Læknaneminn - 01.04.1986, Blaðsíða 75

Mynd 4. Hugsanlegt samband Osteoclast Activating Kactor (OAF) og Prostagland-
ina (Pg).
I • Örvandi áhrif á osteoclasta miðlað
um osteoblasta (stórir skammtar)
2. Breytingar á S-Ca og S-Ph vegna
verkunar í garnavegg.
3. Ahrif á þroskun osteoclastafor-
stiga og aukinn samruni.
4. Aukin þáttaka monocyta í bein-
eyðingunni.
Osteoclast Activating Factor
(OAF); er eitilkín (boðefni eitil-
frumu, lymphokine) sem örvar ost-
eoclasta. Það er hita- og sýrulabilt
prótein og myndað in vitro af virkjuð-
um mononuclear frumum40-54,55-56,
Myeloma frumum og Burkitt's lym-
phoma57 og T-frumu lymphoma/
leukaemiu (viral,HTLV-l)58. Mynd-
unin er viðkvæm fyrir röntgengeisl-
um sem bendir til þess að OAF sé
fremur myndað af geislanæmum eit-
iltrumum, sennilega T frumum,56 en
geislaþolnum monocytum54. Ein-
angraðar eitilfrumur inynda þó ekkert
fyrr en nokkrum macrophögum er
bætt út í ræktina og virðist því mynd-
unin byggjast á samstarfi þessara
fruma. Flot frá macrophagarækt dug-
ir þó ekki svo sennilega þurfa frum-
urnar að snertast. Hugsanlegt er þó að
flotið nægi ef það inniheldur PgE,
eða PgE:w subscript.
Ekki er útilokað að OAF sé flokkur
próteina af mismunandi stærð60 og
líklegt er að OAF sé úr sama flokki
og Interleukinl (II-1)61 og skyld efni.
en vitaö er að mörg þeirra eru örvandi
fyrir osteoclasta s.s. Il-I62, Epiderm-
al Growth Factor (EGF)65, Mono-
nuclear Cell Factor (MCF)64, Synovial
Factor (SF)65-66. Einnig hefur verió
getið um ýmsa vaxtarþætti frá æxlum
sem valda beineyðingu67. Áhrif þess-
ara efna eru ákaflega fjölþætt64'68 69
en m.a. örva þau Pg og collagenasa
myndun synovial fruma70'71.
Ekki er vitað hvernig OAF fer að
því aö örva osteoclasta, en flot frá
virkjuðum mononuclear frumurn
(sem þar með inniheldur eitilkín) olli
PgE: losun frá beinum í rækt og bein-
eyðingu40. Pg gætu því veriö millistig
í verkun OAF (4. mynd). Cortisol.
CT og Ph hamla verkun OAF.
Lífshlaup osteoclasta
og frumustjórn
Osteoclustar eru myndaðir við sam-
runa einkjarna forstiga sem lítið er
vitað um annað en að þau eru mynd-
uð í merg, eiga leið um blóð og setj-
ast að í nágrenni osteoclastanna í
endosteum og periosteum. Líkleg-
ustu preosteoclastarnir eru spólulaga
frurnur í endosteum sem líkjast vefja-
bundnum macrophögum. Tilgáta
Tinkler, S. M. B. el al.11 er sú að þeg-
ar beineyðing verður vegna bólgu í
eða við bein þá dragist einkjarna for-
stig osteoclasta úr blóði inn í endoste-
um og myndi þar forða af vetja-
bundnum macrophögum (preosteo-
clöstum) sem síðar verði að osteo-
clöstum.
Ekki er vitað hvað stjórnar sam-
runanum. Hugsanlegt er að frumurn-
ar renni einfaldlega saman þegar tvær
eða fleiri bítast um sömu ögnina og
báðar mynda átbólu (phagosome) á
aðlæguni brúnum, en mér þykir sú
skýring of einföld.
Macrophagar eru gráðugir í fría
beinkristalla (apatite) og gleypa þá ef
þeir eru á lausu. Það eru þeir hins
vegar ekki við eðlilegar aðstæður því
yfirborð beina er þakið osteoblöstum
sem loka því með þéttum tengslum.
Osteoclastar þurfa einnig frítt yfir-
borð til að helja átið19. Verði rof á
osteoblastaþekjunni leiðir það til þess
að átfruma kemst í snertingu við
bein, espast og byrjar að brjóta það
niöur. Það kallar síðan á aðrar frumur
sem renna saman og éta meira.
Sú hugmynd hefur komið fram að
osteoclastar séu að einhverju leyti
undir stjórn T-eitilfruma. Vera má að
til séu sérhæfðar T-frumur sem
þekkja eitthvert beinantigen bundið á
einkjarna átfrumu. Þær bregðast þá
við því að beinögn hafi fundist og
magna upp viðbrögðin með boðefn-
um. Þessu til stuðnings rná nefna að í
sumum tilvikum af osteopetrosis (í
músum) virðist sjúkdómurinn stafa af
skorti á þroskuðum T-frumum. Galli
er í thymus en osteoclastar eðlileg-
irL1.
Bein er þróunarsögulega ungur
vefur og er því ekki óhugsandi að T-
frumukerfið þurfi til að stjórna þeim
frumum sem móta það. Einnig er
freistandi að hugsa sér að osteoclasis
LÆKNANEMINN Vm5~ '/1986-38.-39. árg.
73