynslan hefur sýnt, að algengasta orsök auka-
verkana vegna blóðflokkaósamræmis við blóðgjöf
má rekja til rangra merkinga á blóðsýnum. Tveir
sjúklingar með sama nafni, sem liggja á sömu deild,
geta báðir verið í hættu vegna ógætni eða ófullnægj-
andi merkinga á beiðniseyðublöðum eða merkimið-
um sýniglasa. Þá verður að hafa vakandi auga með
því að blóöskammturinn sem gefa á hafi verið kross-
prófaður í blóðþega.
Neðangreindar aukaverkanir (vegna blóðflokkaó-
samræmis) koma sjaldan vegna tæknimistaka á
rannsóknarstofum blóðbanka. Mistökin má í flest-
um tilfellum rekja til þess aðila, sem tekur blóðsýni
lil flokkunar og krossprófs eða þess, sem setur upp
blóð hjá sjúklingi.
Auk nákvæms eftirlits með merkingum og full-
vissu um að sjúklingur sé sá, sem á að fá hlóðgjöf-
ina, ber þeim, sem setur upp blóðgjöf að fylgjast
með sjúklingi - vera við rúmstokkinn - í 20 mínút-
ur við upphaf blóðinngjafar. Það er á þessu tíma-
bili, sem margar alvarlegustu aukaverkanir segja til
sín og hægt er að koma í veg fyrir hættuleg slys með
því að stöðva blóðgjöfina í tíma.
Aukaverkunum af völdum blóðinngjafar má skipta
í tvo flokka:
a) Þœr, sem koma skyndilega eða fljótlega
1) Tandurefni (pyrogen)
2) Ofnæmisvaki (allergen)
3) Gerlar
4) Offylling í blóðrás
5) Blóðflokkaósamræmi
6) Citrat-eitrun (ioniserað calsium minnkar
í plasma sjúklings)
7) Kalíum ójafnvægi
b) Þœr, sem koma síðar
1) Lifrarbólga
2) Syphilis
3) Malaría
Einhenni veynu blóðflohha
ósamrtemis
Einkenni hjá sjúklingi, sem fær aukaverkanir
vegna hlóðflokkaósamræmis (hæmolytiska reaktion)
geta verið eftirfarandi:
1) bakverkur
58
LÆKNANEMINN