Læknaneminn - 01.04.1986, Blaðsíða 47

13. Mynd. Tilgáta um pathogenesis í M.S. Úr grein eftir Raine (51).
Næming (sensitisation): Subklínísk vefjaskemnid e.t.v. vegna veirusýkingar, sem
leiðir til vægrar (subthreshold) næmingar T- og 15- eitilfruma, |).á m. minnis-
fruma, gegn mýlisantigenum.
Latenstími: Faraldursfræðilegar rannsóknir benda til langs latenstíma (10-20 ár)
frá hugsanlegri veirusýkingu þar til klínísk einkenni koma fram.
Endurvirkjun (reactivation): bað er mikil spurning hvað hrindir af stað vefja-
skemmd. Tilgátur eru uppi um það að ytri þættir (streita, áverki, sekúndcr sýk-
ingar) lækki þröskuld þols gegn hugsanlegri sjálfsnæmingu fvrir mýlisantgenum,
MHC-Il sameindir komi fram (e.t.v. á æðaþeli eða gliafrumum) og sértækar T-
eitilfrumur rati inní miðtaugakerfi og greini þar antigen.
Sértæk ónæmisárás: Sértækar T- eitilfrumur greini antigen, sem koma fram á
frumum í miðtaugakerfi myndi lymfokín og valdi bilun í blóð-heila þröskuldi.
Frumur berist inní vefinn, aðrar T- eitilfrumur dragist að ósértækt og röð við-
bragða sé hrundið af stað og nái þaö hámarki með staðbundinni mótefnamyndun
<>g makrófagar taki að gleypa mýli.
Vefjaskemmd: Samanlögð áhrif beinnar afmýlingar, litilsháttar skemmd á tauga-
símum, tibrosis um æðar, stækkun gliafruma og fækkun ólígódendrócyta myndar
afmýldan fláka. Makrófagar halda áfrant að brjóta niður mýlisleifar löngu eftir
að virkri afmýlingu lýkur.
Staðbundin stjórnun: Bæliviðbrögð (suppressor) verði virk og haldi effeetorvið-
brögðum í skák.
Gliosis: begar virkri afmýlingu lýkur tekur við hvíldarskeið og gliafrumur og aðr-
>r þættir mynda örvef í skemdinni. I jöðrum vefjaskemmdar sést oft mjó ræma
með endurmýlingu. Hringrásin er cndurtekin þegar næsta áfall hrindir af stað
endurvirkjun.
M.S. og visna
Eins og fyrr segir stungu Björn Sig-
urðsson og Páll A. Pálsson (55) uppá
því að visna kynni að vera gagnlegt
dýralíkan fyrir M.S. Sú uppástunga
byggðist fyrst og fremst á því að
stundum líkist gangur sjúkdónrsins í
visnu þeim sjúkdómsgangi sem er
talinn einkennandi fyrir M.S. Rann-
sóknir okkar hafa leitt fram ýnrsa
lleiri þætti sent M.S. og visnu eru
sameiginlegir (Tafla 4). Hvort sú
tilgáta sem sett var fram af Raine (51)
um puthogenesis M.S. (13. mynd)
stenst eður ei, kæmi þaö okkur ekki á
óvart að síðarmeir mætti þurrka út
spurningarmerkið eftir síðasta liðnum
í töflu 4.
TAFLA 4.
Atriði sameiginleg visnu og M.S.
Langvinnur sjúkdómsgangur
Bein afmýling
Virkar og óvirkar skemmdir samtímis
til staðar
Plasmafrumur í skemmdum
Mótefnamyndun í miðtaugakerfi
Hækkað IgM í mænuvökva
Fástofna bönd í mænuvökva
Retróveira?
Viðbót: Eftir að þetta erindi var
flutt hafa birst niðurstöður sem benda
til þess að retróveira kunni að koma
við sögu í M.S. (Koprowski, H.
et.al. Nature, 318: 154-160, 1985).
bakkir: Litlu hefðum við komið í verk í
þeim visnurannsóknum sem raktar eru í
þessari grein el' við hefðum ekki notið
dyggrar aðstoðar fjölmargra sem of langt
er að telja upp. En ég hygg aö á engan sé
hallað þó að sérstaklega sé getið eftirtal-
inna samstarfsmanna á Keldum: Aðal-
heiðar Gunnlaugsdóttur, Elsu Benedikts-
dóttur. Eyglóar Gísladóttur, Jóns Guö-
mundssonar, Rogers Lutley og Svövu
Högnadóttur. Að lokum þakkir til Mar-
grétar Kristinsdóttur fyrir nostur við
handrit.
læknaneminn Vi985- '/i986-38.-39. árg.
45