Læknaneminn - 01.04.1986, Blaðsíða 84

slæma lungnabólgu ef þau smituðust
af RSV.8 Svipað fyrirbæri er þekkt
eftir bólusetningu gegn mislingum
rneð dauðu bóluefni (sem er ekki
lengur í notkun): atypiskir misling-
ar.1
Einkenni
Hósti og nefrennsli eru oftast fyrstu
einkenni bronchiolitis.2 Oft fara þessi
einkenni smáversnandi í nokkra
daga, en versna síðan skyndilega
með hraðri og grunnri, en háværri,
öndun, intercostal, subcostal og su-
praclavicular inndráttum, útöndunar-
stununt og þreytu.2’ 9 Apnököst og
ntiklir öndunarerfiðleikar sjást stund-
um hjá börnum yngri en 2 rnánaða.
Við lungnahlustun heyrast hátíðni
rhonci og/eða hvæs í útöndun, og út-
öndun er lengd. Einnig eru öndunar-
hljóð minnkuð yfir báðum lungum,
og dreifð slímhljóð heyrast í lok inn-
öndunar. Tachycardia er oft áber-
andi. Lifur og milta eru oft þreifanleg
vegna þans á Iungum sem þá þrýsta
þessum líffærunt niður á við.9 50-
80% sjúklinga hafa hita á bilinu
38.3°-38.9°.2 Önnur einkenni og
fylgikvillar geta verið óværð, blámi á
vörum, lystarleysi, uppköst, niður-
gangur, conjunctivitis, pharyngitis
og otitis media.2
Það, sem liggur að baki þessum
einkennum, er þrenging eða alger
lokun á bronchiolum, sem orsakast af
aukinni slímframleiðslu, submucosal
bjúg, íferð lymphocyta, og skertri
bifhárastarfsemi.2 Flestir telja bron-
chospasma ekki eiga þátt í obstruc-
tioninni.1,9
Obstructionin veldur hvæsi og
lengdri útöndun. A Iungnamynd er
greinilegt ofþan á lungum með flöt-
um eða everteruðum þindarcontúrum
og auknu ant.-post. þvermáli, og
einnig sjást þykknaðir bronchial-
veggir (on end), og stundum litlir
striklaga atelectasar og íferðir.1’ 2’ 9
Ofþanið og atelectasarnir valda trufl-
uðu ventilations:perfusions hlutfalli,
sem leiðir til hypoxemiu og hypercar-
biu.2 Blóðmyndin er oftast eðlileg.9
Eftir að obstruction er komin fram
er sjúklingurinn oft alvarlega lasinn í
1-2 daga, en batnar síðan á nokkrum
dögum.9
Greining
Greiningin er fyrst og fremst klinisk,
en ef greina á orsakavald þá hafa
komið fram 2 nýjar aðferðir sem not-
aðar eru við veiruleit:
1. Immunofluorescence (IF) á
frumum úr nefkokssogi. Þessi að-
ferð er talin mjög áreiðanleg, og
öryggi hennar hefur aukist eftir að
hafin var notkun monoclonal mót-
efna.1 Þessi greining er gerð á
Rannsóknarstofu Háskólans, og
svar fæst samdægurs.
2. ELISA (ensyme linked immuno-
sorbent assay) er einnig mjög ör-
ugg og næm aðferð sem byggir á
greiningu viral antigens í nefkoks-
sogi.1
Þessar greiningaraðferðir gera mögu-
legt að fá fljótt fram örugga sjúk-
dómsgreiningu, sem getur verið mjög
mikilvægt, einkum ef um kritiskt
ástand er að ræða hjá sjúklingnum.1
Því er sjálfsagt að taka nefkokssog og
senda í veiruleit hjá öllum sjúkling-
um með klinisk einkenni sem líkjast
bronchiolitis.
Einnig má gera mótefnamælingar í
sermi í byrjun sýkingarinnar og eftir
bata, og sýna fram á hækkaðan mót-
efnatíter gegn ákveðinni veiru, en
slíkt tekur að sjálfsögðu mun lengri
tíma, og hefur sjaldnast afgerandi
áhrif á meðferð sjúklingsins.
Mismunagreining
ASTHMI: Einkennin eru oft mjög
svipuð og við broncholitis. Ef hvæs
og hávær öndun koma í endurteknum
köstum með einkennalausum tímabil-
um á milli, ef asthmi er í fjölskyld-
unni, eða barnið hefur merki um of-
næmi (t. d. atopiskan dermatitis, eo-
sinophiliu eða hækkuð Ig E), kemur
asthmi sterklega til greina.2
CYSTIC FIBROSIS: Þetta er arfgeng-
ur autosomal víkjandi sjúkdómur í
exocrine kirtlum, sem veldur því að
slím í öndunarfærum verður óeðli-
lega þykkt. Einkenni: hvæs, product-
ifur hósti og endurteknar bakteríu-
sýkingar í öndunarfærum. Fyrstu
merki þessa sjúkdóms eru oft van-
þrif.3 Þennan sjúkdóm má greina eða
útiloka með svitaprófi.
CHONDROMALACIA: Þá erbrjósk í
öndunarfærum sérlega veikbyggt og
fram koma soghljóð, bæði í inn- og
útöndun, sem versna oft við
áreynslu, grát eða sýkingu. Hávær
öndun er oft áberandi alveg frá fæð-
ingu.3 Greiningu má gera með bron-
choscopiu.
Ýmsir gallar á hjarta og stœrri
œðum: Má þar helst nefna vascular
ring, og aðra galla á æðum sem
þrýsta á barkann eða berkjur og valda
obstruction, sem oft er mest í tengsl-
um við áreynslu, svo sem grát eða át.
Oftast heyrast rhonci bæði í inn- og
útöndun.1’ 7 Þessa galla má yfirleitt
greina með ómskoðun eða röntgen-
mynd af vélinda með skuggaefni.
BRONCHOPNEUMONIA: Einkenn-
in eru töluvert frábrugðin, meðalfín
slímhljóð meira áberandi, en rhonci
sjaldgæfir. Hiti er oftast hærri en sést
við bronchiolitis. Röntgennrynd er
einnig töluvert frábrugðin, meira
áberandi dreifð innfiltröt, en ekki
ofþan eins og í bronchiolitis.7’9
INEANTILE PNEUMONIA SYN-
DRÓM, sést hjá börnum yngri en 6
82
LÆKNANEMINN Vms - '/1986 - 38 .-39. árg.